Առաջին տպավորության էֆեկտ

Առաջին տպավորության էֆեկտ, մարդու մասին առաջին հանդիպման առաջին րոպեներին ձևավորված կարծիքի ազդեցություն, որն ազդում է այդ մարդու հետագա անհատական գնահատման և հետագա գործունեության վրա։ Պայմանավորված է միջանձնային հարաբերությունների անտրոպոլոգիական, զգայա-էսթետիկական, սոցիալական ազդեցություններով։ Այս ֆենոմենը թույլ է տալիս արագ և ընդհանրական տպավորություն ստանալ մարդու մասին և այդ տպավորությունը կիրառել հետագա շփումները կառուցելու համար։ Առաջին տպավորությունը կարող է ձևավորվել միտումնավոր կամ ակամայից։ Այդ տպավորության գործոններ կարող են լինել մարդու արտաքին տեսքը, վարքը^[1]^[2]։ Սակայն առաջին տպավորությունը կախված է նաև ընկալողի անձնային հատկանիշներից և այդ պատճառով կարող է լինել ընդհանրական կամ կոնկրետ, համապարփակ կամ մակերեսային, պոզիտիվ կամ նեգատիվ և այլն։ Առաջին տպավորության էֆեկտը դասվում է դիտարկման մեթոդի կիրառման որոշ տեսակի սխալների թվին^[3]^[4]։

Գիտափորձեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1993 թվականին առաջին տպավորության ֆենոմենը պարզելու համար ամերիկացի հոգեբաններ Նալինի Ամբադիի (անգլ.՝ Nalini Ambady) և Ռոբերտ Ռոզենթալի (անգլ.՝ Robert Rosental) հոդվածում^[5] նկարագրվել է գիտափորձ, որը կապված էր սոցիալական ինտուիցիայի հետ։ Ի սկզբանե Ամբադին ուզում էր հետազոտել մանկավարժների աշխատանքի արդյունավետության վրա ազդող գործոնները։ Նա ենթադրում էր, որ մանկավարժների ոչ վերբալ առանձնահատկությունները, մարմնի լեզուն, դիրքերը, ժեստերը արդյունավետության գնահատման վրա ազդող կարևոր գործոններ կարող են լինել։ Այս հիպոթեզը ստուգելու համար կիրառվեցին Հարվարդի համալսարանի դասախոսությունների «համր» տեսանյութերը։ Լսարանում հավաքված էին մարդիկ, որոնք չէին ճանաչում դասախոսներին, բայց պետք է համր դասախոսության տեսանյութերը դիտելով գնահատեին դասախոսների աշխատանքի արդյունավետությունը։ Ամբադին պատրաստեց 10 վայրկյանանոց տեսահոլովակներ, որոնցից հանված էին դասախոսների և ուսանողների շփումը ցույց տվող տեսարանները՝ հուշումներից խուսափելու նպատակով։ Հանդիսատեսները այդ կարճ տեսահոլովակները դիտելուց հետո գնահատում էին դասախոսների 15 հատկանիշները։ Ամբադին նույն դասախոսների վերաբերյալ կրկնեց այս նույն գիտափորձը մեկ այլ խմբի հետ, բայց ավելի կարճ՝ 5 վայրկյանանոց տեսահոլովակով, որից հետո մեկ ուրիշ խմբի հետ` 2 վայրկյանանոց տեսահոլովակով կրկին նույն դասախոսների վերաբերյալ։ Ցուցանիշները բոլոր երեք դեպքերում նույնն էին։ Սակայն առավել ցնցող էր այն արդյունքը, երբ Ամբադին այդ ցուցանիշները համեմատեց այն ցուցանիշների հետ, որոնք ստացվել էին ամբողջ կիսամյակի ընթացքում այդ դասախոսների դասախոսություններին մասնակցած ուսանողների նշած 15 հատկանիշների հետ և պարզեց, որ դրանք համընկնում են։ Բնականաբար, կիսամյակի ընթացքում ուսանողները ավելի լավ կարող էին ճանաչել դասախոսին, քան համր տեսահոլովակը դիտած հանդիսատեսը։ Այնուամենայնիվ ցուցանիշները համընկնում էին^[6]։

