Առաջին տպավորության էֆեկտ

Առաջին տպավորության էֆեկտ, մարդու մասին առաջին հանդիպման առաջին րոպեներին ձևավորված կարծիքի ազդեցություն, որն ազդում է այդ մարդու հետագա անհատական գնահատման և հետագա գործունեության վրա: Պայմանավորված է միջանձնային հարաբերությունների անտրոպոլոգիական, զգայա-էսթետիկական, սոցիալական ազդեցություններով: Այս ֆենոմենը թույլ է տալիս արագ և ընդհանրական տպավորություն ստանալ մարդու մասին և այդ տպավորությունը կիրառել հետագա շփումները կառուցելու համար: Առաջին տպավորությունը կարող է ձևավորվել միտումնավոր կամ ակամայից: Այդ տպավորության գործոններ կարող են լինել մարդու արտաքին տեսքը, վարքը^[1]^[2]: Սակայն առաջին տպավորությունը կախված է նաև ընկալողի անձնային հատկանիշներից և այդ պատճառով կարող է լինել ընդհանրական կամ կոնկրետ, համապարփակ կամ մակերեսային, պոզիտիվ կամ նեգատիվ և այլն: Առաջին տպավորության էֆեկտը դասվում է դիտարկման մեթոդի կիրառման որոշ տեսակի սխալների թվին^[3]^[4]:

Գիտափորձեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1993 թվականին առաջին տպավորության ֆենոմենը պարզելու համար ամերիկացի հոգեբաններ Նալինի Ամբադիի (անգլ.՝ Nalini Ambady) և Ռոբերտ Ռոզենթալի (անգլ.՝ Robert Rosental) հոդվածում^[5] նկարագրվել է գիտափորձ, որը կապված էր սոցիալական ինտուիցիայի հետ: Ի սկզբանե Ամբադին ուզում էր հետազոտել մանկավարժների աշխատանքի արդյունավետության վրա ազդող գործոնները: Նա ենթադրում էր, որ մանկավարժների ոչ վերբալ առանձնահատկությունները, մարմնի լեզուն, դիրքերը, ժեստերը արդյունավետության գնահատման վրա ազդող կարևոր գործոններ կարող են լինել: Այս հիպոթեզը ստուգելու համար կիրառվեցին Հարվարդի համալսարանի դասախոսությունների «համր» տեսանյութերը: Լսարանում հավաքված էին մարդիկ, որոնք չէին ճանաչում դասախոսներին, բայց պետք է համր դասախոսության տեսանյութերը դիտելով գնահատեին դասախոսների աշխատանքի արդյունավետությունը: Ամբադին պատրաստեց 10 վայրկյանանոց տեսահոլովակներ, որոնցից հանված էին դասախոսների և ուսանողների շփումը ցույց տվող տեսարանները՝ հուշումներից խուսափելու նպատակով: Հանդիսատեսները այդ կարճ տեսահոլովակները դիտելուց հետո գնահատում էին դասախոսների 15 հատկանիշները: Ամբադին նույն դասախոսների վերաբերյալ կրկնեց այս նույն գիտափորձը մեկ այլ խմբի հետ, բայց ավելի կարճ՝ 5 վայրկյանանոց տեսահոլովակով, որից հետո մեկ ուրիշ խմբի հետ` 2 վայրկյանանոց տեսահոլովակով կրկին նույն դասախոսների վերաբերյալ: Ցուցանիշները բոլոր երեք դեպքերում նույնն էին: Սակայն առավել ցնցող էր այն արդյունքը, երբ Ամբադին այդ ցուցանիշները համեմատեց այն ցուցանիշների հետ, որոնք ստացվել էին ամբողջ կիսամյակի ընթացքում այդ դասախոսների դասախոսություններին մասնակցած ուսանողների նշած 15 հատկանիշների հետ և պարզեց, որ դրանք համընկնում են: Բնականաբար, կիսամյակի ընթացքում ուսանողները ավելի լավ կարող էին ճանաչել դասախոսին, քան համր տեսահոլովակը դիտած հանդիսատեսը: Այնուամենայնիվ ցուցանիշները համընկնում էին^[6]:

Այսպիսով, 2 վայրկյանի ընթացքում համր տեսահոլովակ դիտած և դասախոսին չճանաչող մարդկանց գնահատականները և ամբողջ կիսամյակի ընթացքում դասախոսի մոտ ուսանող մարդկանց գնահատականները գրեթե նույնն էին:

