Բիրենդրա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բիրենդրա
Զինվորական կոչումֆելդմարշալ
Ծնվել է՝դեկտեմբերի 28, 1945(1945-12-28)[1][2]
ԾննդավայրԿատմանդու, Նեպալ
Մահացել է՝հունիսի 1, 2001(2001-06-01)[1][2] (55 տարեկան) հայրասպանություն
Վախճանի վայրԿատմանդու, Նեպալ
Pashupatinath Temple[3]
Երկիր Նեպալ
ՏոհմShah dynasty?
միապետ
ՇրջանավարտՀարվարդի համալսարան, Իթըն քոլեջ, Տոկիոյի համալսարան, Loreto Convent?, St. Joseph's School, Darjeeling? և St Joseph's College, Darjeeling?
ՀայրMahendra I of Nepal?
ՄայրIndra, Crown Princess of Nepal?
ԵրեխաներPrincess Shruti of Nepal?, Դիպենդրա և Prince Nirajan of Nepal?
Հավատքհինդուիզմ և հինդուիստ
Պարգևներ
Պակիստանի շքանշան, Կառլոս III շքանշան, Նիդեռլանդական առյուծի շքանշանի Մեծ խաչի ասպետ, Պատվո լեգեոնի Մեծ խաչի ասպետ, Քրիզանթեմի բարձրագույն շքանշան շղթայով, «Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետության հանդեպ ունեցած վաստակի համար» հատուկ աստիճանի շքանշանի Մեծ Խաչ, Ռումինիայի աստղի շքանշանի Մեծ խաչ, Ֆինլանդիայի Սպիտակ վարդի շքանշանի Մեծ խաչ շղթայով, Փղի շքանշան, Դանեբրոգ շքանշան, Նեղոսի շքանշան, Ռաջամիտրաբհորնի շքանշան, Հարավսլավական աստղ շքանշան, Order 23rd of August, Վաստակի շքանշան, Order of Tri Shakti Patta, Գորկայի աջ ձեռքի շքանշան, Թագավորական վիկտորիանական շղթա, Նեպալի աստղի շքանշան և Order of the Million Elephants and the White Parasol

Բիրենդրա (Բիրենդրա Բիր Բիքրամ Շահ, նեպալ.` वीरेन्द्र वीर विक्रम शाह, դեկտեմբերի 28, 1945(1945-12-28)[1][2], Կատմանդու, Նեպալ - հունիսի 1, 2001(2001-06-01)[1][2], Կատմանդու, Նեպալ), Նեպալի 10-րդ թագավորը` Շահերի արքայատոհմից։ Մահենդրա թագավորի ավագ որդին էր, թագավորել է 1972 թվականից մինչև իր մահը` 2001 թվականը։ Նեպալի թագավորական բանակի ֆելդմարշալ (1972 թ.), Հնդկաստանի բանակի գեներալ (1973 թ.), Մեծ Բրիտանիայի լիարժեք գեներալ (1975 թ.) և Մեծ Բրիտանիայի ֆելդմարշալ (1980 թ.):

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիրենդրան ծնվել է այն ժամանակ դեռևս Նեպալի թագաժառանգ արքայազն Մահենդրա Բիր Բիքրամ Շահ Դևի և նրա առաջին կնոջ` արքայադուստր Ինդրա Ռաջյա Լակշմի Դևիի ընտանիքում։ 1955 թվականին Բիրենդրայի հայրը ժառանգել է Նեպալի գահը, իսկ նա դարձել է թագաժառանգ արքայազն։ Իր եղբոր` Գյանենդրայի հետ միասին, Բիրենդրան կրթություն է ստացել Եվրոպայի լավագույն համալսարաններում` ներառյալ էլիտար Էտոն քոլեջը և Հարվարդի համալսարանը։ Գահին նստելուց առաջ ճանապարհորդել է և եղել աշխարհի շատ երկրներում։ Իր երկրում` Նեպալում, նա ճանապարհորդել է ոտքով, այցելել հեռավոր և մեկուսացված վայրեր, ուսումնասիրել մարդկանց կյանքը, եղել տարբեր գյուղերում և վանքերում, սնվել ինչպես այնտեղի բնակիչները։

