Jump to content

Ատլանտյան կապույտ մարլին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ատլանտյան կապույտ մարլին
Ատլանտյան կապույտ մարլին (արու)
Ատլանտյան կապույտ մարլին (արու)
Դասակարգում
Թագավորություն  Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս Actinopteri
Կարգ Istiophoriformes
Ընտանիք Istiophoridae
Ցեղ Makaira
Տեսակ Ատլանտյան կապույտ մարլին (M. nigricans)
Միջազգային անվանում
Makaira nigricans
Տարածվածություն և պահպանություն
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝
Խոցելի տեսակ
Տաքսոնի տարածվածությունը
Տաքսոնի տարածվածությունը
Ատլանտյան կապույտ մարլին

Ատլանտյան կապույտ մարլին կամ կապույտ մարլին (լատին․՝ Makaira nigricans), ճառագայթալողակ ձկների տեսակ է մարլինազգիների (լատին․՝ Istiophoridae) ընտանիքից[1][2]։ Տարածված են Ատլանտյան օվկիանոսի արևադարձային և բարեխառն ջրերում՝ հիմնականում արևմտյան հատվածում[3]։

Բնութագիր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիշատիչներ են, որսում են հիմնականում ձկներ՝ երբեմն նաև կաղամարներ՝ ջրի վերին շերտերում։ Մեծ մասամբ ապրում են բաց օվկիանոսում՝ ափից հեռու[4]։ Վարում են մենակյաց կենսակերպ, հազվադեպ են խմբեր կազմում։ էգերը կարող են լինել մինչև չորս անգամ ծանր՝ համեմատած արուների։ Մարմնի առավելագույն զանգվածը կազմում է 818 կգ, իսկ երկարությունը՝ 5 մ[5][6]։ Գրեթե չունեն բնական թշնամիներ։ Ատլանտյան կապույտ մարլինը սիրված է սպորտային ձկնորսության սիրահարների կողմից։ Մսի մեջ յուղի համեմատաբար բարձր պարունակությունը նրան դարձնում է նաև գրավիչ առևտրային առարկա։ Ժամանակակից պոպուլյացիաների վիճակը գնահատվում է որպես խոցելի՝ առատ որսի հետևանքով։

Տաքսոնոմիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեսակը առաջին անգամ նկարագրել է ֆրանսիացի իխթիոլոգ Բերնար Լասեպեդը 1802 թվականին՝ հիմնվելով գծանկարի վրա։ Տիպային նմուշները, որոնք կենսաբանական համակարգման մեջ հանդես են գալիս որպես տվյալ տեսակին կամ ենթատեսակին վերաբերող գիտական անվանման օբյեկտիվ կրողներ, բացակայում են[7]։ Հետագայում նրան բազմիցս վերագրվել են տարբեր ցեղային և տեսակային անվանումներ։ Վավեր համարվող գիտական անունն է (լատին․՝ Makaira nigricans)։ Քննարկվում է (լատին․՝ Makaira nigricans) և (լատին․՝ Makaira mazara) տեսակները որպես առանձին տեսակների կարգավիճակը։ Գենետիկական տվյալները ցույց են տալիս, որ չնայած այս տեսակների աշխարհագրական մեկուսացմանը, դրանք կարող են լինել մեկ և նույն տեսակը[8][9]։ Ցեղանունը ծագում է (հին հունարեն՝ μαχαίρα) բառից՝ «կարճ դաշույն», ինչպես նաև (լատին․՝ machaera)՝ «դաշույն», մինչդեռ տեսակային անունը՝ (լատին․՝ nigricans), լատիներեն է և նշանակում է «սևացող», «սևին միտված»։

Արտաքին նկարագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարլինի կմախքային համակարգը
Մարմնի չափեր և կառուցվածք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էգ մարլինների առավելագույն զանգվածը կարող է չորս անգամ գերազանցել արուներին։ Արուները հազվադեպ են հասնում 160 կգ զանգվածի, մինչդեռ էգերը սովորաբար կշռում են ավելի քան 540 կգ[10]։ Էգերի մարմնի երկարությունը՝ «նիզակի» հետ միասին, կարող է հասնել մինչև 5 մետրի։ Աչքերից մինչև նիզակի ծայրը ձգվող հատվածը կազմում է ընդհանուր երկարության մոտ 20%-ը։ Էգերի առավելագույն զանգվածը տարբեր աղբյուրների համաձայն տատանվում է 540-ից մինչև 820 կգ՝ չնայած բոլոր նմուշները չեն չափվել հստակ և գիտականորեն[11]։ Պաշտոնապես գրանցված գիտական ռեկորդային զանգվածն է՝ 636 կգ[12]։

