Բաբլս (շիմպանզե)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բաբլս
Տեսակկենդանի դերասան, ընտանի կապիկ և Ընկերակից կենդանի
Սեռարու
Ծնվել էապրիլի 30, 1983(1983-04-30) (40 տարեկան)
ԾննդավայրՕստին, ԱՄՆ
ՏերՄայքլ Ջեքսոն

Բաբլս (անգլ.՝ Bubbles, ապրիլի 30, 1983(1983-04-30), Օստին, ԱՄՆ), շիմպանզե, որին ժամանակին որպես ընտանի կենդանի պահում էր ամերիկացի երգիչ Մայքլ Ջեքսոնը, որը նրան գնել էր Տեխասի հետազոտական հաստատությունից 1980-ականներին։ Բաբլսը հաճախ էր ճամփորդում Ջեքսոնի հետ՝ գրավելով լրատվամիջոցների ուշադրությունը։ 1987 թվականին Bad World շրջագայության ժամանակ Բաբբլսը և Ջեքսոնը թեյ խմեցին Ճապոնիայի Օսակա քաղաքի քաղաքապետի հետ։

Բաբլսը սկզբում պահվում էր Լոս Անջելեսի Էնսինո քաղաքում գտնվող Ջեքսոնի ընտանիքի տանը, բայց 1988 թվականին տեղափոխվեց Ջեքսոնի տուն՝ Նեվերլենդ Րենչ (Neverland Ranch): Այնտեղ նա քնում էր Ջեքսոնի ննջասենյակի օրորոցում, օգտվում Ջեքսոնի զուգարանից և ուտում Ջեքսոնի կոնֆետը Նեվերլենդի կինոթատրոնում։ 2003 թվականին Բաբլսը վերածվել էր մեծ և ագրեսիվ չափահաս շիմպանզեի, որը պիտանի չէր որպես ընտանի կենդանի, ինչպես շատ շիմպանզեներ և ուղարկվեց Կալիֆորնիայի կենդանիների վարժեցնողի մոտ։ Երբ մարզիչը փակեց իր հաստատությունը 2004 թվականին, Բաբլսը տեղափոխվեց Մեծ կապիկներ կենտրոն՝ Վաուչուլա, Ֆլորիդայի սրբավայր, որտեղ նա ապրում է 2005 թվականից։

Կյանքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ձեռքբերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաբլսըծ նվել է 1983 թվականին Տեխաս նահանգի Օսթին քաղաքի հետազոտական հաստատությունում, որտեղ պրիմատներ էին բուծվում կենդանիների փորձարկման համար[1][2]։ Հակասական տեղեկություններ կան այն մասին, թե ինչպես է նա հայտնվել Ջեքսոնի մոտ. շատերը նշում են, որ Ջեքսոնը գնել է նրան, երբ նա ութ ամսական էր։ Ասվում էր, որ ձեռքբերումը վերահսկվում էր Բոբ Դաննի կողմից, ով այն ժամանակ ֆիլմերի, ֆոտոշարքերի և գովազդի համար Հոլիվուդի ամենահայտնի մատակարարներից և կենդանիների վարժեցնողներից էր[3][4]։

Վաղ 1980-ականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաբլսը պահվել է Ջեքսոնի ընտանիքին պատկանող Էնսինո տանը մինչև 1988 թվականը, երբ նա տեղափոխվել է Ջեքսոնի նոր տուն՝ Նեվերլենդ Րենչ, որը գտնվում էր Կալիֆորնիայի Սանտա Բարբարա շրջանում[5]։ Բաբլսը քնում էր Ջեքսոնի ննջասենյակի օրորոցում[6], ուտում Ջեքսոնի կոնֆետները Նեվերլենդի կինոթատրոնում[7] սնվում էր ճաշասեղանի մոտ[6], հագնում տակդիր և օգտագործում Ջեքսոնի զուգարանակոնքից[7][8]։ 2005 թվականին Ջեքսոնի դատավարության ժամանակ Ջեքսոնն ասաց, որ իր շիմպանզեն օգնում է տնային գործերում. «նա վազում է շուրջս, օգնում ինձ մաքրել սենյակը։ Օգնում է մաքրել փոշիներն ու սրբել պատուհանները։ Ջեքսոնի տնային տնտեսուհիները վկայել են, որ իրենց դուր չի եկել շիմպանզեի վարքը։ Մեկն ասաց, որ ստիպված էր մաքրել ննջասենյակի պատին նետված կղանքը, իսկ մյուսը նկարագրեց, թե ինչպես է շիմպանզեն պատռում տակդիրը նախքան Ջեքսոնի մահճակալին մագլցելը[8]։

