Բերդ (պարային անսամբլ)
«Բերդ» պարային անսամբլ, հայկական ժողովրդական և բեմական պարարվեստի համույթ, որը 1963 թվականին հիմնադրել է ՀՀ ժողովրդական արտիստ Բորիս Գևորգյանը։ Այն ներկայացնում է հայկական ավանդական և ժողովրդական պարարվեստը՝ հանդես գալով Հայաստանի և աշխարհի տասնյակ երկրներում, մասնակցելով շուրջ 500 միջազգային փառատոների, 1000+ համերգների և շուրջ մեկ միլիոն հանդիսատեսի առջև։ 2009 թվականի մայիսի 26-ին ՀՀ նախագահի հրամանագրով (N 124) անսամբլը ստացել է «Հայաստանի վաստակավոր կոլեկտիվ» պատվավոր կոչում[1]։
Հիմնադրում և անվանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1963 թվականին, այն ժամանակ, երբ Հայաստանում ազգային մշակութային գործունեությունը լայնորեն չէր խրախուսվում, Բորիս Գևորգյանը հիմնադրեց ավանդական պարերի համույթ։ Շուտով այն ձևավորվեց որպես Բերդ պարային անսամբլ, որը դարձավ Հայաստանի խոշորագույն պարային դպրոցներից մեկը։ Անվանումը կապված է հայկական ազգային «Բերդ» պարի հետ, որն իր արմատները տանում է Վասպուրականից՝ ծիսական «Գմբեթախաղ» պար-խաղից։
Ղեկավարներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բորիս Գևորգյան՝ հիմնադիր, գեղարվեստական ղեկավար (1963–1990)։
- Կարեն Գևորգյան՝ գլխավոր բալետմայստեր (1990–ից), ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ։ Ստեղծել է ավելի քան 50 նոր պարեր՝ դասական օրինակներ համարվող հայկական ազգային պարի համար։
- Ստեփան Գևորգյան՝ տնօրեն և պրոդյուսեր, վերջին երկու տասնամյակներում ապահովել է միջազգային ճանաչման մեծ մասշտաբ։ Նա նաև IGF–Ավանդական արվեստների միջազգային միության Հայաստանի մասնաճյուղի գլխավոր քարտուղարն է։
Ստեղծագործական մոտեցում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1990-ականներից նրա որդին՝ Կարեն Գևորգյանը, ստանձնել է անսամբլի գեղարվեստական ղեկավարությունը։ Նրա բեմադրություններն առանձնանում են ազգային բնավորությամբ և նոր շերտեր են ավելացնում ավանդական հայկական պարին։ Ավագ որդին՝ Ստեփան Գևորգյանը, դարձել է անսամբլի տնօրենը և մեծ դեր է խաղում «Բերդի» միջազգային ճանաչման գործում։
Կարեն Գևորգյանը, պահպանելով ավանդույթները, միաժամանակ որդեգրել է ավելի նորարարական ազգագրական մոտեցում՝ նոր կյանք հաղորդելով հայկական պարին։ Նա ուսումնասիրել է պատմական աղբյուրներ, ճանապարհորդել Հայաստանի տարբեր շրջաններով՝ հավաքելով գյուղական ավանդական պարեր, համակարգել և բեմադրել դրանք՝ վերածելով պրոֆեսիոնալ բեմական արվեստի։ Նրա հեղինակած 50-ից ավելի նոր պարեր այսօր համարվում են հայկական ազգային պարի դասական նմուշներ[2]։
Միջազգային շրջագայություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անսամբլի բեմադրությունները համադրում են ավանդական շարժումները, պատմական աղբյուրների ուսումնասիրությունը և բեմական նորարարությունը։ Կարեն Գևորգյանը հավաքագրել է ժողովրդական պարեր Հայաստանի տարբեր շրջաններից, ուսումնասիրել և վերաձևակերպել է շարժումների մանրակրկիտ նրբությունները։ Այս եղանակով Բերդը ներկայացնում է հայկական պատմական շրջանները՝ Տարոն, Մուշ, Տիգրանակերտ, Վասպուրական, Մուսալեռ, Խարբերդ, Հոմշեն։ Յուրաքանչյուր պար պատմություն է՝ հավատքի, տոկունության և ժողովրդի ոգու մասին։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1960-1980-ականներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1963 — Հիմնադրում Երևանում։