Այսպիսով, 2 վայրկյանի ընթացքում համր տեսահոլովակ դիտած և դասախոսին չճանաչող մարդկանց գնահատականները և ամբողջ կիսամյակի ընթացքում դասախոսի մոտ ուսանող մարդկանց գնահատականները գրեթե նույնն էին:

Այս գիափորձը ցույց է տալիս, որ մարդիկ ընդունակ են շատ արագ՝ 2 վայրկյանում կարծիք ձևավորել այլ մարդկանց մասին։ Ընդ որում այդ կարծիքը ոչ մի կերպ կախված չէ այն բանից, թե ինչ է խոսում այդ մարդը։ Շատ հազվադեպ է պատահում, որ այդ 2 վայրկյաններից հետո տեղի ունեցած ինչ-որ իրադարձություն էականորեն փոխում է այդ կարծիքը^[7]^[8]։

Մարդը չի սահմանափակվում իր գիտակցությանը հասանելի սահմաններով։ Նրանում միշտ մի բան կա, որը ավելին է իր մասին իմացածից։ Նրա բնությունը, նրա արմատները, այս ամենը ճանաչողության սահմաններից դուրս են գտնվում։

- Կառլ Յասպերս

Հոգեբանական գործոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին տպավորության ձևավորման հոգեբանական էությունը միջանձնային գնահատման մեջ է։ Գնահատման հիմնական խնդիրն է նշանների հայտնաբերումը, որոնց հիման վրա ձևավորվում է մարդու կերպարը, որը շատ դեպքերում օգնում է ենթադրել մարդու վարքը, նրա գործողությունների հաջորդականությունը և դրանց հիման վրա կառուցել միջանձնային հարաբերություններ։

Մարդու մասին առաջին տպավորության ձևավորման ժամանակ գործում են հոգեբանական երեք գործոններ.

գերազանցության գործոնը
գրավչության գործոն
մեր նկատմամբ վերաբերմունքի գործոն

Գերազանցության գործոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդիկ միմյանցից տարբերվում են իրենց սոցիալական կարգավիճակով, կենսափորձով, ինտելեկտուալ հնարավորություններով և այլն։ Այս անհավասարությունը ընկալման սխեմա է առաջացնում, որը կոչվում է գերազանցության գործոն։

Ընկալման սխեման այսպիսին է։ Մենք ավելի դրական ենք գնահատում այն մարդուն, ով որևէ պարամետրով գերազանցում է մեզ, քան նրան, ով մեզ հավասար է։ Ինչպես նաև թերագնահատորեն ենք վերաբերվում այն մարդուն, ում ինչ-որ բանով գերազանցում ենք։ Ընդ որում գերազանցությունը զգալու համար բավական է առավելության որևէ մեկ գործոն, իսկ թերագնահատման համար անհրաժեշտ են մի քանի գործոններ։ Ընկալման այս սխեման սկսում է աշխատել ոչ միշտ, այլ մեզ համար կարևոր անհավասարության պարամետրի դեպքում։ Այդ պարամետրի որոշման համար կա երկու հիմնական աղբյուր.

արտաքինը, հատկապես հագուստը, նաև ակնոցները, սանրվածքը, պարգևները, զարդերը, իսկ որոշ դեպքերում մեքենան, աշխատասենյակի ներքին հարդարանքը և այլն։
վարվելաձևը՝ նստելու, քայլելու, խոսելու ձևը, ինչի վրա է ուշադրություն դարձնում և այլն։

Այս երկու պարամետրերում միշտ առկա են այնպիսի տարրեր, որոնք վկայում են այս կամ այն սոցիալական խմբի պատկանելության կամ որևէ կողմնորոշման մասին։ Այս տարրերը այն նշաններն են, որոնք վկայում են խմբային պատկանելության մասին։ Մարդկանց փոխհարաբերությունները պայմանավորված են այս կամ այն հիերարխիայում իրենց և ուրիշների տեղի գիտակցությամբ։ Այդ պատճառով գերազանցության ակներև արտահայտությունը միշտ էլ էական նշանակություն ունի^[9]։

