Jump to content

Ավրամ Հերշկո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ավրամ Հերշկո
Դիմանկար
Ծնվել էդեկտեմբերի 31, 1937(1937-12-31)[1][2] (87 տարեկան)
ԾննդավայրԿարցագ, Յաս-Նադկուն-Սոլնոկ, Հունգարիա
Քաղաքացիություն Հունգարիա և  Իսրայել
ԿրթությունԵրուսաղեմի հրեական համալսարան
Մասնագիտությունկենսաքիմիկոս, դաստիարակ, համալսարանի դասախոս և բժիշկ
ԱշխատավայրՆյու Յորքի համալսարան և Տեխնիոն - Իսրայելի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Իսրայելի բնական և հումանիտար գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Մոլեկուլային կենսաբանության եվրոպական կազմակերպություն
 Avram Hershko Վիքիպահեստում

Ավրամ Հերշկո (եբրայերեն՝ אברהם הרשקו‎, հունգ.՝ Herskó Ferenc Ábrahám,[10] դեկտեմբերի 31, 1937(1937-12-31)[1][2], Կարցագ, Յաս-Նադկուն-Սոլնոկ, Հունգարիա), հունգարա-իսրայելցի կենսաքիմիկոս, 2004 թվականին արժանացել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակի։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նա ծնվել է Կարչագում, Հունգարիա, հրեական ընտանիքում, Հերսկո Ֆերենց անվամբ,[11] Շոշանա/Մարգիտ Մանչիի և Մոշե Հերշկոյի որդին՝ երկուսն էլ ուսուցիչներ էին։[12] Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին նրա հայրը ստիպված է եղել ծառայել հունգարական բանակում, իսկ հետո խորհրդային բանակի կողմից գերի է վերցվել։ Ավրամի ընտանիքը տարիներ շարունակ ոչինչ չգիտեր հոր հետ կատարվածի մասին։ Ավրամին, նրա մորն ու ավագ եղբորը՝ Խայմ/Լասլո «Լաչին» տեղավորվել են Սոլնոկի գետտոյում: Գետտոյի վերջին օրերին հրեաների մեծ մասն ուղարկվեց մահապատժի Օսվենցիմում, բայց Ավրամին և նրա ընտանիքին հաջողվեց նստել գնացք և տեղափոխվել Ավստրիայի համակենտրոնացման ճամբար, որտեղ նրանք աշխատեցին մինչև պատերազմի ավարտը: Ավրամը և նրա մայրն ու եղբայրը վերապրեցին պատերազմը և վերադարձան իրենց տուն: Նրանց հայրը նույնպես վերադարձավ։[13]

1950 թվականին Հերշկոն և իր ընտանիքը գաղթեցին Իսրայել և հաստատվեցին Երուսաղեմում։ 1965 թվականին Նա ստացել է մագիստրոսի, իսկ 1969 թվականին՝ իր դոկտորի կոչում Երուսաղեմի Եբրայական Համալսարանի Հադասա բժշկական կենտրոնից: Նա Սան Ֆրանցիսկոյի Կալիֆորնիայի համալսարանի հետդոկտորանտ էր: Հետագայում նա դարձավ Հայֆայի Տեխնիոնի Ռապպապորտի բժշկության ֆակուլտետի վաստակավոր պրոֆեսոր և Նյու Յորքի համալսարանի Գրոսմանի բժշկական դպրոցի դոցենտ:

2004 թվականին Ահարոն Չիխանովերի և Իրվին Ռոուզի հետ համատեղ նա արժանացել է քիմիայի Նոբելյան մրցանակի՝ ուբիքվիտինի միջնորդավորված սպիտակուցի քայքայման հայտնաբերման համար։ Ubiquitin-proteasome համակարգը կրիտիկական դեր ունի բջիջների հոմեոստազի պահպանման գործում և ենթադրվում է, որ պատճառ է այնպիսի հիվանդությունների զարգացման և խորացման, ինչպիսիք են քաղցկեղը, մկանային և նյարդաբանական հիվանդությունները, իմունային և բորբոքային հռտևանքները:

Նրա ներդրումը գիտության մեջ ուղղակիորեն օգնեց իր վաղեմի ընկերներից մեկին բուժել քաղցկեղից։[14]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. 2,0 2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. Ubiquitin system for regulated protein degradationLasker Foundation.
  4. https://wolffund.org.il/avram-hershko/
  5. The Nobel Prize in Chemistry 2004Nobel Foundation.
  6. Table showing prize amountsNobel Foundation, 2019.
  7. https://www.cuimc.columbia.edu/research/louisa-gross-horwitz-prize/horwitz-prize-awardees/2010-2001-awardees
  8. GM Cancer Previous Prize Winners
  9. https://www.ascb.org/award/e-b-wilson-medal/
  10. «Hungary's Nobel Prize Winners». www.mta.hu. Արխիվացված է օրիգինալից October 6, 2015-ին. Վերցված է September 22, 2021-ին.
  11. JINFO. «Jewish Nobel Prize Winners in Chemistry». www.jinfo.org. Վերցված է March 30, 2023-ին.
  12. including the Nobel Lecture The Ubiquitin System for Protein Degradation and some of its Roles in the Control of the Cell Division Cycle
  13. «אברהם הרשקו».
  14. Friedman, Sally (September 13, 2011). «Nobel Prize winner's discovery helps save longtime physician friend». Burlington County Times. phillyBurbs.com. Արխիվացված է օրիգինալից September 13, 2012-ին. Վերցված է May 15, 2012-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ավրամ Հերշկո» հոդվածին։