Կապույտ մարլինն ունի երկու մեջքային և երկու հետանցքային լողակ։ Լողակները պահվում են ոսկրային շղթաների միջոցով[13]։ Առաջին մեջքային լողակը կազմված է 39–43 ճառագայթից, երկրորդը՝ 6–7-ից։ Առաջին հետանցքային լողակը, որը նման է երկրորդ մեջքայինին՝ թե՛ ձևով, թե՛ չափով, ունի 13–16 ճառագայթ, իսկ երկրորդ հետանցքայինը՝ 6–7։ Երկար ու նեղ որովայնային լողակները, որոնք ունեն 19–22 ճառագայթ, կարող են սեղմվել մարմնի կողային փոսիկների մեջ։ Կրծքային լողակները ավելի կարճ են, ունեն թույլ զարգացած թաղանթ և նույնպես տեղակայված են փոսիկի մեջ՝ որովայնի հատվածում։ Այս բոլոր լողակների սեղմվելը նվազեցնում է ջրում շարժվելու դիմադրությունը։

Մարմինը վերևից մուգ կապույտ է, կողքերից՝ արծաթագույն։ Կողքերին առկա են մոտ 15 շարքերով դասավորված, կանաչավուն-կապույտ գունաբացված շերտեր՝ կազմված կետերից և/կամ բարակ գծերից, որոնք տեղակայված են մարմնի երկու կողմերում[14]։ Առաջին մեջքային լողակի թաղանթը մուգ կապույտ կամ գրեթե սև է՝ առանց կետերի կամ նշանների։ Մյուս լողակները սովորաբար մուգ դարչնագույն են՝ երբեմն՝ կապտավուն երանգով։ Առաջին և երկրորդ հետանցքային լողակների հիմքը հաճախ արծաթագույն է։ Մարլինները կարող են արագ փոխել գույնը՝ հատկապես որսի ժամանակ դառնալով վառ կապույտ։ Այդ երանգափոխությունը տեղի է ունենում իռիդոֆորների միջոցով՝ բջիջներ, որոնք պարունակում են պիգմենտներ և լույսը անդրադարձնող կառուցվածքներ[15]։ Մարմինը պատված է երկարավուն, բարակ [[Թեփուկ|թեփուկեր]ով։ Թեփուկերի հետևի հատվածում հաճախ կա մեկ, երբեմն՝ երկու կամ երեք կետ։

Նիզակը երկար և ամուր է։ Երկու ծնոտները և քիմքային ոսկորները պատված են մանր, փամփուշտանման ատամներով, որոնք նման են շաղափի։ Կողային գծի երկայնքով կան նեյրոմաստ կոչվող բջիջներ, որոնք գտնվում են հատուկ խողովակում և արձագանքում են ջրում անգամ թույլ շարժումներին կամ ճնշման կտրուկ փոփոխություններին[16]։ Այս գիծը հստակ տեսանելի է մարլինների ձագերի մոտ, սակայն մեծանալուն զուգընթաց դառնում է ավելի թույլ արտահայտված՝ ներծծվելով մաշկի մեջ։ Հետանցքի անցքը տեղակայված է անմիջապես առաջին հետանցքային լողակի առջևում։ Ինչպես մարլինազգիների մյուս ներկայացուցիչների մոտ, կապույտ մարլինի ողերի քանակը 24 է[17]։