1972 թվականին, հոր` Մահենդրա թագավորի մահից հետո, գահը ժառանգել է Բիրենդրան։ 1975 թվականին, նրա գահակալման արարողությանը ներկա են եղել ավելի քան 60 երկրներից ժամանած պետական և քաղաքական գործիչներ։ Նա առավելապես հակված էր խորհրդարանական ժողովրդավարությանը, քան իր հայրը և հռչակեց այն 1990 թվականի հանրաքվեից հետո։ Սակայն խորհրդարանական տարբեր կուսակցությունների միջև ծագած քաղաքական վեճերի և սոցիալական խնդիրների արդյունքում, ծագեց մաոիստների ընդդիմությունը, ովքեր 1996 թվականի փետրվարին երկրի արևմտյան շրջաններում սկսեցին պարտիզանական պատերազմ։ Ի տարբերություն իրեն հաջորդած եղբորը` Գյանենդրային, Բիրենդրան հրաժարվեց մաոիստական պարտիզանների դեմ հանել թագավորական բանակը։

Համեմատած իր եղբոր` Գյանենդրայի, Բիրենդրան բնութագրվել է որպես Նեպալի լավագույն թագավորներից մեկը, ով երկրում ցանկանում էր իրական ժողովրդավարություն հաստատել։ Իր գահակալության առիթով նա առաջարկել է ընդունել Նեպալը, որպես միջազգային խաղաղության գոտի, որն էլ ճանաչվել է աշխարհի 116 երկրների կողմից։

Անձնական կյանքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970 թվականին Բիրենդրան ամուսնացել է Այշվարիա Ռաջյա Լակշմի Դևիի հետ` Ռանա տոհմից և ունեցել երեք երեխա.

  • Արքայազն Դիպենդրա (1971-2001 թթ.)
  • Արքայադուստր Շրութի (1976-2001 թթ.)
  • Արքայազն Նիրաջան (1977-2001 թթ.)

Ողբերգական մահը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նեպալում քաղաքական կայունությունը վտանգի ենթարկվեց, երբ 2001 թվականի հունիսի 1-ին, թագավորական Նարայանհիթի Դուրբար կոչվող ապարանքում, ընթրիքի ժամանակ արքայազն Դիպենդրան, ալկոհոլի ազդեցության տակ գերմանական արտադրության MP5 ատրճանակ-գնդացիրով գնդակահարեց իր ընտանիքի բոլոր անդամներին, որից հետո դուրս է եկել բակ և կրակել նաև ինքն իրեն։ Արդյունքում սպանվել էին թագավոր Բիրենդրան, թագուհի Այշվարիան, նրանց երեխաները` արքայազն Նիրաջանը, արքայադուստր Շրութին, թագավորի եղբայրը` արքայազն Դհիրենդրան, թագավորի քույրերը` արքայադուստրեր Շանտին և Շարադան, վերջինիս ամուսինը` Կումար Կհադգան և թագավորի հորաքրոջ դուստրը` արքայադուստր Ջայանթհին։ Ընթրիքին ներկա գտնվողներից կենդանի էր մնացել միայն թագավորի եղբոր` Գյանենդրայի կինը` Կոմալը և ևս երեք հոգի, ովքեր չնայած վիրավոր, սակայն հասցրել էին թաքնվել։ Անձամբ Գյանենդրան, ընթրիքի ժամանակ ներկա չի եղել։

Այդ ողբերգության պատճառը հանդիսանում էր այն, որ թագավորական ընտանիքը դեմ էր Դիպենդրայի ամուսնությանը` Դևիանի Ռանայի հետ, ում հետ նա հանդիպում էր շուրջ 10 տարի։ Ռանաների տոհմը դարերով կառավարում էր Նեպալը` ժառանգաբար փոխանցելով վարչապետի պաշտոնը և հանդիսանում էր թագավորական տոհմի պապենական թշնամին։ Թշնամության պատճառը` երկրում իշխանության համար պայքարն էր։

Երեք օր անց, Դիպենդրան նույնպես մահացավ, այդպես էլ գիտակցության չգալով։ Այդ երեք օրվա ընթացքում, նա հռչակվել էր Նեպալի թագավոր` համաձայն կանոնակարգի։ Նրա մահից հետո Նեպալի գահին նստեց Բիրենդրայի եղբայրը` Գյանենդրան։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]