Այս գիափորձը ցույց է տալիս, որ մարդիկ ընդունակ են շատ արագ՝ 2 վայրկյանում կարծիք ձևավորել այլ մարդկանց մասին: Ընդ որում այդ կարծիքը ոչ մի կերպ կախված չէ այն բանից, թե ինչ է խոսում այդ մարդը: Շատ հազվադեպ է պատահում, որ այդ 2 վայրկյաններից հետո տեղի ունեցած ինչ-որ իրադարձություն էականորեն փոխում է այդ կարծիքը^[7]^[8]:

Մարդը չի սահմանափակվում իր գիտակցությանը հասանելի սահմաններով: Նրանում միշտ մի բան կա, որը ավելին է իր մասին իմացածից: Նրա բնությունը, նրա արմատները, այս ամենը ճանաչողության սահմաններից դուրս են գտնվում:

- Կառլ Յասպերս

Հոգեբանական գործոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին տպավորության ձևավորման հոգեբանական էությունը միջանձնային գնահատման մեջ է: Գնահատման հիմնական խնդիրն է նշանների հայտնաբերումը, որոնց հիման վրա ձևավորվում է մարդու կերպարը, որը շատ դեպքերում օգնում է ենթադրել մարդու վարքը, նրա գործողությունների հաջորդականությունը և դրանց հիման վրա կառուցել միջանձնային հարաբերություններ:

Մարդու մասին առաջին տպավորության ձևավորման ժամանակ գործում են հոգեբանական երեք գործոններ.

գերազանցության գործոնը
գրավչության գործոն
մեր նկատմամբ վերաբերմունքի գործոն

Գերազանցության գործոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդիկ միմյանցից տարբերվում են իրենց սոցիալական կարգավիճակով, կենսափորձով, ինտելեկտուալ հնարավորություններով և այլն: Այս անհավասարությունը ընկալման սխեմա է առաջացնում, որը կոչվում է գերազանցության գործոն:

Ընկալման սխեման այսպիսին է: Մենք ավելի դրական ենք գնահատում այն մարդուն, ով որևէ պարամետրով գերազանցում է մեզ, քան նրան, ով մեզ հավասար է: Ինչպես նաև թերագնահատորեն ենք վերաբերվում այն մարդուն, ում ինչ-որ բանով գերազանցում ենք: Ընդ որում գերազանցությունը զգալու համար բավական է առավելության որևէ մեկ գործոն, իսկ թերագնահատման համար անհրաժեշտ են մի քանի գործոններ: Ընկալման այս սխեման սկսում է աշխատել ոչ միշտ, այլ մեզ համար կարևոր անհավասարության պարամետրի դեպքում: Այդ պարամետրի որոշման համար կա երկու հիմնական աղբյուր.

արտաքինը, հատկապես հագուստը, նաև ակնոցները, սանրվածքը, պարգևները, զարդերը, իսկ որոշ դեպքերում մեքենան, աշխատասենյակի ներքին հարդարանքը և այլն:
վարվելաձևը՝ նստելու, քայլելու, խոսելու ձևը, ինչի վրա է ուշադրություն դարձնում և այլն:

Այս երկու պարամետրերում միշտ առկա են այնպիսի տարրեր, որոնք վկայում են այս կամ այն սոցիալական խմբի պատկանելության կամ որևէ կողմնորոշման մասին: Այս տարրերը այն նշաններն են, որոնք վկայում են խմբային պատկանելության մասին: Մարդկանց փոխհարաբերությունները պայմանավորված են այս կամ այն հիերարխիայում իրենց և ուրիշների տեղի գիտակցությամբ: Այդ պատճառով գերազանցության ակներև արտահայտությունը միշտ էլ էական նշանակություն ունի^[9]:

Գրավչության գործոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընկալման այս գործոնի պատճառով մարդկանց ինչ-որ հատկություններ գերագնահատվում կամ թերագնահատվում են այլ մարդկանց կողմից: Գրավչությունը հետևյալ կերպ է գործում, եթե մարդն արտաքնապես մեզ դուր է գալիս, ապա մենք հակված ենք նրան համարել ավելի խելացի, լավ, հետաքրքիր և այլն, այսինքն կրկին գերագնահատել նրա շատ անհատական հատկանիշները: Նման ձևով արտաքնապես ոչ հմայիչ մարդու դրական հատկանիշները թերագնահատվում են:

