Արցախի վերածննդի օր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից


Ղարաբաղյան շարժման առաջին բողոքի ցույցերը Ստեփանակերտի հուշահամալիրում, 20 փետրվարի 1988թ.
ՊաշտոնապեսԱրցախի վերածննդի օր
Տոնվում էԱրցախի Հանրապետություն
սկսած1992
Տոնումամենամյա

Արցախի վերածննդի օր, պաշտոնական ազգային տոն, որը նշվում է Արցախի Հանրապետությունում[1], ի նշանավորումն առաջին բողոքի ցույցերի, որոնք 1988 թվականի փետրվարի 20-ին հանգեցրին Ղարաբաղյան շարժման մեկնարկին։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1985 թվականին Միխայիլ Գորբաչովը դարձավ ԽՄԿԿ նոր գլխավոր քարտուղար՝ իրականացնելով Խորհրդային Միության պլանավորված բարեփոխումը։ Երկու բարեփոխումները հայտնի էին որպես «պերեստրոյկա» և «գլասնոստ»։ Վերջինը ազատություն էր տալիս խորհրդային քաղաքացիներին արտահայտելու ցանկացած դժգոհություն, իսկ առաջինը թույլ էր տալիս տնտեսական բարեփոխումները խորհրդային համակարգում։ Սա տեղի ունեցավ այն ժամանակ, երբ բարձր էր Հայկական ԽՍՀ-ին Լեռնային Ղարաբաղի ինտեգրման գործընթացի աջակցությունը, որն սկսել էր 1963 թվականին։ Օգտագործելով Գորբաչովի քաղաքականությունը՝ 1988 թվականի փետրվարի 20-ին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի ժողովրդական պատգամավորների XX գումարման խորհուրդն արտահերթ նստաշրջանում քվեարկեց Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից անջատվելու և Խորհրդային Հայաստանի հետ միավորվելու օգտին[2]։ Մի քանի օր անց Բորիս Կևորկովը, ով զբաղեցնում էր Ադրբեջանի կոմկուսի Լեռնային Ղարաբաղի մարզկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնը, Գերագույն խորհրդի կողմից հեռացվեց աշխատանքից։ Փետրվարի 27-29-ին Ադրբեջանի Սումգայիթ քաղաքում կազմակերպվեց հայ բնակչության կոտորած, որն ուղեկցվում էր սպանություններով, բռնաբարություններով, ջարդերով, կողոպուտով[3]։ Այնուհետև հայկական ջարդերի ալիքը տարածվեց Ադրբեջանի ողջ տարածքով մեկ և սկիզբ դրեցարցախյան ազատամարտին։

Նշանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամսաթիվը պաշտոնական տոն է դարձել 1992 թվականին[4]։ Ի թիվս այլ խոշոր առաջնորդների, պաշտոնական ողջույններն են ուղղումՀայաստանի նախագահը, Հայաստանի վարչապետը և Արցախի նախագահը[5]։ Տոնի առթիվ շնորհավորական ուղերձ են հղել նաև նախկին ղեկավարներ, ինչպիսին Ռոբերտ Քոչարյանն է[6]։ 2020 թվականին Արցախի նախագահ Բակո Սահակյանն այն որակել է որպես «հայ ժողովրդի արիության, վճռականության և ազատության, համազգային համերաշխության խորհրդանիշ»[7]։Ստեփանակերտում սովորաբար տեղի է ունենում ընդունելություն, որին ներկա են գտնվում Արցախյան շարժման վետերաններ, պետական պաշտոնյաներ, Արցախի պաշտպանության բանակի բարձրաստիճան սպաներ, քաղաքական և հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ[8]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «Nagorno Karabakh Republic – Country Overview». www.nkrusa.org.
  2. Gilbert, Martin (2001). A History of the Twentieth Century: The Concise Edition of the Acclaimed World History. New York: Harper Collins. էջ 594. ISBN 0-06-050594-X.
  3. «Ազգային-ազատագրական շարժում․ 1988 թ․ | NKR». www.nkr.am. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 25-ին.
  4. «MD RA – Library». www.mil.am.
  5. «Artsakh issues statement on Revival Day». armenpress.am.
  6. «Robert Kocharyan Congratulates on Artsakh Revival Day». armedia.am.
  7. «Artsakh celebrates Revival Day – a symbol of courage, determination and love for freedom». Public Radio of Armenia. 2020 թ․ փետրվարի 20.
  8. «Artsakh President Hosts Reception Marking 30th Anniversary of Karabakh Movement». 2018 թ․ փետրվարի 21.