Ասիական զարգացման բանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ասիական զարգացման բանկ
Изображение логотипа
Տեսակմիջազգային ֆինանսական կազմակերպություն, Զարգացման բանկ, բիզնես ձեռնարկություն և հանրային ընկերություն
Երկիր Ֆիլիպիններ[1]
ՀապավումADB[2]
Հիմնադրվածդեկտեմբերի 19, 1966[3] և 1966[4]
Գլխադասային գրասենյակMandaluyong, Մետրո Մանիլա, Ֆիլիպիններ[1]
Պաշտ. լեզու(ներ)անգլերեն[5]
Գլխավոր քարտուղարMasatsugu Asakawa?[6]
Անձնակազմ3687 մարդ (2022)[7]
Կամավորներ68 երկիր[2]
Կայքadb.org

Ասիական զարգացման բանկ (ԱԶԲ) (անգլ.՝ Asian Development Bank. ADB), բանկ, որը հիմնադրվել է 1966 թվականին, նրա հիմնական խնդիրն է խթանել տնտեսության աճը Ասիայում և Հեռավոր Արևելքում՝ վարկեր ուղղելով այդ տարածաշրջաններին և տեխնիկական աջակցություն տրամադրելով։

Գլխամասային գրասենյակը գտնվում է Մանիլայում (Ֆիլիպիններ)։ ԱԶԲ-ի նախագահը 2013 թվականի ապրիլի 28-ից ճապոնացի Տակեհիկո Նակաոն էր։ 2020 թվականի հունվարի 17-ին նախագահ է դարձել Մասացուգու Ասակավան, որն ընտրվել է 2019 թվականի դեկտեմբերի 2-ին[8]։

Կապիտալ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ԱԶԲ-ի բաժնետիրական կապիտալը կազմել է 147,55 մլրդ դոլար[9]։ ԱԶԲ-ի խոշորագույն բաժնետերերն են Ճապոնիան (բաժնետիրական կապիտալի 15,62%), ԱՄՆ-ը (15,51 %), ՉԺՀ-ն (6,45 %), Հնդկաստանը (6,34 %), Ավստրալիան (5,79 %), Ինդոնեզիան (5,45 %), Կանադան (5,24 %), Հարավային Կորեան (5,04 %) և Գերմանիան (4,33%)[10]։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱԶԲ անդամ երկրներ

ԱԶԲ-ից փոխառու միջոցների կարող են հավակնել ինչպես մասնակից երկրների կառավարությունները, այնպես էլ իրավաբանական անձինք։ Մեկ վարկի միջին գումարը կազմում է 15 մլն դոլար, ավելի մեծ վարկեր (մինչև 50 մլն դոլար) բանկը տրամադրում է բավականին հազվադեպ։ 2015 թվականի օգոստոսի 20-ին Ասիական զարգացման բանկը հավանություն է տվել Ղազախստանին 1 մլրդ դոլարի վարկի չափով, որը նախապես հայտարարել էր տենգեի արժեզրկման մասին, ինչը պետք է հարթի ազգային արժույթի ազատ փոխարժեքի հաստատման տնտեսական հետևանքները[11]։

2014 թվականին տրամադրված վարկերի ընդհանուր գումարը կազմել է 22.9 մլրդ դոլար[12]։

Ներդրումների գերակա ոլորտներն են տրանսպորտը և կապը, արդյունաբերությունը, էներգետիկան, գյուղատնտեսությունը և ֆինանսական հատվածը։

Վարկերը տրամադրվում են երկու հիմնադրամներից՝ սովորական և հատուկ։ Առաջինը նախատեսված է առևտրային պայմաններով վարկավորման համար, այսինքն շուկայական տոկոսադրույքով և ավելի կարճ ժամկետով, սովորաբար 15-25 տարի։ Հատուկ հիմնադրամը նախատեսված է երկարաժամկետ վարկավորման համար՝ 25-40 տարի ժամկետով, արտոնյալ տոկոսադրույքով (1-3%)։ Սովորական հիմնադրամից վարկերի համար արտոնյալ ժամանակահատվածը 3-5 տարի է, իսկ հատուկ հիմնադրամից՝ սովորաբար 10 տարի։ ԱԶԲ-ի մյուս գործիքներն իրենց անդամ երկրներին օգնելու համար, Բացի վարկերից, տեխնիկական աջակցությունն են, երաշխիքները և բաժնետոմսերի գնումը։

