Բասկետբոլը Օլիմպիական խաղերում

Բասկետբոլ

Բասկետբոլի մրցումները առաջին անգամ անցկացվել է 1936 թվականի ամառային Օլիմպիական Խաղերի ժամանակ, որը կայացել է Բեռլինում։ Եվ այդ Խաղերից սկսած մարզաձևը ընդգրկված է ծրագում։ Մինչ այդ 1904 թվականին անցկացվել է ցուցադրակն խաղ ԱՄՆ-ի բասկետբոլիստների մասնակցությամբ։ Բասկետբոլի ընդգրկումը օլիմպիական ծրագրում հնարավոր դարձավ 1932 թվականին, երբ ստեղծվեց Բասկետբոլի միջազգային ֆեդերացիան (FIBA): Շնորհիվ FIBA-ի առաջին քարտուղար Ռենատո Վիլյամ Ջոնսի և XI օլիմպիական խաղերի կոմիտեի գլխավոր քարտուղար Կարլ Դիեմի բանակցությունների շնորհիվ, որը կայացել է լաստանավի վրա, որոնք Ստոկհոլմից մեկնել էին Գերմանիա, 1934 թվականիհոկտեմբերի 19-ին բեռլինյան Կոմիտեն լիագումար նիստում հավանություն տվեց բասկետբոլ մարզաձևը ընդգրկել Օլիմպիական խաղերի ծրագրում։ Օսլոյում Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի որոշմամբ (ՄՕԿ) 1935 թվականի փետրվարի 28-ին բասկետբոլը համարվեց որպես օլիմպիական մարզաձև։

Օլիմպիական առաջին չեմպիոն է եղել ԱՄՆ-ի հավաքական թիմը։ Հետագայում ԱՄՆ-ի բասկետբոլիստները միայն 4 անգամ օլիմպիական մրցաշարերում առաջին տեղը զիջել են 1972 և 1988 թվականներին ԽՍՀՄ-ի հավաքական թիմին, իսկ 2004 թվականին Արգենտինայի թիմին և 1980 թվականին չեն մասնակցել խաղերի, քանի որ այն ենթարկել էին բոյկոտի։

Օլիմպիական խաղերի ծրագրում կանանց բասկետբոլի ընդունման մասին որոշումը կայացվել է ՖԻԲԱ-ի համագումարում՝ Մյունխենում կայացած ամառային Օլիմպիական խաղերի ժամանակ։ Մոնրեալի՝ 1976 թվականի Խաղերի ժամանակ առաջին անգամ անցկացվել է կանաց մրցաշարը։

Մինչև 1992 թվականի Խաղերը, Բարսելոնայի ՄՕԿ-ի ղեկավարությունը որոշում կայացրեց ընդունել նաև պրոֆեսիոնալ մարզիկներին։ Որից հետո մրցաշարերին կարող էին մասնակցել նաև Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի (NBA) և Կանանց բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի (WNBA) հավաքական թիմերը։

