Բերտա Կասերես

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բերտա Կասերես
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 4, 1971(1971-03-04)[1]
ԾննդավայրԼա Էսպերանսա, Հոնդուրաս
Մահացել էմարտի 2, 2016(2016-03-02)[2][3] (44 տարեկան)
Մահվան վայրԼա Էսպերանսա, Հոնդուրաս
Քաղաքացիություն Հոնդուրաս
ԱզգությունLenca people?
Մասնագիտությունբնապահպան և իրավապաշտպան
Զբաղեցրած պաշտոններտնօրեն
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԵրեխաներԲերտա Սունյիգա և Laura Zúñiga Cáceres?
Կայքberta.copinh.org
 Berta Cáceres Վիքիպահեստում

Բերտա Իսաբել Կասերես Ֆլորես (իսպ.՝ Berta Isabel Cáceres Flores, Իսպաներեն արտասանություն՝ [ˈbeɾta isaˈβel ˈkaseɾes ˈfloɾes], մարտի 4, 1971(1971-03-04)[1], Լա Էսպերանսա, Հոնդուրաս - մարտի 2, 2016(2016-03-02)[2][3], Լա Էսպերանսա, Հոնդուրաս[5])[6], (լենկա) հոնդուրասցի բնապահպանական ակտիվիստ, բնիկ առաջնորդ[7], Հոնդուրասի ժողովրդական և բնիկ կազմակերպությունների խորհրդի (COPINH) համահիմնադիր և համակարգող[8][9][10]։ 2015 թվականին արժանացել է Գոլդմանի բնապահպանական մրցանակի՝ Ռիո Գուալկարկեի վրա Ագուա Սարկա ամբարտակի «հենակետային արշավի համար» Ռիո Գուալարակում[11]։

Զինված ներխուժողները Բերտա Կասերեսին սպանել են իր տանը՝ տարիներ շարունակ սպառնալիքներից հետո[12]։ Հոնդուրասի զինված ուժերի ԱՄՆ-ի կողմից պատրաստված հատուկ նշանակության ստորաբաժանումների նախկին զինծառայողը պնդել է, որ Կասերեսի անունը նրանց հիթ ցուցակում եղել է Կասերեսի սպանությունից ամիսներ առաջ։ 2017 թվականի փետրվար ամսվա դրությամբ ձերբակալված ութ անձանցից երեքը կապված էին ԱՄՆ-ի կողմից վերապատրաստված էլիտար զորքի հետ, որոնցից երկուսը մարզվել էին Ֆորտ Բենիննգում, Ջորջիա, ԱՄՆ, Ամերիկաների նախկին դպրոցը (SOA), որը վերանվանվել է WHINSEC՝ կապված Լատինական Ամերիկայում իր շրջանավարտների կողմից կատարած հազարավոր սպանությունների և մարդու իրավունքների խախտումների հետ։ 2017 թվականի նոյեմբերին միջազգային իրավաբանների մի խումբ հրապարակեց զեկույց, որտեղ ներկայացրեց «ֆինանսական հաստատությունների կողմից դիտավորյալ անփութության մասին», ինչպես, օրինակ, Կենտրոնական Ամերիկայի տնտեսական ինտեգրման բանկը (CABEI), Նիդեռլանդների զարգացման ֆինանսական հաստատությունը (FMO) և Ֆինֆանդը, որոնք բաժնետերերի, ղեկավարների, մենեջերների, DESA-ի, DESA-ի համար աշխատող մասնավոր ընկերությունների, պետական պաշտոնյաների և պետական անվտանգության գործակալությունների աշխատակիցների հետ ռազմավարական գործողություններ էին հետապնդում «ցանկացած ընդդիմադիր քայլ վերահսկելու, չեզոքացնելու և վերացնելու համար»։

Ըստ Global Witness-ի հետազոտության՝ 2014 թվականին Հոնդուրասում սպանվեցին 12 բնապահպան ակտիվիստներ, այն դարձնելով աշխարհի ամենավտանգավոր երկիրը անտառներն ու գետերը պաշտպանող ակտիվիստների համար[13]։ Նույն ամսվա ընթացքում Բերտա Կասերեսի սպանությանը հաջորդեցին ևս երկու ակտիվիստների սպանություններ։

Ակտիվիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1993 թվականին, որպես ուսանող ակտիվիստ, Կասերեսը համահիմնադրել է Հոնդուրասի ժողովրդական և բնիկ կազմակերպությունների խորհուրդը (COPINH)՝ Հոնդուրասում պաշտպանելու բնիկ ժողովրդի իրավունքները[14]։ Արշավներ է իրականացրել բազմաթիվ հարցերի, այդ թվում՝ բողոքներ ապօրինի ծառահատումների, պլանտացիաների տերերի դեմ և Լենկայում ԱՄՆ ռազմակայանների առկայության դեմ[15][16]։ Սատարել է ֆեմինիստական շարժմանը, ԼԳԲՏ իրավունքները, ինչպես նաև ավելի լայն սոցիալական և բնիկ խնդիրներ[17][18]։

2006 թվականին Ռիո Բլանկոյից մի խումբ բնիկ լենկաներ Կասերեսին խնդրել են հետաքննել վերջին շրջանում իրենց տարածքում շինարարական տեխնիկայի տեղակայումը[11]։ Կասերեսը պատշաճ կերպով հետաքննել և համայնքին տեղեկացրել է, որ չինական Sinohydro ընկերության, Համաշխարհային բանկի Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայի և հոնդուրասյան Desarrollos Energéticos S.A (հայտնի է որպես DESA, տես՝ Empresa Nacional de Energía Eléctrica) ընկերության համատեղ նախագծով նախատեսվում է Ռիո Գուալկարկեի վրա կառուցել չորս հիդրոէներգետիկ ամբարտակներ[19]։

Մշակողները խախտել են միջազգային օրենսդրությունը՝ նախագծի վերաբերյալ չխորհրդակցելով տեղի ժողովրդի հետ։ Լենկա ժողովուրդը մտավախություն ուներ, որ ամբարտակները կվնասեն իրենց ջրի, սննդի և դեղորայքի մուտքը, և, հետևաբար, սպառնում են իրենց ավանդական ապրելակերպին[13][20]։ Կասերեսը համայնքի հետ միասին աշխատել է բողոքի արշավներ անցկացնելու համար։ Նա կազմակերպել է իրավական գործողություններ և համայնքային հանդիպումներ նախագծի դեմ և գործը հասցրել Մարդու իրավունքների միջամերիկյան հանձնաժողովին[13]։

2013 թվականից շինհրապարակում Կասերեսը ղեկավարել է COPINH-ը և մեկ տարի շարունակվող բողոքի ցույցերը՝ թույլ չտալով ընկերություններին մուտք գործել տարածք։ Անվտանգության աշխատակիցները պարբերաբար հեռացնում էին ցուցարարներին տեղայնքից[13]։ 2013 թվականի հուլիսի 15-ին Հոնդուրասի զինվորականները կրակել են ցուցարարների վրա՝ սպանելով COPINH-ի մեկ անդամի և վիրավորվել ևս երեք մարդու[21]։ Համայնքը շարունակ զեկուցում էր ընկերության աշխատակիցների, անվտանգության աշխատակիցների և զինվորականների կանոնավոր սպառնալիքների և ոտնձգությունների մասին։ 2014 թվականի մայիսին COPINH-ի անդամները հարձակման ենթարկվեցին և երկու առանձին միջադեպերի արդյունքում զոհվեց երկու անդամ և երեքը ծանր վիրավորվեց[22]։

