Բալ (չափման միավոր)
 |
Առաջարկվում է այս և Բալ (միավոր) հոդվածները միացնել իրար: (քննարկում) |
Բալ, հաշվվող մեծության սանդղակի ցուցմունքն արտահայտող միավոր[1]։ «Բալ» բառը թարգմանվում է որպես «գունդ»՝ առարկա, որը կիրառվում էր քվեարկություններում, ընդ որում սև գունդը նշանակում էր քվարկության որոշմանը դեմ, իսկ սպիտակ գունդը որոշման կողմից։ Բալային գնահատականները հիմնականում շատ են հումանիտար առարկաներում[2], հիմնականում հոգեբանության մեջ, հասարակագիտությունում[3] և բժշկությունում, որտեղ բարդ է կամ էլ անհնար է մտցնել հաստատուն բացարձակ միավորները։
Բալը տարբերվում է մյուս միավորներից հաստատուն չափերի բացակայությամբ։ Տարբեր դեպքերում միավորների սանդղակի բաժանման արժեքը և միավորը կարող է լինել տարբեր։ Դրանց վերաբերվում է՝ երկրաշարժերի հզորությունը[4], փոթորկի ուժը, աշակերտի կամ ուսանողի գիտելիքները։ Սանդղակում յուրաքանչյուր բալի աճը կապված է չափվող մեծության աճի հետ, և ընդհակառակը։ Բալային սանդղակում միշտ շարվում են աճով, յուրաքանչյուր նշանակությանը տրվում է մանրամասն և համարժեք նկարագրություն, կոտորակային իմաստ ունեցող միավորները բալային աղյուսակներում չեն պահվում։ Սանդղակի պարունակության անհրաժեշտ ճշտման դեպքում, բալերի քանակը ավելանում է[5]։ Չնայած իմաստի որակյալ բնավորությանը բալերում, նրանց հետ կարելի է կիրառել որոշ թվաբանական գործողություններ՝ գումարել, շտկել, գտնել միջին թվաբանականը, առավելագույն կամ նվազագույն նշանակություն։ Բաժանել կամ բազմապատկել բալերը սովորաբար չի կատարվում։ Երկրաշարժագիտությունում երկրաշաժերի հզորությունը ճշտվում է ինժեներական սեյսմահետախուզության շնորհիվ։
Քննությունների հանձման ժամանակ կան նաև «տուգանային միավորներ», որոնք հանվում են ամբողջ գնահատականից։
Բալերով արտահայտվում են հաջորդ մեծությունները։
• Երկրաշարժի ուժգնություն, որակական նկարագրում է երկրաշարժի ազդեցությունը սեյսմոլոգիական գործիքների, մարկանց, կենդանիների վրա, իսկ ոհզոր երկրաշարժերի դեպքում՝գետերի և ռեիլեֆի վրա։ Ռուսաստանում օգտագործվում է ՄՍԿ 64 Մեդվեդեվի, Շպոնխոյերի, Կարնիկի սանդղակը։
• Քամու արագություն , մեծությունը մոտավոր որոշվում է մերձերկրյան ընտրված առարկաների և բաց ծովի ալեկոծությունների 10մ բարձրության վրա:Այս մեծությունը չափվում է Բոֆորտի սադղակով։ Մեկ բալը համապատասխանում է ծովի խաղաղությանը, եթե քամու արագությունը 20սմ/վ է։ Ցունամիին (արագությունը 117կմ/ժ-ից ցածր չէ) տրվում է 12 բալ։
• Գիտություն ուսումնասիրվող առարկայի գնահատական, Ռուսական ուսուցման մեջ օգտագործվում է հինգ միավորանոց սանդղակ։ 1 միավորը նշանակում է առարկայի չիմացություն, իսկ 5 միավորը, գերազանց իմացություն։
• Խցանումները ճանապարհներին, 1 միավորը նշանակում է, որ ճանապարհները բաց են, իսկ 10 միավորը - խցանում է[6]։
• Սննդի որակի ցուցանիշ, գինու, պանրի միավորները հիմնականում չափվում են զգացմամբ[7]։
• Թոշակի ապահովագրության չափ, Ռուսաստանում բալերը ընդունվել են 2016 թվականի հունվարի 1-ից[8]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «РМГ 29-2013 ГСИ. Метрология. Основные термины и определения, РМГ от 05 декабря 2013 года №29-2013». docs.cntd.ru. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ http://window.edu.ru/resource/343/42343/files/ch2-1.pdf
- ↑ Administrator. «Регистрационные методы определения качества товара, Социологический метод определения качества товара, Балльная оценка при определении показателей качества товара, Основы математико-статистической обработки результатов измерений - Теоретические основы товароведения и экспертизы - Учебные материалы для студентов». studme.org. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ https://web.archive.org/web/20120118025236/http://ocean.phys.msu.ru/courses/geo/lectures-addons/13/MSK-64.pdf
- ↑ Л.Н. Брянский НЕПРИЧЕСАННАЯ МЕТРОЛОГИЯ. — 2-ое издание, переработанное и дополненное. — Менделеево: ФГУП «ВНИИФТРИ, 2008. — 276 с. — ISBN ISBN 978-5-903232-08-6
- ↑ «Как устроен краткосрочный прогноз на Яндекс.Пробках». Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Шкала баллов качества при дегустации вин». eniw.ru. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Расчёт пенсии в 2016 году | Пенсионный фонд России». pensionnyj-fond.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.