Մրցանակառուներ

Տղամարդիկ

Սիրողական էրա

Տարի	Տեղ վայր	Եզարափակիչ			3-րդ տեղի մրցություն
		1-ին տեղ	Հաշիվ	2-րդ տեղ	3-րդ տեղ	Հաշիվ	4-րդ տեղ
1936	Բեռլին	ԱՄՆ	19 : 8	Կանադա	Մեքսիկա	26 : 12	Լեհաստան
1948	Լոնդոն	ԱՄՆ	65 : 21	Ֆրանսիա	Բրազիլիա	52 : 47	Մեքսիկա
1952	Հելսինկի	ԱՄՆ	36 : 25	ԽՍՀՄ	Ուրուգվայ	68 : 59	Արգենտինա
1956	Մելբուրն	ԱՄՆ	89 : 55	ԽՍՀՄ	Ուրուգվայ	71 : 62	Ֆրանսիա
1960	Հռոմ	ԱՄՆ	չկա	ԽՍՀՄ	Բրազիլիա	չկա	Իտալիա
1964	Տոկիո	ԱՄՆ	73 : 59	ԽՍՀՄ	Բրազիլիա	76 : 60	Պուերտո Ռիկո
1968	Մեքսիկա	ԱՄՆ	65 : 50	Հարավսլավիա	ԽՍՀՄ	70 : 53	Բրազիլիա
1972	Մյունխեն	ԽՍՀՄ	51 : 50	ԱՄՆ	Կուբա	66 : 65	Իտալիա
1976	Մոնրեալ	ԱՄՆ	95 : 74	Հարավսլավիա	ԽՍՀՄ	100 : 72	Կանադա
1980	Մոսկվա	Հարավսլավիա	86 : 77	Իտալիա	ԽՍՀՄ	117 : 94	Իսպանիա
1984	Լոս Անջելես	ԱՄՆ	96 : 65	Իսպանիա	Հարավսլավիա	88 : 82	Կանադա
1988	Սեուլ	ԽՍՀՄ	76 : 63	Հարավսլավիա	ԱՄՆ	78 : 49	Ավստրալիա

Պրոֆեսիոնալ էրա

Տարի	Տեղ վայր	Եզրափակիչ			3-րդ տեղի մրցություն
		1-ին տեղ	Հաշիվ	2-րդ տեղ	3-րդ տեղ	Հաշիվ	4-րդ տեղ
1992	Բարսելոնա	ԱՄՆ	117 : 85	Խորվաթիա	Լիտվա	82 : 78	Միացյալ թիմ
1996	Ատլանտա	ԱՄՆ	95 : 69	Հարավսլավիա	Լիտվա	80 : 74	Ավստրալիա
2000	Սիդնեյ	ԱՄՆ	85 : 75	Ֆրանսիա	Լիտվա	89 : 71	Ավստրալիա
2004	Աթենք	Արգենտինա	84 : 69	Իտալիա	ԱՄՆ	104 : 96	Լիտվա
2008	Պեկին	ԱՄՆ	118 : 107	Իսպանիա	Արգենտինա	87 : 75	Լիտվա
2012	Լոնդոն	ԱՄՆ	107 : 100	Իսպանիա	Ռուսաստան	81 : 77	Արգենտինա
2016	Ռիո դե Ժանեյրո	ԱՄՆ	96 : 66	Սերբիա	Իսպանիա	89 : 88	Ավստրալիա
2020	Տոկիո

Կանայք

Տարի	Տեղ վայր	Եզրափակիչ			3-րդ տեղի մրցություն
		1-ին տեղ	Հաշիվ	2-րդ տեղ	3-րդ տեղ	Հաշիվ	4-րդ տեղ
1976	Մոնրեալ	ԽՍՀՄ	չկա	ԱՄՆ	Բուլղարիա	չկա	Չեխոսլովակիա
1980	Մոսկվա	ԽՍՀՄ	104 : 73	Բուլղարիա	Հարավսլավիա	68 : 65	Հունգարիա
1984	Լոս Անջելես	ԱՄՆ	85 : 55	Հարավային Կորեա	Չինաստան	63 : 57	Կանադան
1988	Սեուլ	ԱՄՆ	77 : 70	Հարավսլավիա	ԽՍՀՄ	68 : 53	Ավստրալիա
1992	Բարսելոնա	Միացյալ թիմ	76 : 66	Չինաստան	ԱՄՆ	88 : 74	Կուբա
1996	Ատլանտա	ԱՄՆ	111 : 87	Բրազիլիա	Ավստրալիա	66 : 56	Ուկրաինա
2000	Սիդնեյ	ԱՄՆ	76 : 54	Ավստրալիա	Բրազիլիա	84 : 73	Հարավային Կորեա
2004	Աթենք	ԱՄՆ	74 : 63	Ավստրալիա	Ռուսաստան	71 : 62	Բրազիլիա
2008	Պեկին	ԱՄՆ	92 : 65	Ավստրալիա	Ռուսաստան	94 : 81	Չինաստան
2012	Լոնդոն	ԱՄՆ	86 : 50	Ֆրանսիա	Ավստրալիա	83 : 74	Ռուսաստան
2016	Ռիո դե Ժանեյրո	ԱՄՆ	101 : 72	Իսպանիա	Սերբիա	70 : 63	Ֆրանսիա
2020	Տոկիո

