Բիզնես էթիկա
Բիզնես էթիկան (նաև հայտնի որպես գործարար էթիկա, կորպորատիվ էթիկա), կիրառական էթիկայի կամ մասնագիտական էթիկայի տեսակ, որը վերլուծում է բարոյական սկզբունքներն ու խնդիրները, որոնք կարող են ծագել գործարար միջավայրում։ Այն կիրառվում է գործարար վարքագծի բոլոր ոլորտներում և վերաբերում է ինչպես անհատների, այնպես էլ կազմակերպությունների վարքագծին[1]։ Այս էթիկաները ծագում են անհատներից, կազմակերպություններից կամ իրավական համակարգից։ Այս նորմերը, արժեքները, բարոյական և ոչ բարոյական մեթոդները կիրառվում են բիզնեսը կառավարելու համար։ Դրանք օգնում են այդ բիզնեսներին առավել սերտ կապ պահպանել իրենց հետաքրքրված կողմերի միջև[2]։
Բիզնես էթիկան ներկայացնում է ժամանակակից կազմակերպական ստանդարտներ, սկզբունքներ, արժեքների և նորմերի համախումբ, որոնք կարգավորում են անհատների գործողություններն ու վարքագիծը բիզնեսի կազմակերպման գործում։ Բիզնես էթիկան ունի երկու տարատեսակ՝ նորմատիվ բիզնես էթիկա կամ նկարագրողական բիզնես էթիկա։ Որպես կորպորատիվ գործունեություն և պրոֆեսիոնալ մասնագիտացում՝ ոլորտը, առաջին հերթին, նորմատիվ է։ Գիտնականները, որոնք փորձում են հասկանալ գործարար վարքագիծը, կիրառում են նկարագրողական մեթոդները։ Բիզնես էթիկայի հետ կապված խնդիրների ոլորտն ու քանակը ներկայացնում են առավելագույն շահույթի ձգտելու և ոչ տնտեսական խնդիրների փոխազդեցությունը։
Բիզնես էթիկայի նկատմամաբ հետաքրքրությունն առավել սկսել է արտահայտվել 1980-ական և 1990-ական թվականներին ինչպես խոշոր կորպորացիաներում, այնպես էլ գիտական շրջանակներում։ Օրինակ, շատ խոշոր կազմակերպություններ այսօր ներկայացնում են իրենց ոչ տնտեսական արժեքների նկատմամբ հետաքրքրվածությունը էթիկայի կաննների և սոցիալական պատասխանատվության անունների ներքո։
Ադամ Սմիթն ասում էր. «Նույն առևտրի մարդիկ հազվադեպ են հանդիպում միմյանց, նույնիսկ ուրախանալու և զվարճանալու համար, սակայն զրույցն ավարտվում է ընդդեմ հանրության կամ գները բարձրացնելու որոշակի միտմամբ»[3] : Կառավարությունները օգտագործում են օրենքներն ու կանոնները բիզնես վարքագիծը կարգավորելու համար միայն այնտեղ, որտեղից նրանք օգուտ կարող են ստանալ։ Էթիկան անուղղակիորեն կարգավորում է վարքագծի այն ոլորտները, որոնք դուրս են մնում կառավարության վերահսկողությունից[4]։
Համաձայն Բիզնես էթիկայի ամսագրի՝ «"Բարոյական վարքածի վերահսկողությունը ամենատարածված և համալիր խնդիրներից մեկն է, որ այսօր հանիդպում է բիզնեսում"»[5]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Business Ethics (Stanford Encyclopedia of Philosophy)»։ Plato.stanford.edu։ 2008-04-16։ Վերցված է 2013-06-04
- ↑ C. Ferrell, O.։ Business ethics : ethical decision making and cases։ Fraedrich, John., Ferrell, Linda. (Eleventh ed.)։ Boston, MA։ ISBN 9781305500846։ OCLC 937450119
- ↑ Smith, A (1776/ 1952) An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. Chicago, Illinois: University of Chicago Press, p. 55
- ↑ Jones, Parker, et al. 2005, էջ. 17
- ↑ Stead, W.E., Worrell, D.L. and Stead, J.G., 1990. An integrative model for understanding and managing ethical behavior in business organizations. Journal of Business Ethics, 9(3), pp.233-242.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Andersen B. (2006)։ Intellectual property rights: innovation, governance and the institutional environment։ Edward Elgar Publishing։ ISBN 1-84542-269-4
- Boldrin M., Levine D. K. (2008)։ Against Intellectual Monopoly։ Cambridge: Cambridge University Press
- Cory Jacques (2004)։ Activist Business Ethics։ Boston: Springer։ ISBN 0-387-22848-9
- Cullather N., Gleijeses P. (2006)։ Secret History: The CIA's Classified Account of Its Operations in Guatemala, 1952–1954։ California: Stanford University Press։ ISBN 0-8047-5468-3
- Davies M. (2007)։ Property: Meanings, histories, theories։ Oxon: Routledge-Cavendish։ ISBN 0-415-42933-1
- Dobson J. (1997)։ Finance Ethics: The Rationality of Virtue։ New York: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.։ ISBN 0-8476-8402-4
- Drahos P., Braithwaite J. (2002)։ Information Feudalism: who owns the knowledge economy։ London: Earthscan։ ISBN 1-85383-917-5
- Duska R. (2007)։ Contemporary Reflections on Business Ethics։ Boston: Springer։ ISBN 1-4020-4983-8
- Elliott C., Turnbull S. (2005)։ Critical Thinking in Human Resource Development։ London: Routledge։ էջեր 141–154։ ISBN 0-415-32917-5(չաշխատող հղում)
- Frederic R. E. (2002)։ A Companion to Business Ethics.։ Massachusetts: Blackwell։ ISBN 1-4051-0102-4
- Hasnas J. (2005)։ Trapped: When acting ethically is against the law։ Washington DC: Cato Institute։ ISBN 1-930865-88-0(չաշխատող հղում)
- Jones C., Parker M. (2005)։ For Business Ethics: A Critical Text։ London: Routledge։ ISBN 0-415-31135-7
- Machan T. R. (2007)։ The Morality of Business: A Profession for Human Wealthcare։ Boston: Springer։ ISBN 0-387-48906-1
- Murphy P. E. (2002)։ Marketing Ethics at the Millennium: Review, Reflections and Recommendations. Blackwell Guide to Business Ethics։ N. E. Bowie. Oxford: Blackwell
- O'Neill J. (1998)։ The Market: Ethics, Knowledge and Politics։ London: Routledge։ ISBN 0-415-09827-0
- Pinnington A. H., Macklin R., Campbell T. (2007)։ Human Resource Management: Ethics and Employment։ Oxford: Oxford University Press։ ISBN 0-19-920379-2
- Robertson L. G. (2005)։ Conquest by Law: How the Discovery of America Dispossessed Indigenous Peoples of Their Lands։ Oxford: Oxford University Press։ ISBN 0-19-514869-X
- Rose C. M. (1994)։ Property and Persuasion: Essays on the History, Theory, and Rhetoric of Ownership։ Colorado: Westview Press։ ISBN 0-8133-8554-7
- Singer J. W. (2000)։ Entitlement: The Paradoxes of Property։ New Haven: Yale University Press։ ISBN 0-300-08019-0
- Smith Adam (1759)։ The Theory of Moral Sentiments։ Indianapolis: Liberty Press
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Weiss J. W. (2009)։ Business Ethics: A Stakeholder and Issues Management Approach With Cases (5 ed.)։ Mason, OH:: South-Western Cengage Learning
| ||||||
