Արջակերպ կավե անոթներ

Արջակերպ կավե անոթներ, Հայաստանում հայտնաբերված (Արտաշատ, Արմավիր, Եղեգնաձոր և այլն) կենդանակերպ կավե անոթների մի խումբ արջ է պատկերում։ Արտաշատի արջերից մեկը (բարձրություն - 23 սմ, լայնություն - 15 սմ) նստած է, առջևի թաթերով հետևի ոտքերին հենված (մ.թ․ա. I դար)։ Մռութը խոզի մռութի պես տափակ է, կիսաբաց բերանում երևում են խոշոր ժանիքները։ Մակերեսը գունազարդ է հղկված ու փայլեցված։ Ուռուցիկ աչքերը շրջանակված են շագանակագույնով, մազերը՝ դարչնագույն գծերով։

Կենդանակերպ անոթները Հայաստանում պատրաստվել են մ.թ․ա. II հազարամյակի երկրորդ կեսին։ Կենդանակերպ անոթները պաշտամունքային բնույթ ունեին։ Ծիսակատարություններին՝ անոթի ծորակից ջուր խմելով, մարդը շփվում էր Աստծո հետ և գերբնական ուժ էր ստանում։ Արջը առավել պաշտելի կենդանիներից էր և մարդկանց պատկերացումներում նույնացվում էր մարդկանց հետ, իբր երկուսն էլ նույն ծագումն ունեն կամ իրարից են առաջացել։ Հնում տարածված էին աստվածներին հաղորդակից կենդանիներին նվիրված ծիսական պարերը, որոնցից մեկն էլ արջապարն է։ Պատմում էին, թե արջը մասնակցում էր եկեղեցիների կառուցմանը, իսկ սատկելուց հետո թաղվում էր դրանց կողքին, և նրա գերեզմանը վերածվում էր սրբավայրի։ Արջի գերեզման կա Արցախի Պտկսաբերկ հինավուրց եկեղեցու մոտ։