Ավաշ (գետ)
| Ավաշ | |
|---|---|
 | |
| Բնութագիր | |
| Երկարություն | 1200 կմ |
| Ավազանի մակերես | 64 000 կմ² |
| Գետաբերանի տեղակայում | Lake Abbe? |
| Կոորդինատներ | |
| Հոսող հոսքեր | Germama River?, Mille River?, Akaki River?, Ataye River?, Borkana River?, Dechatu River?, Durkham River?, Hawadi River?, Kabenna River?, Keleta River?, Logiya River? և Modjo River? |
| Ջրի մարմիններ | Lake Abbe? |
Ավաշ (հնացած անունը՝ Հավաշ[1]) (ամհարերեն՝ አዋሽ), գետ Եթովպիայում՝ Արևմտյան Աֆրիկայի ռիֆտային հովտի հյուսիսային մասում։ Գետահովտի բերրի հողերը օգտագործվում են բամբակի և շաքարեղեգի աճեցման համար։ Գետի ափերին տեղակայված խոշոր քաղաքներն են Հելեմսոն, Հոուանեն, Տենդահոն և Ասայիտան։
Գետ վերին հոսանքներում գտնվում է Ավաշ ազգային պարկը, որտեղ բնակվում են այծքաղներ և վիթեր։
Ջրագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավաշը Օրոմի և Աֆար շրջանների տարածքում տեղակայված անջրթող շրջանի հիմնական գետն է։ Գետի ակունքը տեղակայված է Ադիս Աբեբայից արևմուտք․ գետը սնվում[2][3][4] է Շալա, Աբիյատա, Լանգանո և Զիվայ լճերից, հիմնական վտակներն են Քեսեմը, Կաբեննան և Լեդին։ Գետի հորդացման ժամանակահատվածում ջուրը բարձրանում է մինչև 15-20 մետր։
Գետն սկիզբ է առնում Գինչի բնակավայրի մոտ՝ Կորե և Կորենսա գետերի միախառնումից:
Գետը թափվում է Աբբե լճի մեջ Ջիբութիի հետ սահմանի մոտ՝ Ադենի ծոցի արևմտյան եզրից մոտ 100 կմ հեռավորության վրա։ Երաշտային տարիներին գետը տրոհվում է աղի լճերի շղթայի Դանակիլ իջվածքում՝ չհասնելով Աբբեին[5]։
Ավաշն ունի ջրաէներգետիկ ներուժ. ամենամեծ ամբարտակը կառուցվել է 1960 թվականին՝ Ադիս Աբեբա քաղաքից մոտ 75 կմ հեռավորության վրա, որի արդյունքում գետի վրա ձևավորվել է Կոկա ջրամբարը[6]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարդը Ավաշի հովտում ապրել է Homo-ի ծագման ժամանակներից։ Այստեղ նաև հայտնաբերվել են նախապատմական հոմինիդների (ավստրալոպիտեկ) բազմաթիվ մնացորդներ[7]։ Հնագիտական գտածոները մոտ 3-4 միլիոն տարեկան են և վկայություն են մարդու էվոլյուցիայի մասին։ 1974 թվականին հայտնաբերվել է հայտնի Լյուսիի կմախքի 52 հատվածները։ 1980 թվականին գետի ստորին հոսանքի հովիտն ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում։
Առաջին եվրոպացին, որը 1933-1934 թվականներին անցել է գետի ափով՝ Ավաշ քաղաքից մինչև Աուսա սուլթանություն[8], եղել է Ուիլֆրիդ Թեսայջերը։ Նա այցելել Աբբե լիճ և արշավախումբը վարել դեպի արևելք՝ Թաջուրի ծոցի մոտ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Гаваш / Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона
- ↑ Knoche Malte, Fischer Christian, Pohl Eric, Krause Peter, Merz Ralf (2014)։ «Combined uncertainty of hydrological model complexity and satellite-based forcing data evaluated in two data-scarce semi-arid catchments in Ethiopia»։ Journal of Hydrology 519: 2049–2066։ Bibcode:2014JHyd..519.2049K։ doi:10.1016/j.jhydrol.2014.10.003
- ↑ Ayenew Tenalem, Demlie Molla, Wohnlich Stefan (2008)։ «Hydrogeological framework and occurrence of groundwater in the Ethiopian aquifers»։ Journal of African Earth Sciences 52 (3): 97–113։ Bibcode:2008JAfES..52...97A։ doi:10.1016/j.jafrearsci.2008.06.006
- ↑ Bretzler Anja, Osenbrück Karsten, Gloaguen Richard, Ruprecht Janina S., Kebede Seifu, Stadler Susanne (2011)։ «Groundwater origin and flow dynamics in active rift systems – A multi-isotope approach in the Main Ethiopian Rift»։ Journal of Hydrology 402 (3–4): 274–289։ Bibcode:2011JHyd..402..274B։ doi:10.1016/j.jhydrol.2011.03.022
- ↑ Вирджиния Морелл. «Africa’s Danakil Desert»։ ngm.nationalgeographic.com (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-06-21-ին։ Վերցված է 2019-01-06 на сайте nationalgeographic.com, октябрь 2005
- ↑ Zewdu Tememew Molla, "Dam Safety Evaluation on Koka Dam, Ethiopia". M.Sc. thesis, 2005. abstract
- ↑ Haile-Selassie Yohannes (2001-07-12)։ «Late Miocene hominids from the Middle Awash, Ethiopia»։ Nature (անգլերեն) 412 (6843): 178–181։ Bibcode:2001Natur.412..178H։ ISSN 0028-0836։ PMID 11449272։ doi:10.1038/35084063
- ↑ «Аусса»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «ЮНЕСКО: Долина нижнего течения реки Аваш»։ heritage.unesco.ru (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-04-11-ին
- «Awash River — Britannica Online Encyclopedia»։ www.britannica.com։ Վերցված է 2019-01-06
| ||||||||||