Երկրներ

Տղամարդիկ

Երկրիր	1936	1948	1952	1956	1960	1964	1968	1972	1976	1980	1984	1988	1992	1996	2000	2004	2008	2012	2016	Ընդամենը
Ավստրալիա				12		9		9	8	8	7	4	6	4	4	9	7		Q	13
Անգոլա													10	11	12	12	12			5
Արգենտինա		15	4												10	1	3	4	Q	6
Բելգիա	19	11	17																	3
Բուլղարիա			7	5	16		10													4
Բրազիլիա	9	3	6	6	3	3	4	7		5	9	5	5	6				5	Q	14
Միացյալ Թագավորություն		20																9		2
Հունգարիա		16	9		9	13														4
Վենեսուելա													11						Q	1
Գերմանիա	15												7				10			3
Հունաստան			17											5		5	5			4
Եգիպտոս	15	19	9					16	12		12	12								7
Իսրայել			17																	1
Հնդկաստան										12										1
Իրաք		22																		1
Իրան		14															11			2
Իռլանդիա		23																		1
Իսպանիա					14		7	11		4	2	8	9		9	7	2	2	Q	11
Իտալիա	7	17	17		4	5	8	4	5	2	5				5	2				12
Կանադա	2	9	9	9		14			4		4	6			7					9
Չինաստան										10	11	12	8	10	8	8	12		8
Կուբա		13	9				11	3	7	6										6
Լատվիա	15																			1
Լիտվա													3	3	3	4	4	8	Q	6
Մարոկկո							16													1
Մեքսիկա	3	4	9		12	12	5	10												7
Նիգերիա																		10	Q	1
Նոր Զելանդիա															11	10				2
Միացյալ թիմ													4							1
Պանամա							12													1
Պերու	8	10				15														3
Լեհաստան	4				7	6	6	10		7										6
Պուերտո Ռիկո					13	4	9	6	9			7	8	10		6				9
Ռուսաստան															8		9	3		3
Ռումինիա			17																	1
Սենեգալ							15	15		11										3
Սերբիա և Չեռնոգորիա														2	6	11				3
Սինգապուր				13																1
ԽՍՀՄ			2	2	2	2	3	1	3	3		1								9
ԱՄՆ	1	1	1	1	1	1	1	2	1		1	3	1	1	1	3	1	1	Q	17
Թաիլանդ				15																1
Թայվան	15	18		11																3
Թունիս																		11		1
Թուրքիա	19		17																	2
Ուրուգվայ	6	5	3	3	8	8					6									7
Ֆիլիպիններ	5	12	9	7	11		13	13												7
Ֆինլանդիա			9			11														2
Ֆրանսիա	19	2	8	4	10						11				2			6		8
Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն								12			8									3
Խորվաթիա													2	7			6			3
Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն												10								1
Չեխոսլովակիա	9	7	9		5			8	6	9										7
Չիլի	9	6	5	8																4
Շվեյցարիա	9	21	17																	3
Շվեդիա										10										1
Էստոնիա	9																			1
Հարավսլավիա					6	7	2	5	2	1	3	2								8
Հարավային Կորեա		8		14		16	14					9		12						6
Ճապոնիա	9			10	15	10		14	11											6
Մասնակից երկիրների թիվը։ 57	21	23	23	15	16	16	16	16	12	12	12	12	12	12	12	12	12	12	12