- 1967 — Առաջին միջազգային ելույթը՝ Ռիգա, Լատվիա (միջազգային փառատոն), արժանանալով Լաուրեատի կոչմանը։
- 1970–80-ականներ — Մասնակցություն միջազգային փառատոների Հունաստանում, Հունգարիայում, Ալժիրում, Ավստրիայում և այլ երկրներում։ Ստանալով միջազգային մրցանակներ և ճանաչում։
1990-ականներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1990 — Հունգարիա (Հայկական մշակույթի օրեր)։
- 1993 — Ֆրանսիա և Գերմանիա, 45-օրյա շրջագայություն, 16+ հայաշատ քաղաքներ։ Մասնակցություն Գերմանիայի Բոխում քաղաքի միջազգային փառատոնին։
- 1994 — Ֆրանսիա (Շատո Գոմբեղ, Վուառոն և այլն), Լեհաստան՝ Լոձ (մենահամերգ)։
- 1995 — Թայվան, 4-ամսյա շրջագայություն, միջազգային փառատոններ և մենահամերգներ Թայբեյում («Սուն Յաթ-Սեն» և «Չյան Կայ Շեք» սրահներ)։ Թայվանական մամուլը՝ «Բերդը ամենահրաշալի պարախումբն էր, որ երբևէ տեսել է մեր հանդիսատեսը»։
- 1996 — Իսպանիա (մեկամսյա շրջագայություն՝ Բադահով, Բուրգոս, Կադիս, Սիուդադ Ռեալ)։
- 1997 — Ֆրանսիա (միջազգային փառատոններ)։
- 1998 — Իսպանիա (Բուրգոս, Կաստելյոն) և Իտալիա, Շվեյցարիա (Ավիանո, Իմոլա, Ռուսսի, Ֆրիբուրգ)։ Իտալական մամուլ՝ «Սքանչելի ելույթ՝ հույզերով լի, հրաշագեղ պարերով ու տարազներով»։
- 1999 — Ավստրիա և Գերմանիա (մենահամերգներ), Իտալիա (Կուարտու Սանտ’Էլենա, Կոռի, Կաստելյոն դել Լագո, Կորրոպոլի)։
2000-ականներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 2000 — Իսպանիա և Ֆրանսիա (Ավիլես, Օլորոն-Սենթ-Մարի, Լա Գյարդ), բազմամյա մենահամերգներ։ Դիժոն, Ֆրանսիա՝ միջազգային մրցույթում Ոսկե մեդալ (մասնակցել է 25+ երկիր)։
- 2001 — Բելգիա և Ֆրանսիա (Մարսինել, Մոնթուաղ, Քուգան)։
- 2002 — Իսպանիա և Ֆրանսիա (Խիխոն, Տերուել, Սենթ-Էտիեն, Պլոզեվետ)։
- 2004 — Ֆրանսիա և Իսպանիա (Կոնֆոլան, Բրայ-դյուն, Քուգան, Բուրգոս)։
- 2006 — Իսպանիա և Պորտուգալիա, Կանարյան և Բալեարյան կղզիներ (Բարսելոն, Սոլլեր, Ռուբի, Վալենսիա, Ինխենիո, Օրենսե, Մոնսաո)։
- 2009 — Իտալիա, Շվեյցարիա և Ֆրանսիա (Տրեվիզո, Կալյարի, Իտտիրի, Ուդինե, Ապիրո, Ֆրիբուրգ)։ Եվրոպական մամուլը՝ «Բարձրարվեստ կատարումներ, ազգային պարով պատմում են երկրի պատմությունը»։
2010-ականներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 2011 — Ռուսաստան (Դոնի Ռոստով, Կրասնոդար, Նիժնի Նովգորոդ, Սանկտ Պետերբուրգ, Մոսկվա), նվիրված ՀՀ անկախության 20-ամյակին։ Սերգեյ Գորին՝ «Անսամբլը ոչ միայն հայ ժողովրդի, այլև համաշխարհային ձեռքբերում է»։ Նույն տարի՝ Չինաստան (Պեկինի Ազգային պարի թատրոն)։ Չինական մամուլ՝ «Տղաների առնականություն և պարուհիների հեզաճկունություն»։
- 2012 — Մոսկվա և Սանկտ Պետերբուրգ (գարուն), Ֆրանսիա, Բելգիա, Իսպանիա (Բերշտետ, Կիյան, Լիմու, Էլն, Նամյուր, Լես-Պրեսես)։ Պակո Միլար, Ուտրիասի քաղաքապետ՝ «Հիասքանչ համերգ՝ բազմազան պարեր, համաչափություն և գեղեցիկ տարազներ»։
