Jump to content

Արժույթի մանիպուլյատոր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Արժույթի մանիպուլյատոր (անգլ.՝ Currency manipulator), ԱՄՆ կառավարության մարմինների (ինչպիսին է ԱՄՆ ֆինանսների նախարարությունը) կողմից կիրառվող սահմանում՝ այն երկրների նկատմամբ, որոնք զբաղվում են այսպես կոչված «անարդար արժութային գործելակերպով», որը նրանց առևտրային առավելություն է տալիս։ Այդպիսի գործելակերպերը կարող են լինել արժութային միջամտություններ կամ դրամավարկային քաղաքականություն, որի դեպքում կենտրոնական բանկը գնում կամ վաճառում է արտարժույթ՝ փոխանակելով այն ներքին արժույթի հետ, ընդհանուր առմամբ՝ փոխարժեքի և առևտրային քաղաքականության վրա ազդելու մտադրությամբ։ Քաղաքականության մշակողները կարող են տարբեր պատճառներ ունենալ արժութային միջամտությունների համար, ինչպիսիք են գնաճի վերահսկումը, միջազգային մրցունակության պահպանումը կամ ֆինանսական կայունությունը։ Շատ դեպքերում կենտրոնական բանկը թուլացնում է իր սեփական արժույթը՝ արտահանումը սուբսիդավորելու և ներմուծման գինը բարձրացնելու համար, երբեմն մինչև 30-40%-ով, ինչը պրոտեկցիոնիզմի մեթոդ է[1]։

1988 թվականի Արտաքին առևտրի և մրցունակության մասին համընդհանուր օրենքի համաձայն՝ Միացյալ Նահանգների ֆինանսների նախարարը պարտավոր է «տարեկան հիմունքներով վերլուծել օտարերկրյա պետությունների փոխարժեքի քաղաքականությունը… և քննարկել, թե արդյոք երկրները մանիպուլյացիաներ են անում իրենց արժույթի և ԱՄՆ դոլարի միջև փոխարժեքի վրա՝ վճարային հաշվեկշռի արդյունավետ կարգավորումները կանխելու կամ միջազգային առևտրում անարդար մրցակցային առավելություն ստանալու նպատակով» և որ «Եթե նախարարը համարում է, որ նման մանիպուլյացիա տեղի է ունենում այն երկրների նկատմամբ, որոնք (1) ունեն էական գլոբալ ընթացիկ հաշվի ավելցուկներ և (2) ունեն զգալի երկկողմ առևտրային ավելցուկներ Միացյալ Նահանգների հետ, ֆինանսների նախարարը պետք է միջոցներ ձեռնարկի նման օտարերկրյա երկրների հետ արագացված կարգով բանակցություններ սկսելու համար՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամում կամ երկկողմանի կարգով, որպեսզի ապահովվի, որ նման երկրները պարբերաբար և արագորեն կարգավորեն իրենց արժույթների և ԱՄՆ դոլարի միջև փոխարժեքը՝ վճարային հաշվեկշռի արդյունավետություն ապահովելու համար»[2]։

Համաձայն 2015 թվականի «Առևտրի խթանման և առևտրի կիրարկման մասին» օրենքի՝ ֆինանսների նախարարը պետք է հրապարակի կիսամյակային զեկույց, որում վերանայվում են միջազգային տնտեսական և փոխարժեքի քաղաքականության զարգացումները։ Եթե այս օրենքի համաձայն որևէ երկիր համարվում է արժութային մանիպուլյատոր՝ «Նախագահը, ֆինանսների նախարարության միջոցով, պետք է ձեռնարկի որոշակի շտկողական միջոցներ այն երկրների նկատմամբ, որոնք չեն կարողանում քաղաքականություն ընդունել իրենց արժույթի թերագնահատումը և Միացյալ Նահանգների հետ առևտրային ավելցուկը շտկելու համար»[3][4]։

Պնդվել է, որ «արժույթի մանիպուլյացիայի» հայեցակարգը երեսպաշտական է, հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ-ն արդեն իսկ ունի աշխարհի հիմնական պահուստային արժույթն ունենալու արտոնությունը, որն անհրաժեշտ է միջազգային առևտրի համար։ 2008 թվականի ֆինանսական ճգնաժամից ի վեր Դաշնային պահուստային համակարգի զանգվածային միջամտությունները, ինչպիսիք են քանակական մեղմացումը և REPO շուկայում միջամտությունները՝ մեջբերվել են որպես ԱՄՆ-ի կողմից արժութային մանիպուլյացիաների ենթադրյալ օրինակներ։

Նշանակումներ 1988 թվականի օրենքի համաձայն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1988 թվականի օրենքի ընդունումից ի վեր Միացյալ Նահանգների ֆինանսների նախարարությունը հետևյալ երկրները որակել է որպես արժութային մանիպուլյատորներ՝

