Արթուր Մեյեն
| Արթուր Մեյեն անգլ.՝ Arthur Meighen | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Կանադայի պահպանողական կուսակցություն, Unionist Party? և Կանադայի առաջադիմական պահպանողական կուսակցություն |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Տորոնտոյի համալսարան |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, փաստաբան և դիվանագետ |
| Դավանանք | պրեսբիտերականներ |
| Ծննդյան օր | հունիսի 16, 1874[1][2] |
| Ծննդավայր | Perth South, Perth County, Օնտարիո, Կանադա |
| Վախճանի օր | օգոստոսի 5, 1960[1][2] (86 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Տորոնտո, Կանադա |
| Թաղված | St. Marys Cemetery |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Կանադա
|
| Ի ծնե անուն | անգլ.՝ Arthur Meighen |
| Ամուսին | Isabel Meighen? |
| Զավակներ | Theodore Meighen?, Maxwell Meighen? և Lillian Meighen Wright? |
| Ինքնագիր | 
|
Արթուր Մեյեն (անգլ.՝ Arthur Meighen, ազգանվան բնօրինակ արտասանությունը՝ Միեն (ˈmiːən), հունիսի 16, 1874[1][2], Perth South, Perth County, Օնտարիո, Կանադա - օգոստոսի 5, 1960[1][2], Տորոնտո, Կանադա), կանադացի քաղաքական գործիչ, 1920-1921 և 1926 թվականներին զբաղեցրել է Կանադայի վարչապետի պաշտոնը՝ ներկայացնելով Կանադայի պահպանողական կուսակցությունը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արթուր Մեյենը մեծ հաջողությունների է հասել դեռևս դպրոցական տարիներին՝ լինելով դպրոցի գրական ընկերության քարտուղար։ Մաթեմատիկական կրթություն ստացել է Տորոնտոյի համալսարանում, որն ավարտել է 1896 թվականին, ինչից հետո իրավաբանություն է ուսումնասիրել Օսգուդ-Հոլում, ապա աշխատել որպես իրավաբան և ուսուցիչ, զբաղվել է նաև ձեռնարկատիրական գործունեությամբ։ 1904 թվականին նա ամուսնացել է Իզաբել Քոքսի հետ, որից ունեցել է երեք երեխա։
1908 թվականին Մեյենը Մանիտոբայի շրջաններից մեկում առաջին անգամ ընտրվել է Կանադայի համայնքների պալատ, իսկ 1913 թվականին՝ դարձել Ռոբերտ Լերդ Բորդենի կառավարության գլխավոր դատախազ։ 1917 թվականին դարձել է լեռնային գործերի պետական քարտուղար և նախարար, ապա նույն տարում, երբ ընթանում էր Առաջին համաշխարհային պատերազմը, հանդես եկել որպես համընդհանուր զինվորական զորակոչի ներդրման գաղափարի հիմնական կողմնակիցներից մեկը։ Շուտով Մեյենը դարձել է ներքին գործերի և հնդիկների գործերի նախարար։ Այդ պաշտոնում Մեյենը, որը 1919 թվականին նորից զբաղեցնում էր նաև լեռնային գործերի նախարարի պաշտոնը, ղեկավարել է կանադական երկաթուղիների ընկերության ստեղծումը և Վինիպեգում ընթացող համընդհանուր գործադուլի ճնշումը։
1920 թվականին՝ Բորդենի հրաժարականից հետո, Մեյենը գլխավորել է կառավարությունը՝ դառնալով Կանադայի առաջին և այս պահին միակ վարչապետը Մանիտոբայից։ Մեյենը ձգտում էր պահպանել պատերազմի ժամանակ Բորդենի ստեղծած յունիոնիստական կոալիցիան լիբերալների մի մասի հետ, սակայն նա երկրի արևմուտքում ճանաչում չուներ՝ գործադուլը ճնշելու համար և Արևելքում՝ զինվորական հնազանդության ներդրմանը մասնակցելու համար, ուստի դա չի հաջողվել։ 1921 թվականի ընտրություններում տեղերի մեծ մասը լիբերալներ են ստացել Ուիլյամ Լայոն Մաքենզի Քինգի, Մեյգենի և նրա մրցակցի ղեկավարությամբ դեռևս համալսարանում սովորելու ժամանակ։ Լիբերալները նույնիսկ երկրորդ տեղն են զիջել ֆերմերային առաջադիմական կուսակցությանը, իսկ Մեյգենը կորցրել է խորհրդարանական աթոռը, թեև արդեն հաջորդ 1922 թվականին կրկին խորհրդարան է ընտրվել Օնտարիոյի շրջաններից մեկից և դարձել ընդդիմության առաջնորդ։
