Բել (Պոսեյդոնի որդի)
| Բել | |
|---|---|
| Տեսակ | Հին հունական դիցաբանության կերպար |
| Սեռ | արական |
| Հայր | Պոսեյդոն[1] |
| Մայր | Լիբիա[1] |
| Քույր/Եղբայր | Ագենոր[2] |
| Ամուսին | Անխինոյա |
| Զավակներ | Դանայոս[1], Էգիպտ, Կեփևս, Babylon?, Phineus?, Thronia? և Damno? |
Բել (հին հունարեն՝ Βῆλος), հին հունական դիցաբանության հերոս, Եգիպտոսի թագավոր։ Պոսեյդոնի և Լիբիայի որդին, Ագենորի երկվորյակ եղբայրը։ Մի շարք դիցաբանական հերոսների, այդ թվում՝ Պերսևսի և Հերակլեսի նախնին։ Շատ հնագույն տեքստերում նույնականացվել է արևելյան աստված Բահաղի հետ։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելի մայրը Լիբիան էր՝ Եգիպտոսի թագավորի՝ Էպաֆոսի դուստրը․ Էպաֆոսը Զևսի որդին էր Իոյից։ Այսպիսով, Բելը ծագում է Արգոսի առաջին թագավորներից։ Լիբիան հղիացել էր ծովի Աստված Պոսեյդոնից և ծնել երկու երկվորյակ` Բելին և Ագենորին։
Բելն առասպելաբանության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելը Եգիպտոսի թագավորն էր, այն ժամանակ, երբ եղբայր Ագենորը կառավարում էր Սայդան ու Տյուրոսը Փյունիկիայում։ Նոննուսը նրան անվանում է «Լիբիացի Զևս»[3]։ Բելը հիմնականում հիշատակվում է հունական դիցաբանության մյուս տոհմաբանական կերպարներում, իսկ հենց իր մասին առասպելները շատ քիչ բան են պատմում նրա մասին[4]։ Ընդ որում հին գրողները Եգիպտոսի լեգենդար արքային ավելի ու ավելի էին նույնացնում արևելյան աստված Բահաղի հետ (անվան այլ տարբերակներ՝ Վաալ, Բահաղ, Բել)։ Գերմանացի հնէաբան Կարլ Տյումպելը ենթադրում է, որ Բելի անունը, հնարավոր է, հունական ծագում ունենա[5]։ Ռոբերտ Գրեյվսը համոզված է, որ այս անունը և նույնիսկ հենց կերպարը փոխառված է արևելյան դիցաբանությունից․ «Բելը Հին Կտակարանի Բահաղն է և ապոկրիֆների Բելը։ Իր անունն ստացել է շումերական լուսնի աստվածուհի Բելիլիից, որին գահընկեց է արել»[6]։
Պավսանիասը Բելին անվանել է «ինչ-որ եգիպտացի, Լիբիայի որդի», որի անունը տրվել է Բաբելոնի աստծուն[7]։ Ըստ Գիգինի՝ Բելն առաջինն էր, որ կռվում էր թրով (մինչ այդ բոլորը կռվում էին մահակներով), այդ պատճառով նրա անունից ձևավորվեց «bellum» բառը, որը նշանակում է պատերազմ[8]։ Դիոդորոս Սիցիլիացին գրում է, որ Բելը գլխավորել է եգիպտացի ներգաղթյալներին, որոնք Եփրատ գետի վրա գաղութներ են հիմնել․ նոր քաղաքում նա քրմական խորհուրդ ձևավորեց, որը բաբելոնացիներից ստացավ «քաղդեացիներ» անվանումը։ Այս խորհրդի անդամները հետևում էին աստղերին և ազատված էին հարկերից[9]։
Սերունդներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելն ամուսնացել է գետի աստված՝ Նեղոսի դուստր Անխինոյիի հետ։ Այս ամուսնության մեջ ծնվել են երկվորյակներ Եգիպտոսը և Դանայոսը․ առաջինը կառավարել է Եգիպտոսը և Արաբիան, երկրորդը՝ Լիբիան[10]։ Ըստ Եվրիպիդեսի՝ Բելի երեխաներն էին նաև Կիֆեոսը (Եթովպիայի թագավորը) և Ֆինեոսը՝ Անդրոմեդայի փեսացուն[11]։ Ֆերեկիդիսը գրել է, որ Բելը ևս մեկ դուստր է ունեցել՝ Դամնոն։ Նա ամուսնացել է իր քեռի Ագենորի հետ և ծնել Փյունիկին (Փյունիկիայի թագավորության հիմնադիրը) և երկու դուստրերի` Իսային և Մելիային, որոնք ամուսնացել են իրենց զարմիկների՝ Եգիպտոսի եւ Դանայոսի հետ[12]։
Ըստ Հեսիոդոսի՝ Բելն ունեցել է դուստր՝ Ֆրոնիան, ով Հերմեսից ծնել է Արաբիոսին՝ Կասիոպեայի հորը և Արաբիայի անվանահորը[13]։ Նոննուսն իր «Դիոնիսիոսի գործեր»-ում ասում է, որ Բելը հինգ որդիների հայր էր՝ Ֆինեայի, Փյունիկի, Ագենորի, Եգիպտոսի և Դանայոսի[14]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Любкер Ф. Danaus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 371.
- ↑ Любкер Ф. Agenor (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 45—46.
- ↑ Нонн Паннополитанский, III, 296
- ↑ Мифы народов мира, 1988, Бел
- ↑ Belos 3, 1897, s. 259
- ↑ Грейвс, 2005, с. 297
- ↑ Павсаний, IV, 23, 10
- ↑ Гигин, Мифы, 274
- ↑ Диодор Сицилийский, I, 28, 1
- ↑ Гигин, Мифы, 124; 168; 273
- ↑ Аполлодор, II, 1, 4; III, 1, 1
- ↑ Belos 3, 1897, s. 261
- ↑ Гесиод, Каталог женщин, 46—47
- ↑ Нонн Паннополитанский, III, 300—301
Աղբյուրներ և գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Аполлодор. Мифологическая библиотека». Сайт «История Древнего Рима». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- «Гесиод. Каталог женщин». Сайт «История Древнего Рима». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- «Гигин. Мифы». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- «Диодор Сицилийский. Историческая библиотека». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- «Нонн Паннополитанский. Деяния Диониса». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- «Павсаний. Описание Эллады». Сайт «История Древнего Рима». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Грейвс Р. Мифы Древней Греции. — Екатеринбург: У-Фактория, 2005. — 1008 с. — ISBN 5-9709-0136-9
- Мифы народов мира. — М.: Советская энциклопедия, 1988. — Т. 1.
- Tümpel K. Belos 3 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1897. — Bd. III, 1. — Kol. 259—264.