  • Հարավային Կորեան 1988 թվականին։
  • Թայվանը 1988 թվականին և կրկին 1992 թվականին։
  • Չինաստանը 1992-ից 1994 թվականներին։
  • Հնդկաստանը ցուցակում ավելացվել է 2017 թվականին՝ «կասկածելի արտարժույթի քաղաքականության» համար։ Հայտարարվել է, որ Հնդկաստանը 2017 թվականի վերջին երեք եռամսյակների ընթացքում ավելացրել է արտարժույթի գնումները, չնայած ռուփին դեռևս արժեզրկվել է։ Հնդկաստանի արտարժույթի զուտ գնումները 2017 թվականին ընդհանուր առմամբ կազմել են 56 միլիարդ դոլար (ՀՆԱ-ի 2.2%-ը)[5]։

2019 թվականի մայիսին ԱՄՆ ֆինանսների նախարարությունը հան ել է Հնդկաստանը և Շվեյցարիան իր արժույթի մոնիթորինգի ցանկից, սակայն ցանկում մնացին Չինաստանը, Ճապոնիան, Հարավային Կորեան, Գերմանիան, Իտալիան, Իռլանդիան, Սինգապուրը, Մալայզիան և Վիետնամը[6]։ Հնդկաստանը հանվել է ցուցակից, երբ այն բավարարել է մոնիթորինգի ցուցակում ընդգրկվելու համար անհրաժեշտ երեք չափանիշներից մեկին, այն է՝ ԱՄՆ-ի հետ զգալի երկկողմանի ավելցուկ։ Հնդկաստանը նաև նվազեցր ել է իր արտարժույթի պահուստների մակարդակը՝ մինչև ՀՆԱ-ի 0.2%-ը[7]։ The Economist- ի 2017 թվականի վերլուծության մեջ նշվում է, որ Շվեյցարիան իր արժույթը 2009 թվականից ի վեր ավելի շատ է մանիպուլյացիաներ անում, քան Չինաստանը, իսկ Թայվանն ու Հարավային Կորեան՝ 2014 թվականից ի վեր[8]։

  • 2019 թվականի օգոստոսին Թրամփի վարչակազմը որպես Չինաստան-ԱՄՆ առևտրային պատերազմի մաս կրկին Չինաստանը որակել է որպես արժութային մանիպուլյատոր[9][10][11], որակում, որը չի աջակցվում Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կողմից[12]։ Չինաստանի դեմ պատկանելությունը չեղյալ հայտարարվ ել է 2020 թվականի հունվարին, այն բանից հետո, երբ Չինաստանը համաձայնվ ել է զերծ մնալ իր արժույթի արժեզրկումից՝ իր սեփական ապրանքները արտասահմանյան գնորդների համար ավելի էժան դարձնելու համար[13]։ Երկու երկրները շուտով ստորագրել են «ԱՄՆ-Չինաստան առևտրային համաձայնագրի 1-ին փուլ», որը ներառում է մի դրույթ, որը թույլ չի տալիս Չինաստանին մանիպուլյացիաներ կատարել իր արժույթի հետ՝ առևտրային առավելություններ ստանալու համար[14]։
  • 2020 թվականի դեկտեմբերին Թրամփի վարչակազմը Շվեյցարիան և Վիետնամը որակ ել է որպես արժութային մանիպուլյատորներ։ 2021 թվականի ապրիլին Բայդենի վարչակազմը վերաորակ ել է Վիետնամը և Շվեյցարիան. դրանք հանվեցին արժույթի մանիպուլյատորների ցանկից և տեղափոխվեցին ուժեղացված մոնիթորինգի ցանկ[15][16]։

2020 թվականի դեկտեմբերին Հնդկաստանը, Թաիլանդը և Թայվանը ավելացվել են մոնիթորինգի ցանկին։ Չինաստանը, Ճապոնիան, Հարավային Կորեան, Գերմանիան, Իտալիան, Սինգապուրը և Մալայզիան շարունակել են մնալ ցուցակում[17][18]։

Գնահատման չափանիշներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գնահատման չափանիշներ, 2021 թվականի ապրիլ[19]
Երկիր Արտարժույթի միջամտություն Ընթացիկ հաշիվ Երկկողմանի առևտուր Ընդլայնված

ներգրավվածություն

Մոնիթորինգի ցանկ
Զուտ գնումներ (ՀՆԱ-ի %)
≧ 2%		 Հաշիվ
(ՀՆԱ-ի %)
≧ 2%		 Ապրանքների ավելցուկ