2013 թվականի վերջում COPINH-ի բողոքների պատճառով թե՛ Sinohydro-ն, թե' Միջազգային ֆինանսական կորպորացիան դուրս եկան նախագծից[11]։ Desarrollos Energéticos-ը (DESA), այնուամենայնիվ, շարունակվեց՝ շրջափակումից խուսափելու համար շինհրապարակն այլ վայր տեղափոխելով[13][19]։ Նախագծին աջակցեցին տեղական բիզնեսի այլ ղեկավարներ։ Պաշտոնյաները Կասերեսի և ևս երկու բնիկ առաջնորդների դեմ հարուցեցին քրեական մեղադրանքներ՝ DESA-ի դեմ բողոքի ակցիաներում իրենց դերի համար, որը, ենթադրաբար, այլոց դրդել էր ընկերությանը վնաս պատճառելու[23]։ Ի պատասխան մեղադրանքների՝ Amnesty International-ը հայտարարեց, որ եթե ակտիվիստները բանտարկվեն, նրանց կդիտարկի որպես խղճի բանտարկյալներ[24]։ Տարածաշրջանային և միջազգային տասնյակ կազմակերպություններ կոչ են արել Հոնդուրասի կառավարությանը դադարեցնել մարդու իրավունքների պաշտպանության քրեականացումը և հետաքննել մարդու իրավունքների պաշտպանների դեմ սպառնալիքները[25]։

2016 թվականի փետրվարի 20-ին բողոքի ցույցի ընթացքում ավելի քան 100 ցուցարարներ ձերբակալվեցին անվտանգության կողմից, և նրանց կազմակերպության դեմ ուղղված սպառնալիքները սկսեցին աճել[13][26]։

Կասերեսը առանձնացրել է Հիլարի Քլինթոնին հոնդուրասյան հեղաշրջումներին իր մասնակցության համար.

Նախագահ Մել Զելայայի վերադարձը դարձել է երկրորդական խնդիր։ Հոնդուրասում կլինեին ընտրություններ։ Եվ ահա նա՝ Քլինթոնը, ընդունում է, որ իրենք թույլ չեն տա Մել Զելայային վերադառնալ նախագահի պաշտոնում։ Կլինեն ընտրություններ։ Եվ միջազգային հանրությունը, պաշտոնյաները, կառավարությունը, մեծամասնությունը, ընդունում են դա, չնայած մենք նախազգուշացրել ենք, որ սա շատ վտանգավոր է, և դա թույլ կտա բարբարոսություն իրականացնել ոչ միայն Հոնդուրասում, այլև մայրցամաքի մնացած մասում։ Եվ մենք դրա ականատեսն ենք եղել[27]։

Քլինթոնը պնդում էր, որ հոնդուրասցիների համար իրավիճակը կարգավորելու իր մեթոդն ավելի լավն էր[28]։

Վաղ կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կասերեսը սերում է Հոնդուրասի հարավ-արևմուտքում բնակվող բնիկ լենկա ժողովրդից, ծնվել է Հոնդուրասի Լա Էսպերանսա քաղաքում[29]։ 1970-ականներին պատանեկությունն անցել է Կենտրոնական Ամերիկայում քաղաքացիական անկարգությունների և բռնությունների ժամանակ։ Մայրը՝ Օստրա Բերտա Ֆլորես Լոպեսը, հումանիստ էր. մասնագիտությամբ մանկաբարձ և սոցիալական ակտիվիստ էր, խնամում էր Էլ Սալվադորից ժամանած փախստականներին[30][31]։ Օստրա Ֆլորեսը երկու անգամ ընտրվել և պաշտոնավարել է որպես իրենց հայրենի Լա Էսպերանսայի քաղաքապետ, կոնգրեսական և Ինտիբուկա դեպարտամենտի կառավարիչ[32]։

Տեղական դպրոցներում սովորելուց հետո ուսումը շարունակել է համալսարանում և ստացել մանկավարժի որակավորում[29]։ Մտերիմ է եղել և համագործակցել Radio Progreso & ERIC-SJ տնօրեն Իսմաել Մորենայի հետ[33]։

Սպառնալիքներ և մարդու իրավունքներին վերաբերող խնդիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդու իրավունքների միջամերիկյան հանձնաժողովը «Բերտա Կասերեսին» ընդգրկել է իր 2009 թվականի հունիսի 28-ի Հոնդուրասյան հեղաշրջման ժամանակ կյանքին վտանգ սպառնացող մարդկանց ցուցակում[34]։ Հաջորդ օրը IACH-ը իր և մյուս ակտիվիստների պաշտպանության նպատակով հանդես եկավ, այսպես կոչված, «կանխարգելիչ միջոցառումներով (MC 196-09)»՝ խոստովանելով, որ զինված ուժերը շրջապատել են նրա տունը[34]։