Գրավչության գործոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընկալման այս գործոնի պատճառով մարդկանց ինչ-որ հատկություններ գերագնահատվում կամ թերագնահատվում են այլ մարդկանց կողմից։ Գրավչությունը հետևյալ կերպ է գործում, եթե մարդն արտաքնապես մեզ դուր է գալիս, ապա մենք հակված ենք նրան համարել ավելի խելացի, լավ, հետաքրքիր և այլն, այսինքն կրկին գերագնահատել նրա շատ անհատական հատկանիշները։ Նման ձևով արտաքնապես ոչ հմայիչ մարդու դրական հատկանիշները թերագնահատվում են։

Սակայն հայտնի է, որ տարբեր ժամանակաշրջաններում գրավչության տարբեր չափանիշներ են եղել, տարբեր ժողովուրդներ ունեն գեղեցկության իրենց կանոնները։ Այսինքն գրավչությունը միայն անհատական տպավորություն չէ, այլ ավելի շատ սոցիալական բնույթ ունի։ Հետևաբար գրավչության նշանները պետք է փնտրել ոչ թե աչքերի ձևի, մազերի գույնի մեջ, այլ մարդու այս կամ այն նշանի սոցիալական նշանակության մեջ։ Չէ որ գոյություն ունեն հասարակության կամ սոցիալական խմբի կողմից ընդունված և չընդունված արտաքինի տեսակներ։ Մարդիկ ձգտում են համակրելի լինել, որով առավել մոտ են դառնում սոցիալապես ընդունված չափանիշներին։ Գրավչության գործոնի և գերազանցության գործոնի ընկալման մեխանիզմները նույն կերպ են ձևավորվում։

Սակայն գրավչության գործոնը ուժեղ ազդեցություն ունի առաջին տպավորության պահին միայն։ Հետագա շփումներում գնահատվում են մարդու գործերն ու արարքները^[9]։

Վերաբերմունքի գործոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեր նկատմամբ լավ վերաբերմունք ցույց տվողներին մենք ավելի բարձր ենք գնահատում, քան նրանց, ովքեր մեզ վատ են վերաբերվում։ Մեր նկատմամբ վերաբերմունքի նշանը, որից սկիզբ է առնում ընկալման համապատասխան սխեման, վկայում է զուգընկերոջ՝ մեզ հետ համաձայնվելու կամ չհամաձայնվելու մասին։

Օրինակ, հոգեբանները որոշ հարցերի վերաբերյալ փորձարկվողների տեսակետները իմանալուց հետո նրանց ծանոթացրել են այլ մարդկանց տեսակետների հետ և խնդրել են գնահատել դրանք։ Պարզվել է, որ որքան այդ տեսակետը սեփական տեսակետին մոտ է եղել, այնքան բարձր է գնահատվել այդ տեսակետը։ Այս կանոնը ունի նաև հակադարձ ուժ. որքան բարձր է գնահատվել ինչ-որ մեկը, այնքան ավելի բարձր են եղել նրա հայացքների հետ նմանությունները։ Այդ ենթադրյալ «հոգեհարազատությունը» այնքան մեծ է եղել, որ գրավիչ մարդու տեսակետների հետ հակասություններ պարզապես չեն նկատվել։ Այսպիսով, կարևոր է ամեն ինչում համաձայնվելը, և այդ դեպքում սկսում է աշխատել մեր նկատմամբ վերաբերմունքի գործոնը^[9]։

Կարծրատիպայնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջանձնային գնահատման գործում կարևոր դեր ունի կարծրատիպային գործընթացը։ Յուրաքանչյուր մարդ բազմաթիվ գործոնների ազդեցությամբ, մասնավորապես մարդկանց հետ շփման փորձի ազդեցությամբ ձևավորում է այլ մարդկանց առանձնահատուկ չափանիշներ՝ կարծրատիպեր։ Առաջին տպավորության ձևավորման համակարգը կաղապար է, որը դրվում է այլ մարդկանց վրա։ Այդ չափանիշների ձևավորումը շատ դեպքերում գիտակցաբար չի կատարվում, սակայն լրջորեն ազդում է գնահատման գործընթացի վրա և ղեկավարում է այն։ Առանձնացնում են կարծրատիպային չափանիշների երեք հիմնական խմբեր.