Կապույտ մարլինի տարածման արեալ

Տարածում և միգրացիաներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ատլանտյան կապույտ մարլինը հանդիսանում է մարլինազգիների ընտանիքի ամենաջերմասեր տեսակը։ Տարածված է բացառապես Ատլանտյան օվկիանոսում։ Նրա լայնությամբ տարածումը սեզոնային բնույթ ունի՝ ընդգրկելով տարածք 45° հյուսիսային լայնությունից մինչև 35° հարավային լայնություն։ Ատլանտիկայի արևելյան մասում հանդիպում է հազվադեպ՝ հիմնականում Աֆրիկայի ափերին՝ 25° հյուսիսայինից մինչև 25° հարավային լայնություններում։ Սովորաբար բնակվում է այն ջրերում, որոնց ջերմաստիճանը բարձր է 24 °C-ից, սակայն կարող է հանդիպել մակերեսային ջրերում՝ 21.7 °C-ից մինչև 30.5 °C ջերմաստիճանային տիրույթում[18]։ Ջրի տաքանալուն զուգընթաց արեալն ընդլայնվում է, իսկ ցուրտ եղանակներին՝ նեղանում, կենտրոնանալով ավելի մոտ ստորին լայնություններին՝ էկվատորի շուրջ[19][20]։

Կապույտ մարլիններն իրենց կյանքի մեծ մասն անց են կացնում բաց օվկիանոսում՝ հեռու ափերից և նախընտրում են մաքուր, խորը կապույտ ջրերը։ Նրանք իրականացնում են հեռահար միգրացիաներ, այդ թվում՝ պարբերական վերադարձով, օրինակ՝ Կարիբյան կղզիներից դեպի Վենեսուելա, ինչպես նաև Վիրջինյան կղզիներից դեպի Արևմտյան Աֆրիկա։ Չնայած Ատլանտիկայի արևելյան հատվածում կատարված ակտիվ նշագրման (թեգավորման) հետազոտություններին, դեռևս պարզ չէ՝ արդյոք այն մարլինները, որոնք անցել են ամբողջ Ատլանտիկայով արևելքից արևմուտք, հետ են վերադառնում թե ոչ։ Մի քանի ձուկ կրկին որսվել է տարիներ անց հենց այն տարածքներում, որտեղ նրանք նախապես նշագրվել էին միգրացիայից առաջ, սակայն այս տվյալները բավարար չեն հստակ եզրակացություն կատարելու համար[21]։

Կենսաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աճ և սեռական հասունություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ատլանտյան կապույտ մարլինը սեռահասունության է հասնում 2-ից 4 տարեկան հասակում։ Արուները հասունանում են 35–44 կգ զանգվածի դեպքում, իսկ էգերը՝ 47–61 կգ զանգվածի։

Բազմանալու շրջան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բազմացման սեզոնը տևում է ամռան վերջից մինչև աշուն։ Էգերը կարող են մեկ սեզոնի ընթացքում ձվադրել չորս անգամ։ Պտղաբերությունը կարող է հասնել մինչև 7 միլիոն ձվիկի։ Ձվիկների տրամագիծը մոտավորապես 1 մմ է։ Պելագիկ (բաց ջրում լողացող) ձվերի և թրթուրների մահացության մակարդակը շատ բարձր է։ Թրթուրները և փոքր ձկնիկները տեղափոխվում են օվկիանոսային հոսանքներով։ Թրթուրները առավել հաճախ հանդիպում են Ատլանտյան օվկիանոսի արևմտյան հատվածում՝ Ջորջիա, Հյուսիսային Կարոլինա, Ֆլորիդա, Ջամայկա, Բահամյան կղզիներ, Պուերտո Ռիկո, ինչպես նաև Ատլանտիկայի հարավ-արևելքում՝ Բրազիլիայի ափերին։

Աճի տեմպ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թրթուրների աճի արագությունը շատ բարձր է՝ կարող են աճել մինչև 16 մմ օրական։ Բահամյան կղզիների մոտ հայտնաբերվել է 42 օրական ձկնիկ, որի երկարությունը եղել է 256 մմ[22]։ Նրանց մարմնի կողմային և մեջքային մակերեսը մուգ կապույտ է, իսկ որովայնային մասը՝ սպիտակ։ Պոչի լողակն ու պոչի հատվածը բաց գույնի են։ Գլխին առկա են երկու ֆլուորեսցենտ կապույտ բիծ, որոշ նմուշներ ունեն նաև մուգ կետեր մեջքի վրա։ Երիտասարդ մարլինների առաջին մեջքային լողակը խոշոր է և կորացած։ Ձկների մեծանալուն զուգընթաց այդ լողակի բարձրությունը համեմատած մարմնի բարձրության հետ աստիճանաբար փոքրանում է։

