Արհեստավորների սինագոգ

Արհեստավորների սինագոգ;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	տեսարժան վայր
Երկիր	Ռուսաստան
Տեղագրություն	Դոնի Ռոստով
Դավանանք	հուդայականություն
Հիմնական ամսաթվերը	1901
Ճարտարապետական ոճ	Գոթական ճարտարապետություն
Հիմնադրված	1901

Արհեստավորների սինագոգ (ռուս.՝ Синагога ремесленников), սինագոգ Ռուսաստանի Դոնի Ռոստով քաղաքում։ Կառուցվել է 1901 թվականին, այրվել է 1942 թվականին։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրեաների հայտնվելը Ներքին Դոնում նկատվել է 19-րդ դարի առաջին տասնամյակի կեսերից։ 1836 թվականին, երբ Դոնի Ռոստովում ապրում էր շուրջ 8100 մարդ, հրեական համայնքը 73 մարդ էր, 10 տարի անց` արդեն 289 մարդ։ Հրեական համայնքը ձևավորվել է Արևմտյան Ուկրաինայից, Բելառուսից և Լիտվայից հրեաների գաղթի հաշվին^[1]։ Համաձայն Ռուսական կայսրության օրենքների` հրեական համայնքներն աղոթատան իրավունք ունեին 30 հրեական տան և սինագոգ` 80 տան առկայության դեպքում։

1891 թվականին Դոնի Ռոստովում հիմնվեց արհեստավորական հրեական աղոթքի ընկերություն։ 1894-1901 թվականներին կրոնական պահանջմունքները բավարարելու նպատակով ընկերությունն աղոթատան համար մի սենյակ վարձակալեց, որը պատկանում էր Յ. Կ. Բաշմակովայի ժառանգներին. դա մեկհարկանի տուն էր Կազանսկի նրբանցքի թիվ 24 հասցեում (այժմ` Գազետնի նրբանցք, թիվ 28), Ստարոպոչտովայա փողոց, թիվ 121-ի (այժմ` Ստանիսլավսկու փողոց, թիվ 73) անկյունում։

1894 թվականին շինարարական կապալառու Աբրամ Մոիսեևիչ Գերոնիմուսը Դոնի Ռոստովում կալվածք է գնել Կազանսկի նրբանցքի թիվ 24-ի (այժմ` Գազետնի նրբանցք, թիվ 28) և Ստարոպոչտովայա փողոց, թիվ 121-ի (այժմ` Ստանիսլավսկու փողոց, թիվ 73) անկյունում։ 1901 թվականին նա այստեղ կառուցել է աղյուսե շենք արհեստավորական հրեական ընկերության աղոթատան համար։ Շենքի չափսերը` 16,75×16,25×3,35 մետր։ Շինության ընդհանուր մակերեսը` մոտ 323 մ²։ Շենքը երկհարկանի էր, գոթական ոճով սրածայր անկյունային և միջանկյալ ավարտումներով։ 1904 թվականին Ա. Մ. Գերոնիմուսն այս շենքը նվիրել է արհեստավորական հրեական ընկերությանը։ 1905 թվականի հրեական կոտորածների ժամանակ շենքն այրվել է։ Շենքի վերանորոգումից հետո ծիսակատարությունները շարունակվել են։ 1913 թվականին Դոնի զորքի մարզային վարչության հոգևոր հարցերի դեպարտամենտը թույլատրել է արհեստավորական հրեական ընկերությանը շենքն ընդունել որպես Ա. Մ. Գերոնիմուսի նվիրատվություն։

Շենքը տուժել է քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ, սակայն, թեև նրա վրա ռումբ է ընկել, շենքը կանգուն է մնացել։ 1936 թվականին այս տաճարը միակն էր, որ գործում էր Դոնի Ռոստովում, և անվանվեց սինագոգ։ 1942 թվականի հուլիսին շենքն այրվեց, մնացին միայն արևելյան պատի մասերը։ Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտին շենքը չի վերականգնվել։ Ներկայում նրա տեղում «Դոբրինյա» մթերային խանութն է։

Շենքից պահպանվել է նախահեղափոխական լուսանկար։

Հոգևորականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1920-ական թվականներին հասիդական համայնքի արհեստավորական հրեական աղոթատան ռաբբին էր Յոշուա-Էշել Ավրաամ Խաիմովիչ Զամսկին։ Տարբեր ժամանակներում հրեական համայնքի ղեկավարներ են եղել Յ. Մ. Լելչուկը, Ուգոլնիկովը և այլք։