Սրանցից յուրաքանչյուրը որոշակի նշաններով է առանձնանում, որոնց հիման վրա էլ իրականանում է գնահատումը։ Անտրոպոլոգիական կարծրատիպերը կապված են մարդու արտաքին տվյալների, կեցվածքի, նրա իմիջի հետ, սոցիալականը՝ նրա կարգավիճակի և գործունեության բնույթի հետ, էմոցիոնալ էսթետիկականը՝ ելնելով անձնական ապրումների փորձից, չափի և գեղեցկության զգացումից^[9]^[10]։

Նախատրամադրվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին տպավորության ձևավորման մեջ մեծ դեր ունի հոգեբանական նախատրամադրվածությունը։ Օրինակ, եթե հանդիպման նախօրեին զրուցակցի մասին խոսելիս ներկայացրել են որպես խելացի, օրինավոր և հմայիչ, ապա վստահորեն կարելի է ասել, որ առաջինն տպավորությունը հենց այդպիսին կլինի, իհարկե, ներկայացնողի նկատմամբ վստահության առկայության դեպքում։

Ազգային պատկանելություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զրուցակցի ընկալման գործընթացում ազդեցիկ գործոն է ազգային պատկանելությունը։ Շատերի համար այդ հանգամանքը կարող է էականորեն հեռավորության վրա պահել զրուցակցին կամ ընդհակառակը, կաշխատի նույնականացման մեխանիզմը և որպես հետևանք տեսակետների համընկում կառաջանա^[11]։

Հոգեբանական արտապատկերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գնահատման գործընթացի վրա ուժեղ ազդեցություն ունի հոգեբանական արտապատկերումը։ Փորձը ցույց է տալիս, որ առաջին տպավորության ձևավորման դեպքում միշտ առկա է արտապատկերման հոգեբանական ֆենոմենը, այսինքն անձնական զգացմունքները և հոգեվիճակը ուրիշին վերագրելը։ Օրինակ, եթե մարդու մոտ նկատվում է բարձր տագնապայնություն, ապա ամենայն հավանականությամբ բոլոր նրանց հետ, ում հետ գործ կունենա, նրանցից կակնկալի թշնամական գործողություններ և անվստահելի, կասկածամիտ վերաբերմունք։

Ուրիշներին գնահատելիս հատուկ ազդեցություն է ունենում անձնական ուժերի վրա վստահությունը կամ անվստահությունը։ Փորձնականորեն հաստատվել է, որ ինքնավստահ մարդիկ ուրիշներին համարում են բարեհամբույր և իրենց նկատմամբ դրացիական տրամադրված, իսկ անվստահները՝ ճիշտ հակառակը։

Քրեագիտության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրեագիտության մեջ ամենատարածված էֆեկտներից է առաջին տպավորության էֆեկտը։ Առաջին տպավորությունը առավելագույն գնահատական է տալիս հատկապես սուբյեկտի մասին, ընդ որում իրավիճակը երկրորդ պլան է մղվում։ Առաջին տպավորության էֆեկտի բնորոշ է անձնային դետերմինիզմը.