Սակայն հայտնի է, որ տարբեր ժամանակաշրջաններում գրավչության տարբեր չափանիշներ են եղել, տարբեր ժողովուրդներ ունեն գեղեցկության իրենց կանոնները: Այսինքն գրավչությունը միայն անհատական տպավորություն չէ, այլ ավելի շատ սոցիալական բնույթ ունի: Հետևաբար գրավչության նշանները պետք է փնտրել ոչ թե աչքերի ձևի, մազերի գույնի մեջ, այլ մարդու այս կամ այն նշանի սոցիալական նշանակության մեջ: Չէ որ գոյություն ունեն հասարակության կամ սոցիալական խմբի կողմից ընդունված և չընդունված արտաքինի տեսակներ: Մարդիկ ձգտում են համակրելի լինել, որով առավել մոտ են դառնում սոցիալապես ընդունված չափանիշներին: Գրավչության գործոնի և գերազանցության գործոնի ընկալման մեխանիզմները նույն կերպ են ձևավորվում:

Սակայն գրավչության գործոնը ուժեղ ազդեցություն ունի առաջին տպավորության պահին միայն: Հետագա շփումներում գնահատվում են մարդու գործերն ու արարքները^[9]:

Վերաբերմունքի գործոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեր նկատմամբ լավ վերաբերմունք ցույց տվողներին մենք ավելի բարձր ենք գնահատում, քան նրանց, ովքեր մեզ վատ են վերաբերվում: Մեր նկատմամբ վերաբերմունքի նշանը, որից սկիզբ է առնում ընկալման համապատասխան սխեման, վկայում է զուգընկերոջ՝ մեզ հետ համաձայնվելու կամ չհամաձայնվելու մասին:

Օրինակ, հոգեբանները որոշ հարցերի վերաբերյալ փորձարկվողների տեսակետները իմանալուց հետո նրանց ծանոթացրել են այլ մարդկանց տեսակետների հետ և խնդրել են գնահատել դրանք: Պարզվել է, որ որքան այդ տեսակետը սեփական տեսակետին մոտ է եղել, այնքան բարձր է գնահատվել այդ տեսակետը: Այս կանոնը ունի նաև հակադարձ ուժ. որքան բարձր է գնահատվել ինչ-որ մեկը, այնքան ավելի բարձր են եղել նրա հայացքների հետ նմանությունները: Այդ ենթադրյալ «հոգեհարազատությունը» այնքան մեծ է եղել, որ գրավիչ մարդու տեսակետների հետ հակասություններ պարզապես չեն նկատվել: Այսպիսով, կարևոր է ամեն ինչում համաձայնվելը, և այդ դեպքում սկսում է աշխատել մեր նկատմամբ վերաբերմունքի գործոնը^[9]:

Կարծրատիպայնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջանձնային գնահատման գործում կարևոր դեր ունի կարծրատիպային գործընթացը: Յուրաքանչյուր մարդ բազմաթիվ գործոնների ազդեցությամբ, մասնավորապես մարդկանց հետ շփման փորձի ազդեցությամբ ձևավորում է այլ մարդկանց առանձնահատուկ չափանիշներ՝ կարծրատիպեր: Առաջին տպավորության ձևավորման համակարգը կաղապար է, որը դրվում է այլ մարդկանց վրա: Այդ չափանիշների ձևավորումը շատ դեպքերում գիտակցաբար չի կատարվում, սակայն լրջորեն ազդում է գնահատման գործընթացի վրա և ղեկավարում է այն: Առանձնացնում են կարծրատիպային չափանիշների երեք հիմնական խմբեր.