2006 թվականին բանկը որոշել է ներդնել «ասիական արժույթի միավոր»` AMU (անգլ.՝ Asian monetary unit), որը կարտացոլի տարածաշրջանի 13 երկրների դրամական միավորների բաժնետոմսերի գնանշումները, և, հնարավոր է, ժամանակի ընթացքում վերածվի եվրոյի ասիական անալոգի։

Բանկի միջոցները ձևավորվում են անդամ երկրների կողմից (բանկի կանոնադրական կապիտալի 7%-ը, որը կազմում է մոտ 55 մլրդ ԱՄՆ դոլար) պարտատոմսերի միջազգային շուկայում փոխառությունների և վարկավորումից ստացված եկամուտների հաշվին։

Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱԶԲ-ի գոյության առաջին իսկ օրերից քննադատները հայտարարել են, որ երկու հիմնական դոնորները` Ճապոնիան և Միացյալ Նահանգները, զգալի ազդեցություն են ունեցել վարկային, քաղաքական և կադրային որոշումների վրա[13]։

Oxfam Australia քննադատել է Ասիական զարգացման բանկին տեղական համայնքների նկատմամբ անզգայուն լինելու համար։ «Աշխատելով գլոբալ և միջազգային մակարդակում` այս բանկերը կարող են խաթարել մարդու իրավունքներն այն նախագծերի միջոցով, որոնք վնասակար հետևանքներ են ունենում աղքատ և մարգինալացված համայնքների համար»[14]։ Բանկը նաև քննադատության է ենթարկվել ՄԱԿ-ի շրջակա միջավայրի ծրագրի կողմից, որի զեկույցում նշվել է, որ «աճի մեծ մասը շրջանցել է իր գյուղական բնակչության ավելի քան 70 տոկոսը, որոնցից շատերն ուղղակիորեն կախված են բնական ռեսուրսներից` ապրուստի և եկամուտների համար»[15]։

Քննադատություններ են հնչել, որ ԱԶԲ-ի լայնածավալ նախագծերը վերահսկողության բացակայության պատճառով սոցիալական և բնապահպանական վնաս են պատճառում։ ԱԶԲ-ի հետ կապված ամենահակասական նախագծերից մեկը Թաիլանդի Mae Moh ածուխաէլեկտրակայանն է։ Բնապահպաններն ու իրավապաշտպանները ասում են, որ ԱԶԲ-ի` շրջակա միջավայրի պահպանության քաղաքականությունը, ինչպես նաև բնիկ և հարկադիր վերաբնակեցման քաղաքականությունը, չնայած թղթի վրա համապատասխանում են միջազգային չափանիշներին, գործնականում հաճախ անտեսվում են, չափազանց անորոշ կամ թույլ են արդյունավետ լինելու համար կամ պարզապես սովորաբար չեն կիրառվում բանկի ծառայողների կողմից[16][17]։

Ասիական զարգացման բանկի հայտնի նախագծերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարածաշրջանային անդամներ (49)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղյուսակի հետ կապված ցուցումներ.

Տարածաշրջանային անդամներ են նաև Ասիայի պետությունները, որոնք մասամբ գտնվում են Եվրոպայում (Ղազախստան), ասիական երկրները, որոնք պատմամշակութային և քաղաքական դրդապատճառներով պատկանում են Եվրոպային (Ադրբեջան, Հայաստան, Վրաստան), ինչպես նաև Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանին վերագրվող երկրները (Ավստրալիա և Օվկիանիայի պետություններ):