Կապույտ մարլին ձկան աևձան Պանգանդարանում
Կյանքի տևողություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արուները կարող են ապրել մինչև 18 տարի, իսկ էգերը՝ մինչև 27։

Սննդառություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարլինների թրթուրները սնվում են զոոպլանկտոնով, այդ թվում՝ պլանկտոնային ձվիկներով և այլ ձկների թրթուրներով։ Մեծանալուն զուգընթաց՝ նրանք անցնում են ձկներով սնվելու՝ հիմնականում սկումբրիազգիներով (օրինակ՝ մաքրելներով և թյուննուսներով), ինչպես նաև կաղամարներով։ Օվկիանոսային կղզիների և մարջանային խութերի շրջակայքում հաճախ սնվում են նաև ափամերձ ձկների ձագերով։

Մարսողական համակարգում հաճախ հանդիպում են (լատին․՝ Auxis) ցեղի փոքր ձկներ։ Տարբեր բնակավայրերում մարլինների կերակարգը կարող է ներառել նաև կաղամարներ և խորջրային ձկներ, օրինակ՝ Օձաձուկ-մակրել (լատին․՝ Gempylus serpens) և ծովային սազաններից (լատին․՝ Brama brama)։ Կապույտ մարլինները կարող են որսալ նույնիսկ խոշոր ձկներ, օրինակ՝ Ատլանտյան սպիտակ մարլին (լատին․՝ Tetrapturus albidus), դեղնապերճ թյուննուս (լատին․՝ Thunnus albacares) և խոշորաչք թյուննուս (լատին․՝ Thunnus obesus)։ Նրանց որսի քանակությունը երբեմն հասնում է մինչև 45 կգ։ Սակայն նրանք կարող են նաև սնվել բազմաթիվ, բայց մանր ձկներով, ինչպես օրինակ՝ միեղջյուրաձևերի (լատին․՝ Monacanthidae) և թեքապչավորների (լատին․՝ Centriscidae) ներկայացուցիչները։

Երկար ժամանակ գիտական բանավեճ կար այն հարցի շուրջ, թե ինչպես են մարլինները օգտագործում իրենց «նիզակը»։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մարլինները սուր հարվածով մխվում են ձկների երամի մեջ և իրենց նիզակաձև գլխով՝ այսպես կոչված «նիզակով»՝ հարվածում, վիրավորում կամ սպանում են ձկներին, այնուհետև վերադառնում՝ որսը կուլ տալու համար։

2007 թվականին ճապոնացի հետազոտողները հրապարակեցին 227 կապույտ մարլինների դիահերձման արդյունքները։ Ստամոքսներում հայտնաբերվեցին 130 չմարսված ձկների մնացորդներ, որոնց վրա ակնհայտորեն երևում էին մարլինների նիզակների հարվածներից հասցված խոցած, կտրած և այլ տեսակի վերքեր[23]։

Տնտեսական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ատլանտյան կապույտ մարլինը հաճախ հայտնվում է թյուննուսի արդյունագործական որսի ժամանակ՝ որպես անուղղակի որս (այսպես կոչված՝ «прилов»)՝ հատկապես կամարային որսի ընթացքում։ Այն համարվում է արժեքավոր արդյունագործական տեսակ։

2000 թվականին աշխարհում մարլինի որսի ծավալը կազմել է 3064 տոննա։ Մարլինի միսը պարունակում է մեծ քանակությամբ ճարպ, ինչը այն դարձնում է բարձր գնահատված՝ հատկապես Ճապոնիայում, որտեղ լայնորեն օգտագործվում է սաշիմի պատրաստելու համար։ Հավայան կղզիներում մարլինի միսը երբեմն նաև ծխեցվում կամ աղապատվում է՝ վաճառքի նպատակով[24]։ Իր համեմատաբար հազվադեպ լինելու, հիասքանչ արտաքին տեսքի և բարձր սպորտային արժեքի շնորհիվ մարլինը համարվում է մարզական ձկնորսության ամենանախընտրելի ու հեղինակավոր որսվող տեսակներից մեկը։ Միջազգային ձկնորսական ասոցիացիայի կողմից գրանցված համաշխարհային ռեկորդը կազմում է 636 կգ։