Սրանցից յուրաքանչյուրը որոշակի նշաններով է առանձնանում, որոնց հիման վրա էլ իրականանում է գնահատումը: Անտրոպոլոգիական կարծրատիպերը կապված են մարդու արտաքին տվյալների, կեցվածքի, նրա իմիջի հետ, սոցիալականը՝ նրա կարգավիճակի և գործունեության բնույթի հետ, էմոցիոնալ էսթետիկականը՝ ելնելով անձնական ապրումների փորձից, չափի և գեղեցկության զգացումից^[9]^[10]:

Նախատրամադրվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին տպավորության ձևավորման մեջ մեծ դեր ունի հոգեբանական նախատրամադրվածությունը: Օրինակ, եթե հանդիպման նախօրեին զրուցակցի մասին խոսելիս ներկայացրել են որպես խելացի, օրինավոր և հմայիչ, ապա վստահորեն կարելի է ասել, որ առաջինն տպավորությունը հենց այդպիսին կլինի, իհարկե, ներկայացնողի նկատմամբ վստահության առկայության դեպքում:

Ազգային պատկանելություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զրուցակցի ընկալման գործընթացում ազդեցիկ գործոն է ազգային պատկանելությունը: Շատերի համար այդ հանգամանքը կարող է էականորեն հեռավորության վրա պահել զրուցակցին կամ ընդհակառակը, կաշխատի նույնականացման մեխանիզմը և որպես հետևանք տեսակետների համընկում կառաջանա^[11]:

Հոգեբանական արտապատկերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գնահատման գործընթացի վրա ուժեղ ազդեցություն ունի հոգեբանական արտապատկերումը: Փորձը ցույց է տալիս, որ առաջին տպավորության ձևավորման դեպքում միշտ առկա է արտապատկերման հոգեբանական ֆենոմենը, այսինքն անձնական զգացմունքները և հոգեվիճակը ուրիշին վերագրելը: Օրինակ, եթե մարդու մոտ նկատվում է բարձր տագնապայնություն, ապա ամենայն հավանականությամբ բոլոր նրանց հետ, ում հետ գործ կունենա, նրանցից կակնկալի թշնամական գործողություններ և անվստահելի, կասկածամիտ վերաբերմունք:

Ուրիշներին գնահատելիս հատուկ ազդեցություն է ունենում անձնական ուժերի վրա վստահությունը կամ անվստահությունը: Փորձնականորեն հաստատվել է, որ ինքնավստահ մարդիկ ուրիշներին համարում են բարեհամբույր և իրենց նկատմամբ դրացիական տրամադրված, իսկ անվստահները՝ ճիշտ հակառակը:

Քրեագիտության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրեագիտության մեջ ամենատարածված էֆեկտներից է առաջին տպավորության էֆեկտը: Առաջին տպավորությունը առավելագույն գնահատական է տալիս հատկապես սուբյեկտի մասին, ընդ որում իրավիճակը երկրորդ պլան է մղվում: Առաջին տպավորության էֆեկտի բնորոշ է անձնային դետերմինիզմը.

սուբյեկտի հատկությունների համախումբը (գնահատման համար նրանց ընտրությունը)
սուբյեկտի հատկությունների մեկնաբանում
սուբյեկտի ընդհանուր գնահատականը ըստ արտաքին նշանների

Առաջին տպավորությունից առաջացած կարծիքը կարող է լինել ճիշտ կամ մոլորեցնող և որպես կանոն ճշգրտվում և փոփոխության է ենթարկվում 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ տպավորությունների էֆեկտներով, որոնց գործնական կիրառությունը ներքին լատենտային (թաքնված) բնույթ է կրում:

Սուբյեկտիվորեն հետաքրքրված անձանց կողմից օբյեկտիվորեն թաքնված ինֆորմացիան թելադրում է քրեագետի լատենտ գործունեության անհրաժեշտություն: Հետաքննիչը ընտրություն չունի, ընդունել, թե չընդունել թաքուն ինֆորմացիան, մասնակցել, թե չմասնակցել առաջին տպավորության թաքուն ազդեցությանը. նա պետք մասնակցի, հակառակ դեպքում ինֆորմացիան ընդմիշտ կմնա թաքուն և անհասանելի հասկանալու և օգտագործելու համար:

Թաքուն ինֆորմացիան երևակայության, ինտուիցիայի, ֆանտազիայի, գուշակության և այն ամենի պահանջ է առաջացնում, ինչը դուրս է հետաքննչական գործառույթի ավանդական պատկերացումներից:

Հետաքննիչը դառնում է շրջապատող միջավայրի կողմից լատենտ ազդեցությունների օբյեկտ: Հետաքննիչը ստիպված է մասնակցել առաջին տպավորության այդ լատենտ գործունեությանը, դիվանագիտական բանակցություններ վարել, խուսափել անցանկալի շփումներից կամ հակադրություններից, ընդունել կամ մերժել առաջին տպավորությունների ազդեցությունները, փնտրել անձնական «հոգեբանական պաշտպանություն» և այլն:

