Արիոկարպուս

Արիոկարպուս
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Մեխակածաղկավորներ (Caryophyllales)
Ընտանիք	Կակտուսազգներ (Cactaceae)
Ենթաընտանիք	Կակտուսայիններ (Cactoideae)
Տրիբա	Cacteae
Ցեղ	Արիոկարպուս (Ariocarpus) Scheidw., 1838

Արիոկարպուս (լատին․՝  Ariocarpus) պատկանում է կակտուսների ընտանիքին։ Կա նաև երկու տարբերակ մեկը «արոս» (արոսենի) և «տանձի պտուղ» (տանձենի)։

Կենսաբանական նկարագիր

Ցողունը ցածր է, հարթ, մոխրագույն, կանաչ, կամ շագանակագույն, ունի մինչև 12 սմ տրամագիծ, ծածկված է ամուր սալիկների նման, պրիզմատիկ է կամ եռանկյունաձև։ Պլաստիկ երկարությունը 3-5 սմ։ Ծայրերում տանում թերաճ։ Արիոկարպուս րետուսուս (Ariocarpus retusus) այս տեսակը բնութագրվում է աստիճանական տարանջատմամբ, հետագայում զարգանում է վերջինիս ծաղկապատը։ Սա կոչվում է մոնոմորֆ։ Արիոկարպուսները ունեն լայն համակարգ, ջրանցքների և զանգվածային արմատը է կուտակում։ Ծաղիկները զանգականման-ձևավորված են, սպիտակ, դեղին, կարմիր, 3-5 սմ տրամագծով։ Պտուղները սպիտակ, կանաչավուն կամ կարմրավուն են, մսոտ, նաև կլոր կամ երկարավուն վիճակում, 1.5-2.5 սմ երկարությամբ։ Սերմերը փոքր են։

Տարածվածություն

Բնական Արիոկարպուսը տարածված է - Տեխասում (ԱՄՆ) և Մեքսիկայի երկրներում՝ Կահիլա, Նուեվո, Լեոն, Սան Լուիս, Պոտոսի և Տամպուլիիպաս։ Հայտնաբերվել են ժայռերի, քարքարոտ վայրերում, կրային հողերում։

Տաքսոնոմիա

Առաջին անգամ Արիոկարպուս նկարագրել է 1838 թվականին Մայքլ Ջոզեֆ Շեիդվեիլերոն (1799-1861)։ Հայտնի է Արիոկարպուսի 6-8 տեսակ։

• Ariocarpus agavoides — Արիոկարպուս ագավիդնի
• Ariocarpus bravoanus
• Ariocarpus confusus
• Ariocarpus fissuratus — Արիոկարպուս բացվող
• Ariocarpus kotschoubeyanus
• Ariocarpus retusus Scheidw., 1838 — Արիոկարպուս բթացնող
• Ariocarpus scapharostrus Boed. — Արիոկարպուս փռված
• Ariocarpus trigonus (F.A.C.Weber) K.Schum. — Արիոկարպուս եռանկյուն

Հոմանիշներ

• Anhalonium Lemaire, 1839
• Mammillaria Haworth Subg. Anhalonium (Lem.), 1859
• Roseocactus A.Berger, 1925
• Neogomesia Castañeda, 1941
• Neogomezia Buxb. (orth. var.)
• Stromatocactus Karw. ex Rümpler (nom. inval.)

Գրականություն

• Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»։ Пер. с англ. (ред. Григорьев Д. и др.) — Könemann, 2006 (русское издание). — С. 111. — ISBN 3-8331-1621-8.
• Мохов Е. Р. Кактусы. — СПб.։ ООО «Издательский Дом „Кристалл“», 2003. — С. 99 ISBN 5-306-00172-6
• книга|автор=Борисенко Т. И.|заглавие=Кактусы. Справочник|место=Киев|издательство=Наукова думка|год=1986|страницы=26—27
• Урбан, А. Колючее чудо.— Братислава։ Веда, 1976. — С. 276—277.

Ծանոթագրություններ

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արիոկարպուս» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արիոկարպուս» հոդվածին։