Հեմենգուեյը որս դարձած մարլինների կողքին

Սպորտային ձկնորսության ոլորտը հսկայական արդյունաբերություն է՝ բազմամիլիոն դոլարների շրջանառությամբ, որում ներգրավված են հարյուրավոր ընկերություններ և հազարավոր աշխատատեղեր՝ նավաշինարարներ, նավերի կապիտաններ, նավաստիներ, նավահանգիստների աշխատակիցներ, գործակալներ, ձկնորսական պարագաների արտադրողներ և դիստրիբյուտորներ։ Ծովային մարլինների որսը հատկապես զարգացած է ԱՄՆ-ի ափերին, Բահամյան կղզիներում, Կարիբյան ծովի մի շարք կղզիներում, Վենեսուելայում, Բրազիլիայում և Բերմուդյան կղզիներում։

Գիշատիչներ և մակաբույծներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ատլանտյան կապույտ մարլինի համար իրական վտանգ կարող են ներկայացնել միայն սպիտակ շնաձուկը (լատին․՝ Carcharodon carcharias) և մակո շնաձուկը (լատին․՝ Isurus oxyrinchus)[25]։

Մարլինների վրա կատարած բազմաթիվ հետազոտությունների արդյունքում հայտնաբերվել է ընդամենը 28 տեսակի մակաբույծ, որոնք պատկանում են՝ մոնոգենեներ կամ մոնոգենետիկ ծծողներ՝(լատին․՝ Monogenea), ցեստոդներ կամ ժապավենաձև որդեր՝ (լատին․՝ Cestoda), նեմատոդներ կամ կլոր որդեր՝(լատին․՝ Nematoda), թիակոտնային խոցգետնակերպեր կամ կոպեպոդներ՝ (լատին․՝ Copepoda), տափակ որդերի ենթադասին պատկանող ասպիդոգաստրեր՝ (լատին․՝ Aspidogastrea), սկրեբներ (լատին․՝ Acanthocephala), տրեմատոդներ՝ (լատին․՝ Trematoda) և ոստրեոտներ՝ (լատին․՝ Cirripedia)։

Մարլինների մարմնի վրա հաճախ նկատվում են նաև կպչուն ձկներ՝ (լատին․՝ Echeneidae), (ճառագայթալողակ ձկների ընտանիքին և ստավրիդանմանների կարգին պատկանող տեսակներ), հաճախ՝ հենց խռիկային կափարիչների վրա։

Պահպանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ձկան պատկերով նամականիշ

Տեսակի հիմնական սպառնալիքը կապված է արդյունագործական կամարային որսի (ярусный лов) հետ։ Յուրաքանչյուր տարի միայն Կարիբյան տարածաշրջանում ճապոնացի և կուբացի ձկնորսները որսում են հազարավոր տոննաներով մարլին։

ԱՄՆ-ում գործում է օրենք, ըստ որի՝ ափից մինչև 370 կմ շառավղով տարածքում բոլոր նավերը պարտավոր են ազատ արձակել որսացած մարլիններին։ Սակայն այդ ձկների կենսունակությունը շատ ցածր է, քանի որ որսի ընթացքում նրանք հաճախ ծանր վնասվածքներ են ստանում։

Գերորսի պատճառով՝ «Տեսակի պահպանության միջազգային միությունը» (IUCN) կապույտ մարլինին դասակարգել է որպես «խոցելի» տեսակ[26]։ 2010 թվականին «Գրինփիս»-ը մարլինը ներառեց ծովամթերքների «կարմիր ցուցակում»՝ այն տեսակների ցանկում, որոնք լայնորեն վաճառվում են սուպերմարկետներում և որոնք գտնվում են գերորսի բարձր ռիսկի տակ[27]։

