Բարտանգ

Բարտանգ
Բնութագիր
Երկարություն	528 կմ
Ավազանի մակերես	24 700 կմ²
Ջրի ծախս	128 մ³/վ
Գետաբերանի տեղակայում	Փյանջ
Կոորդինատներ
Երկրամաս	Լեռնային Բադախշանի ինքնավար մարզ

Բարտանգ (վերին հոսքում՝ Օկսու^[1]^[2] կամ Ակսու^[3], միջինում՝ Մուրգաբ^[2]^[4]), Փյանջ գետի աջ վտակը, որը հոսում է Աֆղանստանի Բադախշան նահանգի և Տաջիկստանի Լեռնա-Բադաշխանյան ինքնավար մարզի տարածքով։ Գետի երկարությունը 528^[2] կմ է, ջրահավաք ավազանը՝ 24700^[2] քառ․ կմ։

Ջրագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գետը սկիզբ է առնում Չակմակտին լեռնային լճից^[5], որը տեղակայված է Աֆղանստանի հյուսիս-արևելքում, Բադախշան նահանգում։

Գետի սնուցումը ձնային է։ Առավելագույն վարարումը նկատելի է հուլիս ամսին։ Տարեկան ջրի միջին ծախսը 128 մ³ է^[2]։

Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Օկսու» կամ «Ակսու» անվանումներն առաջացել են կիրգիզերեն «ակ սուու» բառից, որը նշանակում է սպիտակ ջուր։ Գետը տարբերվում է հոսքի արագությամբ, ինչի արդյունքում ջուրը փրփրում է և դառնում սպիտակ։
«Մուրգաբ»-ն առաջացել է տաջկերեն марғ (արոտավայր) և об (գետ) բառերից։ Նույն անունն է կրում նաև մոտակա գյուղը, որը Մուրգաբի շրջանի կենտրոնն է Տաջիկստանի Լեռնա-Բադախշանյան ինքնավար մարզում։
«Բարտանգ» (տաջկերեն՝ бартанг, որը նշանակում է նեղ հուն) անունն է կրում գետի այն հատվածը, որը Մուրգաբից թափվում է Գուդարա գետ՝ մինչև Պյանջին միանալը։ Այս հատվածի երկարությունը կազմում է 133^[2] կմ։

Տնտեսական նշանակությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գետը լայնորեն օգտագործվում է չոր շրջաններում՝ ոռոգման նպատակով։ Խորհրդային ժամանակաշրջանում գետի վրա կառուցվել է Շուջանդական ՀԷԿ-ը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Китай : Общегеографическая карта : Масштаб 1:6 000 000 / ред. Т. П. Филатова. — Роскартография, ФГУП «Омская картографическая фабрика», 2008. — (Страны мира «Азия»). — 4500 экз. — ISBN 978-5-9523-0222-8
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Бартанг // Бари — Браслет. — М. : Советская энциклопедия, 1970. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 3).
↑ Лист карты J-43-А.
↑ Массальский, В. (1890–1907). «Мургаб, река на Памире». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Лист карты J-43-101 оз Чакмактын. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1978 год. Издание 1987 г.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Массальский, В. (1890–1907). «Мургаб, река на Памире». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[1] Китай : Общегеографическая карта : Масштаб 1:6 000 000 / ред. Т. П. Филатова. — Роскартография, ФГУП «Омская картографическая фабрика», 2008. — (Страны мира «Азия»). — 4500 экз. — ISBN 978-5-9523-0222-8

[БСЭ-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Бартанг // Бари — Браслет. — М. : Советская энциклопедия, 1970. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 3).

[3] Лист карты J-43-А.

[4] Массальский, В. (1890–1907). «Мургаб, река на Памире». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[5] Лист карты J-43-101 оз Чакмактын. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1978 год. Издание 1987 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]