Ավստրալիա Ավստրալիա (1966) Աֆղանստան Աֆղանստան (1966) Հայաստան Հայաստան (2005) Ադրբեջան Ադրբեջան (1999)
Բանգլադեշ Բանգլադեշ (1973) Բութան Բութան (1982) Բրունեյ Բրունեյ (2006) Վանուատու Վանուատու (1981)
Վիետնամ Վիետնամ (1966) Հոնկոնգ Հոնկոնգ (1969) Վրաստան Վրաստան (2007) Ինդոնեզիա Ինդոնեզիա (1966)
Հնդկաստան Հնդկաստան (1966) Ղազախստան Ղազախստան (1994) Կամբոջա Կամբոջա (1966) Կիրիբատի Կիրիբատի (1974)
Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան (1986) Ղրղզստան Ղրղզստան (1994) Լաոս Լաոս (1966) Մալայզիա Մալայզիա 1966)
Մալդիվներ Մալդիվներ (1978) Մարշալյան կղզիներ Մարշալյան կղզիներ (1990) Միկրոնեզիայի Ֆեդերատիվ Նահանգներ Միկրոնեզիա (1990) Մոնղոլիա Մոնղոլիա (1991)
Մյանմա Մյանմա (1973) Նաուրու Նաուրու (1991) Նեպալ Նեպալ (1966) Նիուե

Նյուեյ (2019)

Նոր Զելանդիա Նոր Զելանդիա (1966) Կուկի կղզիներ Կուկի կղզիներ (1976) Պակիստան Պակիստան (1966) Պալաու Պալաու (2003)
Պապուա Նոր Գվինեա Պապուա Նոր Գվինեա (1971) Սամոա Սամոա (1966) Սինգապուր Սինգապուր (1966) Սողոմոնյան Կղզիներ Սողոմոնյան Կղզիներ (1973)
Տաջիկստան Տաջիկստան (1998) Թաիլանդ Թաիլանդ (1966) Չինաստանի Հանրապետություն Թայվան (1966) Արևելյան Թիմոր Արևելյան Թիմոր (2002)
Տոնգա Տոնգա (1972) Տուվալու Տուվալու (1993) Թուրքմենստան Թուրքմենստան (2000) Ուզբեկստան Ուզբեկստան (1995)
Ֆիլիպիններ Ֆիլիպիններ (1966) Ֆիջի Ֆիջի (1970) Շրի Լանկա Շրի Լանկա (1966) Հարավային Կորեա Հարավային Կորեա (1966)
Ճապոնիա Ճապոնիա (1966)

Ոչ տարածաշրջանային անդամներ (19)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրիա Ավստրիա (1966) Բելգիա Բելգիա (1966) Մեծ Բրիտանիա Միացյալ Թագավորություն (1966) Գերմանիա Գերմանիա (1966)
Դանիա Դանիա (1966) Իսպանիա Իսպանիա (1986) Իռլանդիա Իռլանդիա (2006) Իտալիա Իտալիա (1966)
Կանադա Կանադա (1966) Լյուքսեմբուրգ Լյուքսեմբուրգ (2003) Նիդերլանդներ Նիդերլանդներ (1966) Նորվեգիա Նորվեգիա (1966)
Պորտուգալիա Պորտուգալիա (2002) Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ (1966) Թուրքիա Թուրքիա (1991) Ֆինլանդիա Ֆինլանդիա (1966)
Ֆրանսիա Ֆրանսիա (1970) Շվեյցարիա Շվեյցարիա (1967) Շվեդիա Շվեդիա (1966)

Նախագահների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անուն Ամսաթիվ Քաղաքացիություն
Տակեսի Վատանաբե 1966-1972 Ճապոնիա Ճապոնիա
Սիրո Ինոուե 1972-1976 Ճապոնիա Ճապոնիա
Տարոիտի Յոշիդա 1976-1981 Ճապոնիա Ճապոնիա
Մասաո Ֆուջիոկա 1981-1989 Ճապոնիա Ճապոնիա
Կիմիմասա Տարումիձու 1989-1993 Ճապոնիա Ճապոնիա
Միցուո Սատո 1993-1999 Ճապոնիա Ճապոնիա
Տադաո Տինո 1999-2005 Ճապոնիա Ճապոնիա
Հարուհիկո Կուրոդա 2005-2013 Ճապոնիա Ճապոնիա
Տակեհիկո Նակաո 2013-2020 Ճապոնիա Ճապոնիա
Մասաչուգու Ասակավա 2020-ից մինչ օրս Ճապոնիա Ճապոնիա