սուբյեկտի հատկությունների համախումբը (գնահատման համար նրանց ընտրությունը)
սուբյեկտի հատկությունների մեկնաբանում
սուբյեկտի ընդհանուր գնահատականը ըստ արտաքին նշանների

Առաջին տպավորությունից առաջացած կարծիքը կարող է լինել ճիշտ կամ մոլորեցնող և որպես կանոն ճշգրտվում և փոփոխության է ենթարկվում 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ տպավորությունների էֆեկտներով, որոնց գործնական կիրառությունը ներքին լատենտային (թաքնված) բնույթ է կրում։

Սուբյեկտիվորեն հետաքրքրված անձանց կողմից օբյեկտիվորեն թաքնված ինֆորմացիան թելադրում է քրեագետի լատենտ գործունեության անհրաժեշտություն։ Հետաքննիչը ընտրություն չունի, ընդունել, թե չընդունել թաքուն ինֆորմացիան, մասնակցել, թե չմասնակցել առաջին տպավորության թաքուն ազդեցությանը. նա պետք մասնակցի, հակառակ դեպքում ինֆորմացիան ընդմիշտ կմնա թաքուն և անհասանելի հասկանալու և օգտագործելու համար։

Թաքուն ինֆորմացիան երևակայության, ինտուիցիայի, ֆանտազիայի, գուշակության և այն ամենի պահանջ է առաջացնում, ինչը դուրս է հետաքննչական գործառույթի ավանդական պատկերացումներից։

Հետաքննիչը դառնում է շրջապատող միջավայրի կողմից լատենտ ազդեցությունների օբյեկտ։ Հետաքննիչը ստիպված է մասնակցել առաջին տպավորության այդ լատենտ գործունեությանը, դիվանագիտական բանակցություններ վարել, խուսափել անցանկալի շփումներից կամ հակադրություններից, ընդունել կամ մերժել առաջին տպավորությունների ազդեցությունները, փնտրել անձնական «հոգեբանական պաշտպանություն» և այլն։

Լատենտ ինֆորմացիայի կիրառումը կախված է հետքննիչի կամ քրեագետի անձնային հատկանիշներից և նախատրամադրվածությունից։ Եթե հետաքննիչը պատրաստ է հաղթահարել իր պահպանողական տեսակետները, վեր կանգնելով կարծրատիպերից կրեատիվ մոտեցում ցուցաբերել, ապա նա կիրառում է հանցագործությունը բացահայտող յուրաքանչյուր, նույնիսկ ամենաչնչին հնարավորությունը, քանի որ բացահայտման բանալին միշտ լատենտ է՝ քողարկված է հետաքննչական իրադրությամբ, այն երբեք բացահայտ չի դրսևորվում։

Ինֆորմացիոն լատենտայնության բարձր մակարդակ ունեցող ոչ ակնհայտ հանցագործությունների բացահայտման նկատմամբ արմատական մոտեցումը բաժանվում է երկու մասի՝

անձնական նախատրամադրվածության և ինտելեկտուալ հնարավորությունների ձևավորում,
էվրիստիկայի համակարգի միջոցով լատենտ ինֆորմացիայի ձևավորում։

Լատենտ ինֆորմացիայի կիրառման գործում կարևոր նշանակություն ունի այն նվազագույնի սահմանումը, որը հնարավոր է քաղել քրեագիտական բնույթի թաքնված ինֆորմացիայից։ Լատենտ ձևերից քաղած մինիմումը թույլ է տալիս կապերի համակարգից կառչելով հայտնաբերել ապացուցողական տարածություն, որն անհրաժեշտ է մանրակրկտորեն հետազոտել և կիրառել^[12]։

Ինչպես գործել առաջին լավ տպավորություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին լավ տպավորություն գործում են այն մարդիկ, ովքեր ոգեշնչում են, լավատեսություն և այլ դրական էմոցիաներ են փոխանցում շրջապատին։ Նրանց նկատմամբ առաջանում է համակրանք և վստահության զգացողություն, ավելի հեշտությամբ են նրանց ցանկություններին և առաջարկներին ընդառաջում։