(միլիարդ ԱՄՆ դոլար)
≧ 20 միլիարդ դոլար

Սինգապուր Սինգապուր 28.3 17.6 4 Այո
Շվեյցարիա Շվեյցարիա 15.3 3.7 57 Այո
Թայվան Թայվան 5.8 14.1 30 Այո
Վիետնամ Վիետնամ 4.4 3.7 70 Այո
Թաիլանդ Թաիլանդ 1.9 3.2 26 Այո
Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան −0.1 — 1.2 1.9 311 Այո
Մալայզիա Մալայզիա 0.6 4.4 32 Այո
Հարավային Կորեա Հարավային Կորեա 0.3 4.6 25 Այո
Ճապոնիա Ճապոնիա 0.0 3.3 55 Այո
Մեքսիկա Մեքսիկա −0.2 2.4 113 Այո
Գերմանիա Գերմանիա - 6.9 57 Այո
Իռլանդիա Իռլանդիա - 4.8 56 Այո
Իտալիա Իտալիա - 3.7 30 Այո
Գնահատման չափանիշներ, դեկտեմբեր 2020[20]
Երկիր Արտարժույթի միջամտություն Ընթացիկ հաշիվ Երկկողմանի առևտուր Ընդլայնված

ներգրավվածություն

Մոնիթորինգի ցանկ
Զուտ գնումներ (ՀՆԱ-ի %)
≧ 2%		 Հաշիվ
(ՀՆԱ-ի %)
≧ 2%		 Ապրանքների ավելցուկ

(միլիարդ ԱՄՆ դոլար)
≧ 20 միլիարդ դոլար

Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան 310 1.1 −0.1 Այո
Գերմանիա Գերմանիա 62 6.8 – Այո
Վիետնամ Վիետնամ 58 4.6 5.1 Այո
Ճապոնիա Ճապոնիա 57 3.1 0 Այո
Շվեյցարիա Շվեյցարիա 49 8.8 14.2 Այո
Իտալիա Իտալիա 30 3.0 – Այո
Մալայզիա Մալայզիա 29 2.5 1.1 Այո
Թայվան Թայվան 25 10.9 1.7 Այո
Թաիլանդ Թաիլանդ 22 6.3 1.8 Այո
Հնդկաստան Հնդկաստան 22 0.4 2.4 Այո
Հարավային Կորեա Հարավային Կորեա 20 3.5 −0.6 Այո
Սինգապուր Սինգապուր −1 16.1 21.3 Այո

Ազդեցությունը արտադրության վրա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արժույթի մանիպուլյացիաները անհամաչափ ազդեցություն ունեն տնտեսության երկրորդային հատվածի վրա և ԱՄՆ արտադրական ոլորտի լոբբիստները պարբերաբար Չինաստանին անվանում են արժութային մանիպուլյատոր։ Կառլոս Ռամիրեսի կողմից 2013 թվականին անցկացված վերլուծությունը ցույց է տվել, որ «կոնգրեսական շրջանի աշխատուժի մասնաբաժնի մեկ տոկոսային կետով աճը արտադրության մեջ կապված է շրջանային օրենսդիր մարմնի կողմից մայրցամաքային Չինաստանը արժութային մանիպուլյատոր անվանելու հավանականության 19.6%-ով աճի հետ»[21]:

Արձագանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականին COVID-19 համավարակը սրել է ԱՄՆ առևտրային դեֆիցիտը մի շարք երկրների, այդ թվում՝ Շվեյցարիայի և Վիետնամի հետ։ Մինչ Շվեյցարիայի ազգային բանկը շարունակում էր կիրառել արժութային միջամտություններ ՝ տնտեսական ճգնաժամի ընթացքում օտարերկրյա փողի հոսքը կանխելու համար, Վիետնամի պետական բանկը նույնպես հայտարար ել է, որ իր արտարժույթի փոխարժեքի քաղաքականությունը «ինֆլյացիան զսպելու, մակրոկայունությունն ապահովելու և անարդար առևտրային առավելություն չստեղծելու միջոց է»։ ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության բարձրաստիճան պաշտոնյան ասել է, որ ԱՄՆ-ն նպատակ ունի «լուծել մեր խնդիրները» Վիետնամի և Շվեյցարիայի հետ մեկ տարվա ընթացքում։ Նա հավել ել է, որ Բայդենի վարչակազմը չի տեղեկացվել այս հարցի վերաբերյալ և որ «նրանք ներգրավված չեն դրանում»[22][23]։