A headshot of a man wearing a blue baseball cap and red shirt. He has long black hair and is smiling towards the camera.
1980-ականների վերջին Մայքլ Ջեքսոնին ընկերակցում էր Բաբլսը։

1980-ականների վերջին Ջեքսոնը Բաբլսին տանում էր զբոսանքի և հաճախ խոսում նրա հետ։ Ըստ տեղեկությունների՝ նա նրան ցույց է տվել, թե ինչպես են անում լուսնաքայլ[9]։ Բաբլսը խոսնակ ուներ, և լուրեր էին տարածվել, որ նա ունի իր թիկնապահը[6][10]։ Նա ներկա գտնվեց Ջեքսոնի «Bad» (1987) ալբոմի ձայնագրմանը. Ջեքսոնը պնդեց, որ Բաբլսը և իր տնային օձը ներկա գտնվեն որպես հանդիսատես, և քաջալերեն Ջեքսոնին «Bad» երաժշտական տեսահոլովակի նկարահանման ժամանակ[6][11][12]։ Բաբլսը նկարահանվել է «Liberian Girl» տեսահոլովակում[13]։

Երբ 1987 թվականի սեպտեմբերին սկսվեց Bad World շրջագայությունը, Բաբլսը և Ջեքսոնը Տոկիոյում կիսում էին երկու սենյականոց հյուրանոցային համարը[6]։ Բաբլսը և Ջեքսոնը այց կատարեցին Օսակայի քաղաքապետ Յասուշի Օշիմային․ այնտեղ Բաբլսը Ջեքսոնի կողքին լուռ նստած խմեց ճապոնական կանաչ թեյ։ Օշիման ասաց, որ ինքը և իր գործընկեր պաշտոնյաները «զարմացել են՝ տեսնելով շիմպանզեին, բայց մենք հասկանում ենք, որ նա [Մայքլի] լավ ընկերն է…սա առաջին դեպքն է, երբ կենդանին մտնում է քաղաքապետարան»[14][15]։ Չնայած, Ճապոնիա այցին, Բաբլսը չկարողացավ մուտք գործել Բրիտանիա և Շվեդիա՝ խիստ կարանտինային օրենքների պատճառով[16][17]։ Ջեքսոնը Էլիզաբեթ Թեյլորի տանը թեյելու էր տարել Բաբլսին։ Թեյլորը դեմ չէր, որ Ջեքսոնը շիմպանզե էր տարել իր հետ[18]։ Bad-ը նշելու և գովազդելու երեկույթի ժամանակ Բաբլսը «ժամանկ է անցկացրել այնտեղ» և եղել է «խնջույքի սիրտն ու հոգին»[6]։

Մոտավորապես այս ժամանակահատվածում Բաբսին և Ջեքսոնին լուսանկարել է Քենի Ռոջերսը իր «Իմ ու քո ընկերը» գրքի համար։ Լուսանկարում Բաբլսը նստած է Ջեքսոնի ոտքին։ Սև ու սպիտակ լուսանկարում Բաբլսը հասարակ երկարաթև վերնաշապիկ և կոմբինեզոն է հագել։ Ջեքսոնը նույնպես հասարակ է հագնված. նա կրում է ջինսե տաբատ և հասարակ վերնաշապիկ[19]։ Ռոջերսն ասում էր. «Բաբլսը այնքան մարդկային էր, որ համարյա վախեցնում էր։ Նա բռնում էր Քրիստոֆերի (Ռոջերսի որդու) ձեռքից, մոտենում էր սառնարանի մոտ, բացում այն, հանում բանան և տալիս նրան։ Քրիստոֆերը ապշած էր... բոլորս էինք ապշած»[19]։

Ըստ հեղինակ Դեյվիդ Ուիգի՝ Queen-ի երգիչ Ֆրեդի Մերկուրին հիասթափվել է, երբ փորձել է զուգերգ ձայնագրել Ջեքսոնի հետ, քանի որ Ջեքսոնը պնդել էր, որ Բաբլսը ստուդիայում լինի։ Ֆրեդին ասել է, որ չի պատրաստվում այդ գրողի տարած կապիկի հետ միևնույն ստուդիայում նստել ամբողջ գիշեր։ Մերկուրին լքեց նախագիծը և երգը թողարկեց որպես մենակատար 1985 թվականին։

Տեղափոխություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

An aerial shot of a large ranch. Trees surround several huts and buildings on the barren property.
Բաբլսն ապրում էր Ջեքսոնի տանը, մինչև չափազանց ագրեսիվանալը։

2003 թվականին «Ապրել Մայքլ Ջեքսոնի հետ» վավերագրական ֆիլմում Ջեքսոնը լրագրող Մարտին Բաշիրին ասաց, որ Բաբլսը դարձել է կատաղի[20]։ Նա տեղափոխվել է կենդանիների ապաստարան, քանի որ կարող էր հարձակվել Ջեքսոնի նորածին որդու՝ արքայազն Մայքլ II-ի վրա։ [Ն 1][22] Ջեքսոնը գնեց ևս երկու ձագ շիմպանզե՝ Մաքսին և Էքշնին։ Հասարակությունը կարծում էր, որ Բաբլսն է։ Բաբլսի հեռացումը Ջեքսոնի համար մեծ ափսոսանք էր։ Հարցազրույցի ընթացքում պատմել են, թե ինչպես է Ջեքսոնը պլանավորում «հանրահայտ կենդանիների երեկույթ» կազմակերպել Բաբլսի համար․ հրավիրվելու էին Չիտան՝ Տարզանի շիմպանզեն, Բենջին և Լասին[23]։

Բաբլսը տեղափոխվել է Բոբ Դաննի Սիլմարի ռանչո, որը գտնվում է Կալիֆորնիաում[3][24]։ Դանն այդ ժամանակ ասել է. «Բաբլսը չափահաս շիմպանզ է և վայրի կենդանի։ Մենք նրան թույլ չենք տալիս դուրս գալ խաղալու»[24]։ Ինչպես հայտնում է CNN-ը, Ջեքսոնն ու իր երեխաները այցելել են Բաբլսին և խաղացել ռանչոյի մյուս կենդանիների հետ[24]։«Ջեքսոնը իրեն երեխա է զգում կենդանինեիրի շրջապատում», - ասաց Դաննը[24]:«Վաշինգտոն թայմս»-ը պնդում էր, որ Ջեքսոնը չի այցելել Բաբլսին, չնայած Ջեքսոնի ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ կցանկանար նորից հանդիպել նրա հետ։

[25] Կարճ ժամանակ անց՝ 2003 թվականի դեկտեմբերին, հայտարարվեց, որ Բաբլսը ինքնասպանության փորձ է արել[26][27]։ Նրան, ենթադրաբար, ժամանակին տեղափոխել են հիվանդանոց՝ փրկվելու համար[27]։

2004 թվականին Դաննիի հաստատության փակումից հետո Բաբլսը պահվում էր Ֆլորիդայի Վաուչուլա քաղաքի «Մեծ կապիկներ» կենտրոնում, որտեղ, ինչպես ասում են, նա հաճույքով նկարում էր և լսում ֆլեյտա[3]։ Կենտրոնում յուրաքանչյուր կենդանու տարեկան խնամքը 2009 թվականի դրությամբ կազմում է շուրջ 17000 ԱՄՆ դոլար։ «Մեծ կապիկներ» կենտրոնի տնօրեն Փեթի Ռագանը մեկնաբանել է արգելավայրում կենդանիների առօրյան. «Նրանք հանգստանում են։ Միասին քնում են։ Նրանք կարող են բարձրանալ գմբեթի գագաթին։ Պառկում ծառի տակ ու մտնում թունելներ։ Կենդանիները իրար հարդարում են, կռվում են, նաև վեճեր ունենում»[3]։ Ըստ կենտրոնում կենդանի պահողների՝ Բաբլսը, ում դեմքի դիմագծերը փոխվել են Ջեքսոնի հետ ունեցած ժամանակներից ի վեր, այժմ «հսկայական և տգեղ կապիկ է», կշռում է 185 ֆունտ (84 կգ), բայց «քաղցր բնավորություն» ունի[2][28]:2009 թվականին Բաբլզն իր ժամանակի մեծ մասն անցկացնում էր 40-ամյա շիմպանզեի՝ Սեմի հետ ծառերի վրա հանգիստ նստած[28]։