Հիմնական վարկառուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հինգ խոշորագույն վարկառու երկրներ[18][19]
Երկիր 2018 2017 2016 2015
միլիոն դոլար % միլիոն դոլար % միլիոն դոլար % միլիոն դոլար %
Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան 17,015 16.6 16,284 16.9 15,615 24.8 14,646 25.2
Հնդկաստան Հնդկաստան 16,115 15.7 14,720 15.2 13,331 21.2 12,916 22.2
Պակիստան Պակիստան 10,818 10.6 10,975 11.4 4,570 7.3 4,319 7.4
Ինդոնեզիա Ինդոնեզիա 10,356 10.1 9,393 9.7 8,700 13.8 8,214 14.1
Բանգլադեշ Բանգլադեշ 9,169 8.9 8,685 9.0 - - - -
Ֆիլիպիններ Ֆիլիպիններ - - - - 5,935 9.4 5,525 9.5
Այլ 38,998 38.1 36,519 37.8 14,831 23.5 12,486 21.6
Ընդամենը 102,470 100.0 96,577 100.0 62,983 100.0 58,106 100.0

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Դանաքեր» շքանշան (2009 թվականի նոյեմբերի 30, Ղրղզստան)՝ Ղրղզստանի Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական զարգացման գործում ներդրած նշանակալի ավանդի համար[20]։

Հետագա ընթերցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.adb.org/contacts/main
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.adb.org/who-we-are/main
  3. ↑ https://www.adb.org/who-we-are/about
  4. ↑ ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
  5. ↑ https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/32120/charter.pdf
  6. ↑ https://www.adb.org/who-we-are/management/masatsugu-asakawa
  7. ↑ https://www.adb.org/sites/default/files/page/41282/adb-glance-202206.pdf
  8. ↑ Asian Development Bank (2019-12-02)։ «Масацугу Асакава избран новым Президентом Азиатского банка развития» (ռուսերեն)։ Asian Development Bank։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-12-07-ին։ Վերցված է 2019-12-02 
  9. ↑ «Архивированная копия»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-08-ին։ Վերցված է 2017-02-21 
  10. ↑ «Архивированная копия»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-02-22-ին։ Վերցված է 2017-02-21 
  11. ↑ Азиатский банк развития (2015-08-21)։ «Азиатский банк развития одобрил кредит в $1 млрд Казахстану»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-22-ին։ Վերցված է 2015-08-21 
  12. ↑ ADB (2015-08-21)։ «ADB $1 Billion Loan to Help Kazakhstan Counter Economic Slowdown»։ ADB։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-22-ին։ Վերցված է 2015-08-21 
  13. ↑ Kilby Christopher (2002)։ «Donor Influence in MDBs: The Case of the Asian Development Bank»։ The Review of International Organizations 68 (4): 509–528։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-10-09-ին։ Վերցված է 2010-09-16 
  14. ↑ «The Asian Development Bank and Food Security»։ Oxfam Australia։ 13 June 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից 6 January 2009-ին։ Վերցված է 23 February 2008 
  15. ↑ «Inter Press Service – News and Views from the Global South»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-12-12-ին 
  16. ↑ «Large-scale ADB projects draw criticism»։ The Japan Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 21 July 2012-ին։ Վերցված է 28 May 2010 
  17. ↑ «RFI – NGO criticises ADB and questions its ability to reduce poverty»։ rfi.fr։ Արխիվացված է օրիգինալից 21 November 2011-ին։ Վերցված է 28 May 2010 
  18. ↑ «Management’s Discussion and Analysis and Annual Financial Statements»։ Asian Development Bank։ 2016-12-31։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-21-ին։ Վերցված է 2020-06-14 
  19. ↑ «2018 FINANCIAL REPORT»։ Asian Development Bank։ 2018-12-31։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-14-ին։ Վերցված է 2020-06-14 
  20. ↑ «Указ Президента Кыргызской Республики от 30 ноября 2009 года № 540 «О награждении орденом „Данакер“ Азиатского Банка Развития»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-25-ին։ Վերցված է 2021-02-04 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ասիական_զարգացման_բանկ&oldid=8821976» էջից