Այն բանից հետո, երբ Բայդենի վարչակազմը 2021 թվականի ապրիլին Շվեյցարիան, Վիետնամը և Թայվանը տեղափոխ ել է ուժեղացված ներգրավվածության կարգավիճակի, ԱՄՆ գանձապետարանի պաշտոնյաները հաստատել էն, որ COVID-19 համավարակը մեծածավալ խեղաթյուրումներ է առաջացրել առևտրում և կապիտալի հոսքում, ինչը մեծացրել է արժութային միջամտությունների անհրաժեշտությունը այդ արտահանման կողմնորոշված երկրներում։ Թայվանի և վիետնամի պաշտոնյաները ողջունեցին նրանց արժութային մանիպուլյատորների շարքին չդասակարգելու քայլը, քանի որ ԱՄՆ իշխանությունները հասկանում էին նրանց «հատուկ իրավիճակը»։ Վիետնամի պետական բանկը և Շվեյցարիայի ազգային բանկը շարունակում են կիրառել արժութային միջամտություններ՝ գնաճը զսպելու և մակրոտնտեսական կայունությունն ապահովելու համար[24]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Bergsten, C. Fred (2015 թ․ փետրվարի 25). «Currency Manipulation: Why Something Must Be Done». Forbes.
  2. ↑ «OMNIBUS TRADE AND COMPETITIVENESS ACT OF 1988 (H.R. 3): SEC. 3004. INTERNATIONAL NEGOTIATIONS ON EXCHANGE RATE AND ECONOMIC POLICIES» (PDF). United States Department of the Treasury. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  3. ↑ «H.R.644 – Trade Facilitation and Trade Enforcement Act of 2015. 114th Congress (2015–2016), VII, Sec. 701». Congress.gov. 2016 թ․ փետրվարի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  4. ↑ «Macroeconomic and Foreign Exchange Policies of Major Trading Partners of the United States». United States Department of the Treasury. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  5. ↑ «India removed from 'currency manipulation' monitoring list». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 14-ին.
  6. ↑ «US removes India from its currency monitoring list; China, Japan stay». Business Standard. Press Trust of India. 2019 թ․ մայիսի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  7. ↑ «US removes India, Switzerland from its currency monitoring list». 2019 թ․ մայիսի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 14-ին.
  8. ↑ «China and currency manipulation: Champs or chumps». The Economist. 2017 թ․ մարտի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  9. ↑ Shalal, Andrea; Lawder, David; Wroughton, Lesley; Brice, Makini (2019 թ․ օգոստոսի 5). «U.S. designates China as currency manipulator for first time in decades». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  10. ↑ «Treasury Designates China as a Currency Manipulator» (Press release). United States Department of the Treasury. 2019 թ․ օգոստոսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  11. ↑ «Trump pressured Mnuchin to label China 'currency manipulator', a move he had previously resisted». Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  12. ↑ Palmer, Doug (2019 թ․ օգոստոսի 9). «New IMF report doesn't back Trump's currency manipulation charge against China». POLITICO.
  13. ↑ «US reverses China 'currency manipulator' label». 2020 թ․ հունվարի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 14-ին.
  14. ↑ «US drops designation of China as currency manipulator». Associated Press. 2020 թ․ հունվարի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մայիսի 29-ին.
  15. ↑ «US removes Vietnam, Switzerland from currency manipulator list». www.aljazeera.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 17-ին.
  16. ↑ «US lifts Vietnam, Switzerland from currency manipulator list». ABC News (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 17-ին.
  17. ↑ «Trump fires parting shot as US labels Switzerland, Vietnam as currency manipulators». 2020 թ․ դեկտեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  18. ↑ «Treasury Releases Report on Macroeconomic and Foreign Exchange Policies of Major Trading Partners of the United States». US Department of the Treasury. 2020 թ․ դեկտեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  19. ↑ «Macroeconomic and Foreign Exchange Policies of Major Trading Partners of the United States» (PDF). US Department of the Treasury. 2021 թ․ ապրիլ.
  20. ↑ «Macroeconomic and Foreign Exchange Policies of Major Trading Partners of the United States» (PDF). US Department of the Treasury. 2020 թ․ դեկտեմբեր. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  21. ↑ Ramirez, Carlos D. (2013 թ․ դեկտեմբեր). «The political economy of "currency manipulation" bashing». China Economic Review. 27: 227–237. CiteSeerX 10.1.1.408.3085. doi:10.1016/j.chieco.2012.10.005.
  22. ↑ Politi, James; Szalay, Eva (December 16, 2020)."US declares Switzerland and Vietnam currency manipulators" Արխիվացված 2020-12-17 Wayback Machine. ft.com.
  23. ↑ "US Treasury lists Switzerland and Vietnam as forex manipulators."(չաշխատող հղում) thegreaterindia.com. Retrieved 17 December 2020.
  24. ↑ "U.S. stops short of branding Vietnam, Switzerland, Taiwan currency manipulators" Արխիվացված 2021-04-27 Wayback Machine metro.us. Retrieved 27. April 2021.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արժույթի_մանիպուլյատոր&oldid=10366709» էջից