Ջեքսոնի մահը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2009 թվականի հունիսի 25-ին, 50 տարեկան հասակում մահացավ Ջեքսոնը[29]։Դաննը, խոսելով News of the World-ի հետ, ասաց. «Բաբլսը, անկասկած, կարոտեում[էր եքսոնին] երբ նրանք բաժանվեցին, և հիմա ավելի քան կկարոտի։ Շիմպանզեները խելացի են. նրանք մտապահում են մարդկանց և իրերը։ Բաբլսը և Մայքլը մտերիմ ընկերներ և խաղընկերներ էին։ Վերջին անգամ, երբ Մայքլն այցելեց, Բաբլսը հաստատ ճանաչեց և հիշեց նրան»։ Նա ասաց, որ Ջեքսոնը հոգ էր տանում Բաբլսի մասին որպես իր առաջնեկի մասին, և ավելացրեց, որ հույս ունի, որ Ջեքսոնի երեխաները հոր մահից հետո կապ կպահպանեն իրենց «խորթ եղբոր» հետ[26][26]։ 2010 թվականին Ջեքսոնի քույրը՝ Լա Տոյան, այցելեց Ֆլորիդայի «Մեծ կապիկներ» կենտրոնում գտնվող Բաբլսին[30]։ Համաձայն «Մեծ կապիկներ» կենտրոնի կայքի՝ Ջեքսոնի ունեցվածքը «շարունակել է աջակցել հաստատությունում Բաբլսի խնամքի տարեկան ծախսերին»[1]։

Լրատվամիջոցների լուսաբանումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հասարակության ընկալումն այն մասին, թե ինչպիսին է Մայքլը որպես մարդ, խիստ չափազանցված է։ Ինձ համար դժվար է առնչվել այդպիսի հոդվածների։ Օրինակ, Բաբլսը ավելի զվարճալի է քան իմ ճանաչած շատ մարդիկ։ Ես Բաբլսին տեսել եմ հարսանիքի ժամանակ։ Նա հիանալի է իրեն պահում սեղանի շուրջ։

Լրագրող Սթիվ Հյուիի խոսքերով, Բաբլսը Ջեքսոնի մասին հասարակական ընկալում է ձևավորել որպես «տարօրինակ էքսցենտրիկի, ով տարված է իր մանկությունը վերակառոցելու մտքերով»[32][33][34]։ Ըստ Սիրակուզայի համալսարանի ժողովրդական մշակույթի պրոֆեսոր Ռոբերտ Թոմսոնի, Ջեքսոնի կողմից Բաբլսի ձեռքբերումը տեղի ունեցավ «երբ տարօրինակությունը սկսեց առասպելական չափերի հասնել»[35]։

Ջեքսոնի և Բաբլսի կապը, ինչպես նաև Ջեքսոնի մյուս ենթադրյալ էքսցենտրիկությունները, նպաստեցին լրատվամիջոցների կողմից «Wacko Jacko» մականվան ստեղծմանը, որը Ջեքսոնը սկսեց արհամարհել[33]։ Լրատվամիջոցները հաճախ կենտրոնանում էին Բաբլսի, այլ ոչ թե Ջեքսոնի երաժշտության վրա, և հրապարակում էին կեղծ պատմություններ, ինչպիսիք են այն պնդումը, որ Բաբլսը ոչ թե մեկ կապիկ է, այլ մի քանի կապիկներից մեկը[36][37]։ Ավելի ուշ մի պնդում տարածվեց, որ Բաբլսը մահացել է. Ջեքսոնի մամուլի խոսնակ Լի Սոլթերսը լրագրողներին ասաց, որ «երբ Բաբլսը իմացավ նրա մահվան մասին խելքը գցեց։ Ինչպես Մարկ Տվենը, նրա մահը խիստ չափազանցված է, և նա ողջ ու առողջ է»[38][39]։

Լրատվամիջոցները նաև կեղծ տեղեկություններ էին հայտնում, որ 1991 թվականին Նեվերլենդ Րենչում Բաբլսը ներկա է գտնվելու է Էլիզաբեթ Թեյլորի հարսանիքին ու պահելու է մատանիները։

Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջեքսոնը 1986 թվականի նոյեմբերին թողարկեց «Michael's Pets»-ը՝ փափուկ խաղալիքների շարքը, որը հիմնված էր իրեն պատկանող կենդանիների հիման վրա։ «Ջեքսոնն ինքը մեծ դերակատարություն ունեցավ խաղալիքների նախագծման գործում», - ասել է Բոբ Մայքլսոնը, ով պատասխանատու էր դրանց մշակման համար[40]։«Նա մեծ դերակատարություն ունեցավ այն հարցում, թե ինչպես պետք է դրանք նախագծվեն․ նա ահռելի ինտուիցիա ունի»[40]։ Ջեքսոնը, թողարկելով խաղալիքները, սահմանեց, որ արտադրողները յուրաքանչյուր վաճառքի համար 1 դոլար նվիրաբերեն մանկական բարեգործական կազմակերպությանը[41]։

1988 թվականին նկարիչ Ջեֆ Քունսը պատրաստեց երեք միանման ճենապակյա քանդակներ՝ Մայքլ Ջեքսոնը և Բաբլսը, որպես իր ցուցահանդեսի մի մաս[42]։ Այն ժամանակ ասում էին, որ յուրաքանչյուր քանդակն արժեր 250 հազար դոլար[43]։ Քունսը մի անգամ ասել է. «Եթե ես կարողանայի լինել մեկ այլ կենդանի մարդ, դա հավանաբար կլիներ Մայքլ Ջեքսոնը»։ Այդ ստեղծագործությունը դարձավ Քունսի ամենահայտնի գործերից մեկը[42][44]։ Քանդակները պատկերում են Ջեքսոնին ու Բաբլսին՝ զինվորական ոճի ոսկե կոստյումներով[42]։ 2001 թվականին քանդակներից մեկն աճուրդի է հանվել, և ակնկալվում էր, որ այն կկազմի 3-4 միլիոն դոլար[45]։ Քանդակը վաճառվեց անանուն գնորդին 5,6 միլիոն դոլարով, ինչը ռեկորդային է Քունսի ստեղծագործության համար[46]։