2013 թվականին Կասերեսը Ալ-Ջազիրային պատմել է։

Բանակն ունի 18 հետախուզվող իրավապաշտպանների ցանկ, որտեղ իմ անունը վերևի շարքերում է։ Ես ուզում եմ ապրել, կան շատ բաներ, որոնք ես դեռ ուզում եմ անել այս աշխարհում, բայց երբեք չեմ մտածել հրաժարվել մեր տարածքի համար պայքարելուց, արժանապատիվ կյանքի համար պայքարելուց, քանի որ մեր պայքարն օրինական է։ Ես հոգ եմ տանում ամեն ինչի համար, բայց, ի վերջո, այս երկրում, որտեղ կա ամբողջական անպատժելիություն, ես խոցելի եմ ... Երբ նրանք ուզում են սպանել ինձ, նրանք դա կանեն[35]։

Ամբարտակի դեմ արշավի ընթացքում Կասերեսին և մյուս կազմակերպիչներին զինված ուժերը հաճախ ահաբեկում էին. մի առիթով նրանց կանգնեցրել են և Ռիո Բլանկո մեկնելիս խուզարկել նրանց մեքենան։ Կասերեսը պնդում է, որ այս խուզարկության ընթացքում մեքենայում զենք է տեղադրվել, կազմակերպիչները հետագայում ձերբակալվել են զենքի մեղադրանքով և մեկ գիշերվա ընթացքում բանտարկվել են[36]։ Դատարանը Կասերեսի հանդեպ կանխարգելիչ միջոցներ կիրառեց՝ նրան ստիպելով ստորագություն տալ և չլքել երկիրը։ Միջոցները կիրառվեցին, մինչև գործը 2014 թվականի փետրվարին կարճվեց[37]։

2016 թվականի մայիսին հրապարակված 2014 թվականի դատական գրառումները ցույց են տվել, որ «կառավարությունը և DESA-ն բազմիցս ձգտել են կասեցնել Կասերեսին և նրա գործընկերներին, քանի որ բռնի անարխիստները իրենց բողոքների [...] ուզուրպացիայի, հարկադրանքի միջոցով, շարունակական վնասներով փորձել են ահաբեկել բնակչությանը և նույնիսկ տապալել ժողովրդավարական կարգը»[38]։

Ըստ Գուստավո Կաստրո Սոտոյի՝ Բերտայի սիրելի արտահայտություններից մեկն էր՝ «Նրանք վախենում են մեզանից, քանի որ մենք չենք վախենում նրանցից»[39]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Extinction Rebellion կողմից «Բերտա Կասերես» անունով վարդագույն նավը «ասե՛ք ճշմարտությունը» կարգախոսով
  • 2012 թվականին Կասերեսը «Այխշտետ-Ինգոլշտադտ» կաթոլիկ համալսարանի «Արդարության և խաղաղության միավորման» կողմից արժանացել է «Շալոմ» մրցանակի[29]
  • Առաջադրվել է 2014 թվականի Front Line Defenders մրցանակի համար[29]
  • 2015 թվականին արժանացել է Գոլդմանի բնապահպանական մրցանակի[11]
  • 2015 թվականի ապրիլին Global Witness միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունը Կասերսի դեպքը կարևորել է որպես Հոնդուրասում բնապահպանական ակտիվ գործիչների առջև ծառացած ծանր ռիսկ[40]
  • 2019 թվականի ապրիլին «Extinction Rebellion» խումբը Լոնդոնի Օքսֆորդ), Ռիջենթ փողոցների բանուկ խաչմերուկում ֆիքսեց «Բերտա Կասերես» անունով վարդագույն նավը և միացավ դրան՝ արգելափակելով երթևեկությունը. ոստիկանությունն այն հեռացրեց հինգ օր հետո[41]

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կասերեսին զինված ներխուժողները սպանել են իր տանը 2016 թվականի մարտի 2-ի գիշերը[6]։ Այտի և ձեռքի հատվածներում վիրավորվել է նաև մեքսիկացի բնապահպանական ակտիվիստ Գուստավո Կաստրո Սոտոն[42][43]։ Գուստավոն Լա Էսպերանսա էր ժամանել մեկ օր առաջ 80 այլ անձանց հետ «քննարկելու հիդրոէլեկտրակայանի այլընտրանքները»։ Բերտան նրան հրավիրել էր գիշերելու իր տանը, «քանի որ ինքն ավելի լավ ինտերնետ կապ ուներ»։

Գուստավո Կաստրո Սոտոն ասել է.