Հետաքրքիր փաստեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ատլանտյան կապույտ մարլինը՝ Բահամյան կղզիների զինանշանի վրա
  • Ֆրեդերիկ Ֆորսայթի «Նույն օրը» (անգլ.՝ No Comebacks) պատմվածքում՝ «Ամպիրատորը», պատմվում է Մըրգատրոյդ անունով բանկի մենեջերի մասին, ով որսում է մարլին և Մաուրիցիուսի կղզիների բնակիչների կողմից ճանաչվում է որպես վարպետ ձկնորս։
  • Կապույտ մարլինը նշանակալի տեղ ունի Քրիստինա Ստեդի «Մարդը, ով սիրում էր երեխաներին» վեպի վերջին գլխում և դրամատիկական տեսարաններում։ Սեմի ընկերը՝ Սաուլը, Սեմին նվիրում է մարլին, և Սեմը ստիպում է իր երեխաներին օգնել իրեն ձկնատեսակից յուղ արդյունահանելու գործում։
  • Ատլանտյան կապույտ մարլինը պատկերված է Բահամյան կղզիների զինանշանի վրա, ինչպես նաև այդ երկրի Բիմինի շրջանի զինանշանում։
  • Աշխարհի ամենամեծ կիսամխրճվող բեռնատար նավը կրում է հենց այս ձկնատեսակի անունը՝ (անգլ.՝ «Blue Marlin») (թարգմանաբար՝ «Կապույտ մարլին»)։
  • Կաբո Վերդեում ձկնորսները հսկայական 621 կգ-անոց կապույտ մարլին են որսացել, որը երկրորդ խոշորագույնն է, որը երբեւէ որսացել են Ատլանտիկայում: Կանաչ հրվանդանի կղզիներում իրականացված վեցօրյա ձկնորսության ժամանակ մի խումբ ձկնորսներ հսկայական ձուկ են որսացել: Տղամարդիկ կես ժամ պայքարում էին մարլինի հետ՝ փորձելով դուրս բերել ձկանը ջրից: Ափին արդեն նրանք չափել են հսկային: Ձկան երկարությունը կազմել է 3,6 մետր, քաշը՝ 621 կգ: Սա ամենամեծ մարլինն է, որըհայտնաբերվել է 1992 թվականից ի վեր, երբ Բրազիլիայում որսացել են ռեկորդային ձկանը, որը 15 կգ–ով ավելի ծանր էր[30]:

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարլինի տեսակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սև մարլին, Առագաստավոր մարլին, Ատլանտիկ կապույտ մարլին, Սպիտակ մարլին, Երկարաքիթ մարլին