- 2013 — Ռուսաստան (Սոչի, Նովոմիխայլովկա, Ջուբգա)։
- 2014 — Իրանահայություն («Սիփան» կենտրոն) մենահամերգներ։ Աթենք՝ Պարի միջազգային խորհրդի կոնգրես, վարպետաց դասեր «Հայկական ժողովրդական պարերի» թեմայով։
- 2015 — Չինաստան (Պեկին, Շանհայ)։
- 2016 — Ֆրանսիա (45-օրյա շրջագայություն, Մոնթուաղ, 20 մենահամերգ)։
- 2017 — ԱՄՆ (Լոս Անջելես, Բոստոն, Նյու Յորք)։ Լեփ-լեցուն դահլիճներ, հոտնկայս ծափեր։
- 2018 — Ֆրանսիա (Մարսել, Փարիզ)՝ անսամբլի 55-ամյակին նվիրված համերգներ։
- 2019 — Ֆրանսիա, Իսպանիա, Շվեյցարիա, 55-օրյա շրջագայություն։ Մասնակցություն Ռոման, Նիցցա, Բուրգոս, Պորտուգալետե, Խակա, Էվոլեն փառատոններին և 25 մենահամերգ։
2020-ականներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 2025 — Ֆրանսիա, Փարիզ (Casino de Paris), սոլո համերգ՝ 1500+ հանդիսատեսով, երկժամյա ծրագիր։
Ընդհանուր վիճակագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Երկրներ — 30+ (որոշ աղբյուրներով՝ 40+)։
- Միջազգային փառատոններ — շուրջ 500։
- Համերգներ — ավելի քան 1000։
- Հանդիսատես — մոտ 1,000,000։
Մշակութային և սփյուռքյան ազդեցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Բերդ» անսամբլի ելույթները սփյուռքահայ համայնքների համար դառնում են ազգային ինքնության պահպանման միջոց։ Անսամբլը հաճախ հրավիրվում է հենց համայնքների կողմից։ Միաժամանակ հանդիսատեսի զգալի հատվածը նաև ոչ հայեր են։ «Բերդը» համարվում է կամուրջ հայրենիքի և սփյուռքի միջև[3]։
Պարգևներ և կոչումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Հայաստանի վաստակավոր կոլեկտիվ» (ՀՀ Նախագահի հրամանագիր, 26 մայիսի 2009 թ., թիվ 124)[1]
- Միջազգային մամուլի բարձր գնահատականներ՝ Թայվան, Իտալիա, Բելգիա, Ֆրանսիա, Չինաստան
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 «Հայաստանի Հանրապետության նախագահի 2009 թ. մայիսի 26-ի թիվ 124 հրամանագիր». Վերցված է 2025 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
- ↑ ««Բերդ» պարային անսամբլ». ՇՈՂԱԿԱԹ ՀԵՌՈՒՍՏԱԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ. 2017 թ․ ապրիլի 1. Վերցված է 2025 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
- ↑ Contributor (2025 թ․ սեպտեմբերի 26). «BERD Dance Ensemble Announces U.S. Tour with Performances in L.A., Chicago, and N.Y.». Asbarez.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2025 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
{{cite web}}:|last=has generic name (օգնություն)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Անառիկ և ամրակուռ «Բերդ»-ը. պարային անսամբլը 60-ամյակը կտոնի հյուրախաղերով ու մենահամերգներով». Armenpress. 2023 թ․ հունիսի 29. Վերցված է 2025 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
- ↑ Mirror-Spectator, The Armenian (2025 թ․ ապրիլի 3). «From Armenia to the World: Berd Ensemble's Legacy». The Armenian Mirror-Spectator (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2025 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.