Արյան միջավայր
| Արյան միջավայր | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | լաբորատոր ախտորոշման տեսակ |
| Ենթադաս | մանրէաբանական կուլտուրա և արյան բիոքիմիական հետազոտություն |
| MeSH | D000071997 |
| MedlinePlus | 003744 |
Արյան միջավայր, արյան մանրէաբանական միջավայր։ Այն օգտագործվում է վարակների բացահայտման համար, որոնք տարածվել են արյան հոսքի միջոցով (ինչպես, օրինակ, բակտերեմիա, սեպսիս և այլն). Դա հնարավոր է, քանի որ, արյան հոսքը սովորաբար ստերիլ միջավայր է։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արյան միջավայրեր առաջին անգամ ստեղծվել են 20-րդ դարի սկզբին։
Նպատակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երբ հիվանդը ունի համակարգային վարակի նշաններ կամ ախտանիշներ, արյան անալիզի արդյունքները կարող են հաստատել վարակի առկայությունը և կարող են որոշել վարակի համար պատասխանատու միկրոօրգանիզմի տեսակը (կամ տեսակները)։ Օրինակ, արյան անալիզները կարող են բացահայտել ծանր թոքաբորբի, հետծննդյան տենդի, ֆալոպյան փողի բորբոքման, նեոնատալ էպիգլոտիդի, սեպսիսի և անհայտ ծագման տենդերի (ԱԾՏ) հարուցիչներին։ Սակայն, բացասական աճը չի բացառում վարակը։
Ռիսկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երակային պունկցիայի սովորական ռիսկերը և կեղծ դրական արդյունքների հայտնվելը դեպքերի մոտ 3% և ավելի դեպքերում կարող են հանգեցնել անբավարար բուժման[1]։
Մեթոդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երակային պունկցիայի միջոցով վերցրել առնվազն 10 մլ արյուն և տեղափոխել երկու կամ ավելի "արյան համար շշեր", որոնք կլինի աէրոբ և անաէրոբ օրգանիզմների համար։ Անաէրոբների համար որպես ընդհանուր միջոց օգտագործվում է թիոգլիկոտային միջվայրը։
Արյունը հավաքվում է ասեպտիկ (ստերիլ) մեթոդով։ Այն պահանջում է, որ երկու ծայրերը՝ և արյան համար նախատեսված շշերի ծայրերը, և հիվանդի մաշկի այն տեղամասը, որտեղից կատարվելու է երակային պունկցիա՝ մաքրել 70%-անոց իզոպրոպիլ սպիրտով և թողնել չորանալ[2]։
Արյան միջավայրերի առավելագույն ախտորոշիչ ելքի համար կարելի է ձեռք բերել մի քանի միջավայրեր (յուրաքանչյուր հավաքածու բաղկացած է 3-10 մլ լցված աէրոբ և անաէրոբ միջավայրով սրվակներից)։ ԱՄՆ հիվանդանոցներում օգտագործվող ընդհանուր արձանագրությունը ներառում է հետևյալը․
Հավաքածու 1 = ձախ հակաարմնկային փոս 0 րոպե
Սահմանել 2 = աջ հակաարմնկային փոս 30 րոպե
Սահմանել 3 = ձախ կամ աջ հակաարմնկային փոս 90 րոպե
Ստանալով մի քանի միջավայրերի հավաքածուներ, մեծացնում է հավանականությունը արյան մեջ պաթոգեն օրգանիզմների հայտնաբերումը և նվազեցնում է մաշկի կողմից արտադրված նյութերի կողմից առաջացրած դրական միջավայրի մեկնաբանման հավանականությունը, քանի որ դա պայմանավորված է պաթոգեններով։
Միջավայրով սրվակները պատրաստելուց հետո, ցանկանլի է փոխել ասեղները և չօգտագործել երակային պունկցիայի ժամանակ կիրառած ասեղները, քանի որ սրվակներն ուղարկում են մանրէաբանական բաժին՝ կլինիկական պաթոլոգիան ուսումնասիրելու։ Այստեղ շշերը տեղադրվում են արյան մշակման մեքենայի մեջ, որը մարմնի ջերմաստիճանում նմուշները ինկուբացնում է։ Արյան մշակման սարքը հաղորդում է արյան դրական միջավայրերի մասին, այսինքն բակտերիաներով առկա միջավայրեր, ինչը ցույց է տալիս, որ հիվանդը <<բակտերեմիկ>> է։ Շատ միջավայրեր վերահսկվում են հինգ օրվա ընթացքում, որից հետո բացասական արդյունքներով սրվակները հանվում են։
Եթե փորձանոթը դրական է, ապա մանրէաբանը պետք է կատարի արյան Գրամի գույնի որոշում՝ բակտերիաների որոշման համար, ապա պետք է տեղեկացնի հիվանդին բուժող բժշկին։ Արյունը նաև տեղափոխում են ագարի տարրայի վրա՝ պաթոգեն օրգանիզմը մեկուսացնելու համար՝ միջավայրի և զգայունության ստուգման համար, որը տևում է մինչև երեք օր։ Միջավայրի զգայունության գործընթացը թույլ է տալիս որոշել բակտերիայի տեսակը։ Այնուհետև, մեկուսացված բակտերիայի վրա գնահատում են դրա զգայունությունը հակաբիոտիկների նկատմամբ և տեղեկացնում են դրսևորումների մասին բուժաշխատողներին՝ հակաբիոտիկներով բուժում իրականացնելու համար։
Որոշ ուղեցույցներ խորհուրդ են տալիս վերցնել արյան միջավայրի մինչև վեց հավաքածու (մոտ 60 մլ)[3]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Madeo M, Davies D, Owen L, Wadsworth P, Johnson G, Martin C (2003). «Reduction in the contamination rate of blood cultures collected by medical staff in the accident and emergency department». Clinical Effectiveness in Nursing. 7: 30–32. doi:10.1016/s1361-9004(03)00041-4.
- ↑ Kiyoyama T, Tokuda Y, Shiiki S, և այլք: (2009). «Isopropyl alcohol compared with isopropyl alcohol plus povidone-iodine as skin preparation for prevention of blood culture contamination». Journal of Clinical Microbiology. 47 (1): 54–58. doi:10.1128/JCM.01425-08. PMC 2620854. PMID 18971366.
- ↑ Bouza E, Sousa D, Rodríguez-Créixems M, և այլք: (2007). «Is blood volume cultured still important for the diagnosis of bloodstream infections?». Journal of Clinical Microbiology. 45 (9): 2765–2769. doi:10.1128/JCM.00140-07. PMC 2045273. PMID 17567782.