Ես աշխատում էի շնորհանդեսի վրա, երբ աղմուկ լսեցի։ Կարծում էի, որ ինչ-որ բան ընկավ, բայց երբ Բերտան բղավեց. «Ո՞վ է այդտեղ», ես հասկացա, որ վատն է, որ դա վերջն է։ [...] Երբ հարվածողը մոտեցավ, ես ծածկեցի դեմքս։ Նա երեք մետր էր հեռու։ Ես շարժվեցի, երբ նա կրակեց, և փամփուշտը անցավ ականջիս կողքով։ Նա մտածեց, որ սպանել է ինձ։ Դա հրաշք է, որ ես ողջ մնացի[39]։

Մարդու իրավունքների միջ-ամերիկյան հանձնաժողովի առաջարկած, այսպես կոչված, «կանխարգելիչ միջոցառումների» համաձայն Հոնդուրասի կառավարությունը պետք է պաշտպաներ Կասերեսին, բայց նրա մահվան օրը նա ոչ մի պաշտպանության տակ չէր գտնվել։ Հոնդուրասի անվտանգության նախարարն ասել է, որ Կասերեսն այն վայրում չի եղել, որն ինքն է նշել որպես իր տուն[13]։ Վերջին շրջանում Լա Էսպերանսայում նա տեղափոխվել էր նոր տուն[26]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 http://elpais.com/elpais/2016/03/04/planeta_futuro/1457113234_162700.html
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 https://www.gaipe.net/wp-content/uploads/2017/10/Represa-de-Violencia-ES-FINAL-.pdf
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
  4. ↑ http://www.goldmanprize.org/recipient/berta-caceres/
  5. ↑ Torrado, Nancy Tapias (2016 թ․ մարտի 4). «En memoria de Berta Cáceres: una mujer e indígena excepcional». El País (իսպաներեն). Վերցված է 2016 թ․ մարտի 7-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 Roxanna Altholz, Jorge E. Molano Rodríguez, Dan Saxon, Miguel Ángel Urbina Martínez, and Liliana María Uribe Tirado (November 2017). "Represa de Violencia: El plan que asesinó a Berta Cáceres"
  7. ↑ Redacción/EFE. «Matan a Berta Cáceres, líder indígena hondureña». Diario La Prensa. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 3-ին.
  8. ↑ «To Defend the Environment, Support Social Movements Like Berta Cáceres and COPINH». Վերցված է 2016 թ․ մարտի 3-ին.
  9. ↑ «Berta Cáceres: "Green Nobel." Also, Galeano on The Right to Delirium». Վերցված է 2016 թ․ մարտի 3-ին.
  10. ↑ «Cáceres, Threatened Honduran, Wins Biggest Enviro Award». Radio Free. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 3-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 «Berta Cáceres – Goldman Environmental Foundation». Goldman Environmental Foundation (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  12. ↑ «Threats, attacks and intimidation against Berta Cáceres Flores». BertaCaceres.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 Malkin, Elisabeth; Arce, Alberto (2016 թ․ մարտի 3). «Berta Cáceres, Indigenous Activist, Is Killed in Honduras». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  14. ↑ «Council of Indigenous and Popular Organizations of Honduras (COPINH) (via Rights Action) | Cultures of Resistance». culturesofresistance.org. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  15. ↑ Watts, Jonathan (2015 թ․ ապրիլի 19). «Honduran indigenous rights campaigner wins Goldman prize». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  16. ↑ «International condemnation of the murder of indigenous leader Bertha Cáceres in Honduras». Transnational Institute. 2016 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  17. ↑ «Internationally-recognized rights defender Berta Cáceres murdered in Honduras – FSRN». fsrn.org. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  18. ↑ Mackey, Danielle Marie (2016 թ․ մարտի 11). «Drugs, Dams, and Power: The Murder of Honduran Activist Berta Cáceres». The Intercept. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 12-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 Shoichet, Catherine E.; Griffiths, James; Flournoy, Dakota (2016 թ․ մարտի 3). «Berta Cáceres, Honduran activist, killed». CNN.
  20. ↑ Carlton, Jim; Althaus, Dudley. «Prize-Winning Activist Berta Cáceres Killed in Honduras». Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  21. ↑ School of the Americas Watch. «The Murder of Tomas Garcia by the Honduran Military». School of the Americas Watch. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 6-ին.