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Решетников Ю. С., Котляр А. Н., Расс Т. С., Шатуновский М. И. Пятиязычный словарь названий животных. Рыбы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. / под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., 1989. — С. 366. — 12 500 экз. — ISBN 5-200-00237-0.
  2. ↑ Harper, Douglas (November 2001). "marlin". Online Etymological Dictionary.
  3. ↑ https://mega-tour.org/trophies/fishing/marlin/
  4. ↑ Blue Marlin. Дата обращения: 24 января 2013. Архивировано 23 июля 2011 года. на сайте National Geographic (Дата обращения: 24 января 2013)
  5. ↑ Атлантический голубой марлин (англ.) в базе данных FishBase. (Дата обращения: 24 января 2013)
  6. ↑ https://blitztest.ru/rewards/animals/temperate-ocean/atlantic-blue-marlin
  7. ↑ Catalog of fishes. Архивировано 5 февраля 2013 года. (Дата обращения: 24 января 2013)
  8. ↑ Graves J. E. Molecular Insights Into the Population Structures of Cosmopolitan Marine Fishes (англ.) // Journal of Heredity : journal. — 1998. — Vol. 89, no. 5. — P. 427—437. — doi:10.1093/jhered/89.5.427. Архивировано 15 апреля 2013 года. (Дата обращения: 24 января 2013)
  9. ↑ V. P. Buonaccorsi, J. R. Mcdowell & J. E. Graves. Reconciling patterns of inter-ocean molecular variance from four classes of molecular markers in blue marlin (Makaira nigricans) (англ.) // Molecular Ecology : journal. — 2001. — Vol. 10, no. 5. — P. 1179—1196. — doi:10.1046/j.1365-294X.2001.01270.x.
  10. ↑ Makaira nigricans. Дата обращения: 23 января 2013. Архивировано 21 марта 2005 года. на сайте Animal diversity Web (Дата обращения: 24 января 2013)
  11. ↑ Атлантический голубой марлин. Архивировано 5 февраля 2013 года. на сайте marinebio.org (Дата обращения: 24 января 2013)
  12. ↑ Atlantic blue marlin. Архивировано 5 февраля 2013 года. на сайте Florida Museum of Natural History (Дата обращения: 24 января 2013)
  13. ↑ https://zoogalaktika.ru/photos/pisces/osteichthyes/actinopterygii/teleostei/istiophoridae/makaira-nigricans
  14. ↑ Nakamura, I. FAO species catalogue. Billfishes of the world. An annotated and illustrated catalogue of marlins, sailfishes, spearfishes and swordfishes known to date. — Rome: FAO, 1985. — Vol. 5. — P. 33—35. — 65 p. — ISBN 92-5-102232-1. (Дата обращения: 24 января 2013)
  15. ↑ Fritsches K. A., Partridge J. C., Pettigrew J. D., Marshall N. J. Colour vision in billfish (англ.) // Philosophical Transactions of the Royal Society B Biological Sciences : journal. — 2000. — Vol. 355. — P. 1253—1256. — doi:10.1098/rstb.2000.0678. (Дата обращения: 24 января 2013)
  16. ↑ The lateral line system of fish: structure, function and behavioral relevance. Архивировано 25 марта 2008 года. лекция в Jacobs University
  17. ↑ Нельсон Д. С. Рыбы мировой фауны / Пер. 4-го перераб. англ. изд. Н. Г. Богуцкой, науч. ред-ры А. М. Насека, А. С. Герд. — М.: Книжный дом «Либроком», 2009. — С. 594. — ISBN 978-5-397-00675-0.
  18. ↑ Proceedings of the International Billfish Symposium. NOAA Department of Commerce.
  19. ↑ ICCAT (International Commission for Conservation of Atlantic Tunas). 1998. Report of the Third ICCAT Billfish Workshop. ICCAT, Madrid, Spain. Coll. Vol. Sci. Papers Vol. XLVII, 352 p.
  20. ↑ Luckhurst B. E., Prince E. D., Llopiz J. K., Snodgrass D., Brothers E. B. Evidence of Blue Marlin (Makaira nigricans) spawning in Bermuda waters and elevated mercury levels in large specimens) (англ.) // Bulletin of Marine Science : journal. — 2006. — Vol. 79, no. 3. — P. 691—704. (Дата обращения: 24 января 2013)
  21. ↑ Witzell W. N., Scott E. L. Blue Marlin, Makaira nigricans, Movements in the Western North Atlantic Ocean: Results of a Cooperative Game Fish Tagging Program, 1954–88 (англ.) // Marine Fisheries Review : journal. — 1990. — Vol. 52, no. 2. — P. 12—17. Архивировано 9 декабря 2016 года. (Дата обращения: 24 января 2013)
  22. ↑ Luckhurst B. E., Prince E. D., Llopiz J. K., Snodgrass D., Brothers E. B. Evidence of Blue Marlin (Makaira nigricans) spawning in Bermuda waters and elevated mercury levels in large specimens) (англ.) // Bulletin of Marine Science : journal. — 2006. — Vol. 79, no. 3. — P. 691—704. (Дата обращения: 24 января 2013)
  23. ↑ Shimose T., Yokawa K., Saito H., Tachihara K. Evidence for use of the bill by blue marlin, Makaira nigricans, during feeding (англ.) // Ichthyological Research : journal. — 2007. — Vol. 54, no. 4. — P. 420—422. — doi:10.1007/s10228-007-0419-x. (Дата обращения: 24 января 2013)
  24. ↑ https://www.fishnet.ru/news/syrievaya_baza/portugaliya-atlanticheskiy-goluboy-marlin-okazalsya-pod-ugrozoy-ischeznoveniya/
  25. ↑ Makaira nigricans (Atlantic Blue Marlin). Архивировано 5 февраля 2013 года. на сайте ZipcodeZoo (Дата обращения: 24 января 2013)
  26. ↑ Makaira nigricans (англ.). The IUCN Red List of Threatened Species. (Дата обращения: 4 июня 2014)
  27. ↑ Greenpeace International Seafood Red list. Дата обращения: 24 января 2020. Архивировано из оригинала 4 июля 2019 года.
  28. ↑ Blue Marlin. Дата обращения: 24 января 2013. Архивировано 23 июля 2011 года. на сайте National Geographic (Дата обращения: 24 января 2013)
  29. ↑ Valenti, Patricia Dunlavy. Understanding The Old Man and the Sea. The Greenwood Press (2002). — ISBN 978-0-313-31631-9. (Дата обращения: 24 января 2013)
  30. ↑ https://news.am/arm/news/703903.html
Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ատլանտյան_կապույտ_մարլին&oldid=10419716» էջից