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Primatologist Jane Goodall writes that while some chimpanzees may be seen as "cute, funny and even lovable", to think that they would make good pets is inaccurate. She notes that at about 6 to 8 years of age, the animals become strong and indocile.[21]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Bubbles the Chimpanzee – Center for Great Apes». Center for Great Apes. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 15-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 Yourse, Robyn-Denise (2009 թ․ հուլիսի 1). «M.J.'s Bubbles OK». The Washington Times. News World Communications. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 18-ին.(չաշխատող հղում)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Segal, Kim; Zarrella, John (2009 թ․ հուլիսի 2). «Jackson's chimp Bubbles enjoys life out of public eye». CNN. Time Warner Inc. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 25-ին.
  4. ↑ Ayres, Chris (2005 թ․ մարտի 24). «What does Hollywood do when a screen chimp turns nasty? Shoot it dead and call in a cartoon». The Times. London: News Corporation. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 2-ին.
  5. ↑ «Michael Jackson joins the over-30 crowd». Deseret News. Deseret Management Corporation. 1988 թ․ օգոստոսի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Goldberg, Michael (1987 թ․ սեպտեմբերի 16). «Is singer Michael Jackson for real?». Deseret News. Deseret Management Corporation. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.(չաշխատող հղում)
  7. ↑ 7,0 7,1 Taraborrelli, p. 455
  8. ↑ 8,0 8,1 «Monkey business in the loo». The Sydney Morning Herald. Fairfax Media. 2005 թ․ մայիսի 12. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.
  9. ↑ Lartigue, Michael J. «Is Michael Still a Thriller?». The Harvard Crimson. Harvard University. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.
  10. ↑ Anderson, p. 159
  11. ↑ Rees, p. 261
  12. ↑ Barnes, Ken (2001 թ․ սեպտեմբերի 10). «Michael: Thrilling, bad, dangerous and more». USA Today. Gannett Company. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.
  13. ↑ «Just Who Was Bubbles, Michael Jackson's Famous Chimp?». MTV. Viacom. 2009 թ․ հունիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 28-ին.
  14. ↑ «Chimp's tea party» (Payment required to access full article). Toronto Star. Torstar. 1987 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 3-ին.(չաշխատող հղում)
  15. ↑ Wire, From (1987 թ․ սեպտեմբերի 19). «People» (Payment required to access full article). The Dallas Morning News. A. H. Belo Corporation. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 3-ին.
  16. ↑ «Tour goes on without chimp». Rome News-Tribune. News Publishing Company. 1988 թ․ հունիսի 30. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 25-ին.(չաշխատող հղում)
  17. ↑ «Sorry Bubbles, you have to stay home». Boca Raton News. South Florida Media Company. 1988 թ․ մարտի 12. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 25-ին.(չաշխատող հղում)
  18. ↑ Taraborrelli, p. 511
  19. ↑ 19,0 19,1 Campbell, pp. 128–129
  20. ↑ Ayres, Chris (2005 թ․ փետրվարի 8). «Neverland, or Iraq? That's an easy one. Hand me that flak jacket, will you...». The Times. London: News Corporation. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 2-ին.
  21. ↑ Goodall, Jane (2009 թ․ փետրվարի 25). «Loving chimps to death». Los Angeles Times. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 4-ին.
  22. ↑ Flett, Kathryn (2003 թ․ փետրվարի 9). «Bashir'd, but not beaten». The Guardian. London. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  23. ↑ Elsworth, Catherine (2005 թ․ մայիսի 13). «Like Princess Di, my love for children is pure, says Jackson». The Daily Telegraph. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 Miller, Samantha (2002 թ․ հուլիսի 29). «Michael Jackson may face a cash crunch». CNN. Time Warner Inc. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 2-ին.
  25. ↑ «Taking Names». The Washington Times. News World Communications. 2009 թ․ հուլիսի 1. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Copping, Jasper (2009 թ․ հունիսի 28). «Michael Jackson: pet chimpanzee Bubbles pines for former owner». The Daily Telegraph. London. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 28-ին.
  27. ↑ 27,0 27,1 «And misfortune strikes MJ». The Times of India. Bennett, Coleman & Co. Ltd. 2003 թ․ դեկտեմբերի 23. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 2-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 «Bubbles the Chimp not invited to Michael Jackson's funeral». independent.ie. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 15-ին.
  29. ↑ «Singer Michael Jackson dead at 50-Legendary pop star had been preparing for London comeback tour». Today.com. NBC Universal, Inc. 2009 թ․ հունիսի 25. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին.
  30. ↑ «La Toya & Bubbles Reunited». National Ledger. 2010 թ․ հունիսի 24. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 27-ին.(չաշխատող հղում)
  31. ↑ Campbell, p. 133
  32. ↑ Stout, Gene (1988 թ․ հոկտեմբերի 28). «Michael Jackson superstar's weird but wonderful». Seattle Post-Intelligencer. Hearst Corporation. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին. (չաշխատող հղում)
  33. ↑ 33,0 33,1 Taraborrelli, pp. 370–373
  34. ↑ Huey, Steve. «Michael Jackson biography». MTV.com. MTV Networks. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.
  35. ↑ Leung, Rebecca (2003 թ․ նոյեմբերի 22). «Behind The Mask». CBS News. CBS Corporation. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.
  36. ↑ Taraborrelli, p. 364
  37. ↑ Taraborrelli, p. 380
  38. ↑ Martin, Douglas (2009 թ․ մայիսի 21). «Lee Solters, Razzle-Dazzle Press Agent, Dies at 89». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 25-ին.
  39. ↑ «Pop star's chimp is alive and well». Gadsden Times. The New York Times Company. 1990 թ․ հունվարի 24. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 3-ին.
  40. ↑ 40,0 40,1 Campbell, p. 127
  41. ↑ Well-known celebrities help little-known causes. Johnson Publishing Company. 1985 թ․ մայիսի 6. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 21-ին. {{cite book}}: |work= ignored (օգնություն)
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 Bennett, Will (2001 թ․ հունիսի 5). «Mystery buyer pays £4m for golden vision of Jackson and his chimp». The Daily Telegraph. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 2-ին.
  43. ↑ Dewan, Shaila K. (2000 թ․ հունիսի 6). «No Walking, Just Watering for This Puppy». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 2-ին.
  44. ↑ «Art foundry flounders after sculptor's suit». Central Penn Business Journal. Journal Publications, Inc. 1998 թ․ մարտի 27.
  45. ↑ Rohleder, Anna. «Trouble Ahead For Art Market». Forbes. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 2-ին.
  46. ↑ Mason, Christopher (2001 թ․ մայիսի 20). «That Cool, That Suit: Sotheby's 007». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 2-ին.

Մատենագրությու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բաբլս_(շիմպանզե)&oldid=9547227» էջից