Բեմահարթակի ապառիկ վստահություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեմահարթակը որոշակի վստահություն և հարգանք է հաղորդում ելույթ ունեցողի նկատմամբ։ Հանդիսատեսի աչքերում բեմը մարդուն բարձրացնում է ոչ միայն ֆիզիկապես, այլև հոգեբանորեն։ Հանդիսատեսը պատրաստ է լսել բեմ բարձրացած մարդուն միայն այն բանի համար, որ նա գրավել է այդ կենտրոնական, գլխավոր դիրքը և նույնիսկ առաջին վայրկյաններին դահլիճում լռություն է հաստատվում։ Ելույթ ունեցողի խնդիրն է օգտագործել այդ ապառիկ վստահությունը, այսինքն մեծացնել, ոչ թե նսեմացնել այն իր պահվածքով^[13]^[14]։

Յոթ վայրկյանների կանոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոգեբանները հաստատել են, որ առաջին տպավորությունը ձևավորվում է տեսնելու առաջին 7 վայրկյանների ընթացքում, հաջորդիվ ամրապնդվելով։ Այդ 7 վայրկյանները սկսվում են այն պահից, երբ բանախոսը հասարակության առաջ է հայտնվում և ոչ թե նրա խոսելու պահից։ Մարդը հենց կանգնում է իր նստած տեղից և սկսում է քայլել դեպի բեմ կամ երբ կուլիսներից դուրս գալիս 7 վայրկյանները սկսում են ավտոմատաբար ձևավորվել։ Եթե սուբյեկտը բեմ բարձրանալիս ուղղում է հագուստը, կոճկվում է ուսերը թափ տալով, կզակը շփելով և մատներով գլուխը սանրելով, հետո հապճեպորեն քիթն է մաքրում, քայլելու ընթացքում շորերն է ձգում և այլն, ապա այս ընթացքում (մինչև նա հասնում է տեղ) ելույթը կարելի է ավարտված համարել։ Բոլոր նմանատիպ շփոթությունները վնասում են բեմում գտնվողին։ Հանդիսատեը չպետք է նկատի ներքին խոհանոցը, պետք է լինել բացարձակ կատարյալ, առանց ցույց տալու, որ ձեզ մոտ ինչ-որ բան կարգին չէ։

Տանտիրոջ վարք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տանտերը վստահ, ուրիշների կարծիքից անկախ է, հարյուր տոկոսով «ինքն իր ափսեի մեջ» է զգում։ Նաև չի շտապում, չի խառնվում։ Նման վարքը նույնացվում է իշխանության, հուսալիության, առաջնորդության, ղեկավարի հետ։ Ինքնավստահ, ներքնապես ուժեղ մարդը հարգանք է հարուցում և նրա խոսքը հատուկ կարևորություն է ձեռք բերում։ Ինչու է մարդը շփոթվում. երբ մարդը տհաճ և անհարմարավետ զգացողոթյուններ է ունենում, դրանք իրենից թոթափելու ցանկություն ունենում։ Բնականաբար առաջանում է շտապողականություն. նա այդ անհանգստությունից ազատվելու, հավաքվելու և բեմից հեռանալու անգիտակցական մղում է ունենում։ Սրա դեմ պայքարելու համար պետք է հասարակության առաջ դուրս գալիս ինչ-ինչ պատճառներով հուզված մարդն ինքն իրեն պետք է ներքին հրահանգ տա. շարժվել դանդաղ, անշտապ, ասես, թեթևակի արգելակելով։ Այդ ժամանակ շտապողականությունը կփոխհատուցվի և կառաջանա ոսկե միջին։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիտարկման մեթոդի կիրառման այլ սխալներ.

Ներքին վավերականությանն սպառնացող այլ գործոններ^[16].