Սերբիայի ազգային հավաքականի իրավահաջորդը Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետության ազգային հավաքական թիմերն էին (1918 թվականից մինչև  04.02.2003 թվականը) Սերբիան և Չեռնոգորիան։ Ռուսաստանի հավաքականի իրավահաջորդը համարվում էր ԽՍՀՄ-ը (1917—1991): ՖԻԲԱ-ի շահած մեդալների հաշվարկները բաժանվում էր ԽՍՀՄ-ի և Ռուսաստանի միջև։ Ինչպես նաև մինչև 1992 թվականից Հարավսլավիա մեդալների հաշվարկի թիվը, իսկ 1992-ից հետո Հարավսլավիան և Սերբիան։

Կանայք

Երկիր	1976	1980	1984	1988	1992	1996	2000	2004	2008	2012	Ընդամենը
Ավստրալիա			5	4		3	2	2	2	3	8
Անգոլա										12	1
Բելառուս									6		1
Բուլղարիա	3	2		5							3
Բրազիլիա					7	2	3	4	11	9	6
Միացյալ Թագավորություն										11	1
Հունգարիա		4									1
Հունաստան								7			1
Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն						12					1
Իսպանիա					5			6	5		3
Իտալիա		6			8	8					3
Կանադա	6		4			11	10			8	5
Չինաստան			3	6	2	9		9	4	6	7
Կուբա		5			4	6	9				4
Լատվիա									9		1
Մալի									12		1
Նիգերիա								11			1
Նոր Զելանդիա							11	8	10		3
Միացյալ թիմ					1						1
Լեհաստան							8				1
Ռուսաստան						5	6	3	3	4	5
Սենեգալ							12				1
Սլովակիա							7				1
ԽՍՀՄ	1	1		3							3
ԱՄՆ	2		1	1	3	1	1	1	1	1	9
Թուրքիա										5	1
Ուկրաինա						4					1
Ֆրանսիա							5			2	2
Խորվաթիա										10	1
Չեխիա								5	7	7	3
Չեխոսլովակիա	4			8							2
Հարավսլավիա		3	6	2							3
Հարավային Կորեա			2	7		10	4	12	8		6
Ճապոնիա	5					7		10			3
Մասնակից երկիրների թիվը։ 30	6	6	6	8	8	12	12	12	12	12

Սերբիայի ազգային հավաքականի իրավահաջորդը Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետության ազգային հավաքական թիմերն էին (1918 թվականից մինչև 04.02.2003 թվականը) Սերբիան և Չեռնոգորիան։ Ռուսաստանի հավաքականի իրավահաջորդը համարվում էր ԽՍՀՄ-ը (1917—1991): ՖԻԲԱ-ի շահած մեդալների հաշվարկները բաժանվում էր ԽՍՀՄ-ի և Ռուսաստանի միջև։ Ինչպես նաև մինչև 1992 թվականից Հարավսլավիա մեդալների հաշվարկի թիվը, իսկ 1992-ից հետո Հարավսլավիան և Սերբիան։

Գրականություն

• Վ.Լ. Վասիլեվ Բասկետբոլը օլիմպիադաներում,Մ., Խորհրդային Ռուսաստան, 1959թ., 62 էջ
• Ա.Յ.Գոմելսկիյ Բասկետբոլը նվաճում է մոլորակը. Բասկետբոլը օլիմպիադաներում, Մ., Խորհրդային Ռուսաստան, 1980 թվական, 144 էջ
• Վ.Բ. Կվասկով Ռուսական բասկետբոլի 100 ամյակը. պատմություն, իրադարձություններ, մարդիկ. տեղեկատու, Մ., Սովետական Սպորտ, 2006 թվական, 274 էջ

Տես նաև

• Բասկետբոլի Օլիմպիական խաղերի հաղթողների ցանկը

Արտաքին հղումներ

• Բասկետբոլը Օլիմպիական խաղերում Արխիվացված 2008-08-19 Wayback Machine (անգլ.)