  22. ↑ «Honduras: Asesinato y represión en San Francisco de Opalaca y Río Blanco». Resumen Latinoamericano. 2014 թ․ մայիսի 27. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 6-ին.
  23. ↑ Anaiz Zamora Márquez and Yunuhen Rangel Medina (2014 թ․ հունվարի 3). «Berta Cáceres dedicó su vida a la defensa del pueblo Lenca». Cimac Noticias. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 6-ին.
  24. ↑ «Honduran Indigenous leaders at risk of unfair imprisonment». Amnesty International. 2013 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 3-ին.
  25. ↑ «Pronunciamiento conjunto sobre la criminalización de defensores y defensoras de derechos humanos en Honduras». Center for Justice and International Law. 2013 թ․ սեպտեմբերի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 6-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 Berta Cáceres, Honduran environment and human rights activist, murdered Published by The Guardian, 3 March 2016
  27. ↑ «Before Her Assassination, Berta Cáceres Singled Out Hillary Clinton for Backing Honduran Coup». Democracy Now!. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.
  28. ↑ «Why this protester is blaming Clinton for the murder of a Honduran activist». Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Xiomara Orellana (2016 թ․ մարտի 3). «Berta Cáceres, un ícono étnico que les dio voz a los indígenas». La Prensa (Honduras). Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  30. ↑ «Honduran Indigenous Leader Berta Cáceres Assassinated, Won Goldman Environmental Prize». Democracy Now!. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  31. ↑ «Honduran environmentalist Berta Cáceres murdered, family says». The Tico Times | Costa Rica News. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  32. ↑ "Berta Caceres", CNN, 2 March 2017.
  33. ↑ «Pain and Rage for the Loss of Berta Cáceres | Ignatian Solidarity Network». Ignatian Solidarity Network (ամերիկյան անգլերեն). 2016 թ․ մարտի 7. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  34. ↑ 34,0 34,1 «Precautionary Measures Granted by the Commission during 2009». Inter-American Commission on Human Rights. Organization of American States. 2009. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 7-ին.
  35. ↑ Nina Lakhami (2013 թ․ դեկտեմբերի 24). «Honduras dam project shadowed by violence». Al Jazeera. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 3-ին.
  36. ↑ Gynther, Brigitte. «SOA graduate involved in criminalization of Indigenous leader Berta Caceres | SOA Watch: Close the School of the Americas». School of the Americas Watch. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  37. ↑ «Honduras: Update – Dismissal of case against human rights defender Ms Berta Cáceres». Front Line Defenders. 2014 թ․ փետրվարի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 5-ին.
  38. ↑ Freddy Cuevas and Peter Orsi (2016 թ․ մայիսի 3). «Court files show bid to tar slain Honduran activist Caceres». Washington Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 6-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 Salomon, Josefina (2016 թ․ մայիսի 6). «Sole Witness to Berta Cáceres Murder: 'It Was Clear She Was Going to Get Killed'». Huffington Post.
  40. ↑ Global Witness (April 2015) How Many More? (pdf)
  41. ↑ Jonathan Watts (2019 թ․ ապրիլի 19). «Climate group reports influx of support as Extinction Rebellion protests continue». The Guardian. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 19-ին.
  42. ↑ José Meléndez (2016 թ․ մարտի 3). «Mexicano es herido en asesinato de líder indígena hondureña». El Universal (Mexico). Վերցված է 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  43. ↑ COPINH (3 March 2016). "Comunicado de Ayer de COPINH: Berta Caceres Vive!!!"

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բերտա Կասերես» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բերտա_Կասերես&oldid=9747424» էջից