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ERIC WARGO (2006). How Many Seconds to a First Impression? © ASSOCIATION FOR PSYCHOLOGICAL SCIENCE
↑ Your face matters for first impressions. CNN.com. (անգլ.)
↑ Эффект первого впечатления.(չաշխատող հղում)
↑ MICHELLE TRUDEAU You Had Me At Hello: The Science Behind First Impressions. Morning Edition
↑ Ambady N., & Rosenthal R, Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 64, рр. 431-441.
↑ 2 секунды на впечатление. Archived 2016-12-01 at the Wayback Machine. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ
↑ Уильям Паундстоуи, Как сдвинуть гору Фудзи? Подходы ведущих мировых компаний к поиску талантов, М., «Альпина Бизнес Букс», 2004 г., с. 21-22.
↑ Феномен первого впечатления по Налили Амбади и Роберту Розенталю.
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 Лидия Ивaнoвнa Чepнышoвa. Три фактора формирования первого впечатления.
↑ Эффект "Первого впечатления". Психологическая сущность формирования первого впечатления. Psy Vision. (ռուս.)
↑ Աննա Ֆրոյդ Психология Я и защитные механизмы. Я как точка наблюдения. Das Ich und die Abwehrmechanismen. — Москва: Педагогика-Пресс, 1993. — 68 с. — ISBN 3-596-42001-6.
↑ Г.А.Зорин Криминалистическая методология. 4.8.1. Эффект первого впечатления. Фундаментальная криминалистика XXI века. Минск. "Амалфея". 2000
↑ Н.И. Козлов. Эффект первого впечатления. Archived 2016-11-26 at the Wayback Machine. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ
↑ Mark Rowh. First impressions count Whether on a job interview or in a lab meeting, how you look and act can matter as much as your ideas. © 2017 American Psychological Association (անգլ.)
↑ Miller, Steve (July 31, 2007). Interview with Phil Rosenzweig, Author of The Halo Effect. Business Intelligence Network Newsletter. Powell Media. (անգլ.)
↑ Людмила Копец. Классические эксперименты в психологии. — К., 2010 (ռուս.)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Richard J. W. Vernon, Clare A. M. Sutherland, Andrew W. Young, and Tom Hartley. Modeling first impressions from highly variable facial images. (անգլ.)
Janice Wood. The Power of a First Impression. Psych Central. (անգլ.)

[1] ERIC WARGO (2006). How Many Seconds to a First Impression? © ASSOCIATION FOR PSYCHOLOGICAL SCIENCE

[2] Your face matters for first impressions. CNN.com. (անգլ.)

[3] Эффект первого впечатления.(չաշխատող հղում)

[4] MICHELLE TRUDEAU You Had Me At Hello: The Science Behind First Impressions. Morning Edition

[5] Ambady N., & Rosenthal R, Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 64, рр. 431-441.

[6] 2 секунды на впечатление. Archived 2016-12-01 at the Wayback Machine. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ

[7] Уильям Паундстоуи, Как сдвинуть гору Фудзи? Подходы ведущих мировых компаний к поиску талантов, М., «Альпина Бизнес Букс», 2004 г., с. 21-22.

[8] Феномен первого впечатления по Налили Амбади и Роберту Розенталю.

[էլիտ-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 Лидия Ивaнoвнa Чepнышoвa. Три фактора формирования первого впечатления.

[10] Эффект "Первого впечатления". Психологическая сущность формирования первого впечатления. Psy Vision. (ռուս.)

[11] Աննա Ֆրոյդ Психология Я и защитные механизмы. Я как точка наблюдения. Das Ich und die Abwehrmechanismen. — Москва: Педагогика-Пресс, 1993. — 68 с. — ISBN 3-596-42001-6.

[12] Г.А.Зорин Криминалистическая методология. 4.8.1. Эффект первого впечатления. Фундаментальная криминалистика XXI века. Минск. "Амалфея". 2000

[13] Н.И. Козлов. Эффект первого впечатления. Archived 2016-11-26 at the Wayback Machine. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ

[14] Mark Rowh. First impressions count Whether on a job interview or in a lab meeting, how you look and act can matter as much as your ideas. © 2017 American Psychological Association (անգլ.)

[15] Miller, Steve (July 31, 2007). Interview with Phil Rosenzweig, Author of The Halo Effect. Business Intelligence Network Newsletter. Powell Media. (անգլ.)

[16] Людмила Копец. Классические эксперименты в психологии. — К., 2010 (ռուս.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]