Այդ շրջանում Մեյենը հանդես էր գալիս Մեծ Բրիտանիայի կողմից կանադական զորքերի մասնակցության օգտին՝ 1922 թվականին Չանաքեի բազայի վրա վերջինիս զորքերի հարձակումից հետո Թուրքիայի հետ նկատվող հակամարտությանը, ինչին կտրուկ դեմ էր հանդես եկել վարչապետ Մաքենզի Քինգը։ 1925 թվականին Քինգին, ձևավորելով փոքրամասնության կառավարություն Առաջադիմական կուսակցության աջակցությամբ, հաջողվել է մնալ վարչապետի պաշտոնում, չնայած պահպանողականները ստացել են ամենաշատ տեղերը։ Սակայն հաջորդ տարի՝ կոռուպցիոն սկանդալից հետո, Քինգի կառավարությանն անվստահության քվե է տրվել, որից հետո Կանադայի գեներալ-նահանգապետ Ջուլիան Բինգը մերժել է վաղաժամկետ ընտրությունների վերաբերյալ նրա խնդրանքը և Մեյենին հանձնարարել է ձևավորել նոր կառավարություն, որը, սակայն, խորհրդարանական աջակցություն չի ստացել և արդեն երկու ամիս անց լիբերալներին տապալել է արտահերթ ընտրություններում, ընդ որում Մեյենը կրկին կորցրել է իր աթոռը խորհրդարանում։
1932 թվականից պահպանողական կուսակցությունից վարչապետ Ռիչարդ Բեդֆորդի հանձնարարականով Մեյենն Օնտարիոյից նշանակվել է Կանադայի Սենատ, որտեղ դարձել Է պահպանողականների խմբակցության ղեկավարը։ 1941 թվականին նա կրկին ընտրվել է պահպանողականների առաջնորդ Ռոբերտ Մենիոնի հրաժարականից հետո, որը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկսվելուց հետո հանդես էր եկել համընդհանուր զինվորական հնազանդության դեմ։ Մեյենը ձգտում էր լիբերալների հետ ազգային միասնության կառավարություն ստեղծել, սակայն Քինգը նախընտրում էր համագործակցությունը Համագործակցության սոցիալիստական կոոպերատիվ դաշնության հետ, իսկ Սենատից հեռացած Մեյենը չէր կարողացել տեղ ստանալ Համայնքների պալատում և պաշտոնաթող էր եղել պահպանողականների առաջնորդի պաշտոնից, որը դրանից հետո վերանվանվել է Առաջադիմական պահպանողական կուսակցության։ Մեյենը նաև հայտարարել է, որ իր կուսակցությունը պետք է ընտրի իր թեկնածությունը։
Մեյենը մահացել է Տորոնտոյում 1960 թվականին՝ վարչապետի պաշտոնից հեռանալուց հետո՝ ապրելով 33 տարի և 10 ամիս, ինչը նրան դարձրել է առավել երկար ապրող նախկին վարչապետ։ Բացի այդ, Մեյգենը Կանադայի առաջին վարչապետն էր, որը ծնվել էր 1867 թվականին դոմինիոնի կարգավիճակ ստանալուց հետո։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Պառլամենտի գրադարան — 1876.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Brown, R. C. and Ramsay Cook. Canada, 1896–1921: a nation transformed (Toronto, 1974)
- Creighton, Donald (1970). Canada's First Century. MacMillan of Canada.
- Graham, Roger (1960–1965). Arthur Meighen: a biography, 3 volumes. Clarke, Irwin.; the standard scholarly biography
- Graham, Roger. "Some political ideas of Arthur Meighen," in The political ideas of the prime ministers of Canada, ed. Marcel Hamelin (Ottawa, 1969), 107–20.
- Granatstein, J.L. and Hillmer, Norman. Prime Ministers: Ranking Canada's Leaders. HarperCollinsPublishersLtd., 1999. P. 75-82. 0-00-200027-X.
- Thompson, J. H. and Allen Seager. Canada, 1922–1939: decades of discord (Toronto, 1985);
- Meighen, Arthur. Unrevised and Unrepented II: Debating Speeches and Others by the Right Honourable Arthur Meighen (McGill-Queen's University Press, 2011), Edited by Arthur Milnes.
- Meighen, Arthur. Unrevised and Unrepented: Debating Speeches and Others by the Right Honourable Arthur Meighen (1949)
- Oversea Addresses, June – July 1921 by Arthur Meighen at archive.org
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- CBC archives: Radio Clip of Arthur Meighen's obituary
- Picture St. Marys Արխիվացված 2010-09-24 Wayback Machine
- Libraries and Archives Canada: Arthur Meighen Biography
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արթուր Մեյեն» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