Լատենտ ինֆորմացիայի կիրառումը կախված է հետքննիչի կամ քրեագետի անձնային հատկանիշներից և նախատրամադրվածությունից: Եթե հետաքննիչը պատրաստ է հաղթահարել իր պահպանողական տեսակետները, վեր կանգնելով կարծրատիպերից կրեատիվ մոտեցում ցուցաբերել, ապա նա կիրառում է հանցագործությունը բացահայտող յուրաքանչյուր, նույնիսկ ամենաչնչին հնարավորությունը, քանի որ բացահայտման բանալին միշտ լատենտ է՝ քողարկված է հետաքննչական իրադրությամբ, այն երբեք բացահայտ չի դրսևորվում:

Ինֆորմացիոն լատենտայնության բարձր մակարդակ ունեցող ոչ ակնհայտ հանցագործությունների բացահայտման նկատմամբ արմատական մոտեցումը բաժանվում է երկու մասի՝

անձնական նախատրամադրվածության և ինտելեկտուալ հնարավորությունների ձևավորում,
էվրիստիկայի համակարգի միջոցով լատենտ ինֆորմացիայի ձևավորում:

Լատենտ ինֆորմացիայի կիրառման գործում կարևոր նշանակություն ունի այն նվազագույնի սահմանումը, որը հնարավոր է քաղել քրեագիտական բնույթի թաքնված ինֆորմացիայից: Լատենտ ձևերից քաղած մինիմումը թույլ է տալիս կապերի համակարգից կառչելով հայտնաբերել ապացուցողական տարածություն, որն անհրաժեշտ է մանրակրկտորեն հետազոտել և կիրառել^[12]:

Ինչպես գործել առաջին լավ տպավորություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին լավ տպավորություն գործում են այն մարդիկ, ովքեր ոգեշնչում են, լավատեսություն և այլ դրական էմոցիաներ են փոխանցում շրջապատին: Նրանց նկատմամբ առաջանում է համակրանք և վստահության զգացողություն, ավելի հեշտությամբ են նրանց ցանկություններին և առաջարկներին ընդառաջում:

Բեմահարթակի ապառիկ վստահություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեմահարթակը որոշակի վստահություն և հարգանք է հաղորդում ելույթ ունեցողի նկատմամբ: Հանդիսատեսի աչքերում բեմը մարդուն բարձրացնում է ոչ միայն ֆիզիկապես, այլև հոգեբանորեն: Հանդիսատեսը պատրաստ է լսել բեմ բարձրացած մարդուն միայն այն բանի համար, որ նա գրավել է այդ կենտրոնական, գլխավոր դիրքը և նույնիսկ առաջին վայրկյաններին դահլիճում լռություն է հաստատվում: Ելույթ ունեցողի խնդիրն է օգտագործել այդ ապառիկ վստահությունը, այսինքն մեծացնել, ոչ թե նսեմացնել այն իր պահվածքով^[13]^[14]:

Յոթ վայրկյանների կանոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոգեբանները հաստատել են, որ առաջին տպավորությունը ձևավորվում է տեսնելու առաջին 7 վայրկյանների ընթացքում, հաջորդիվ ամրապնդվելով: Այդ 7 վայրկյանները սկսվում են այն պահից, երբ բանախոսը հասարակության առաջ է հայտնվում և ոչ թե նրա խոսելու պահից: Մարդը հենց կանգնում է իր նստած տեղից և սկսում է քայլել դեպի բեմ կամ երբ կուլիսներից դուրս գալիս 7 վայրկյանները սկսում են ավտոմատաբար ձևավորվել: Եթե սուբյեկտը բեմ բարձրանալիս ուղղում է հագուստը, կոճկվում է ուսերը թափ տալով, կզակը շփելով և մատներով գլուխը սանրելով, հետո հապճեպորեն քիթն է մաքրում, քայլելու ընթացքում շորերն է ձգում և այլն, ապա այս ընթացքում (մինչև նա հասնում է տեղ) ելույթը կարելի է ավարտված համարել: Բոլոր նմանատիպ շփոթությունները վնասում են բեմում գտնվողին: Հանդիսատեը չպետք է նկատի ներքին խոհանոցը, պետք է լինել բացարձակ կատարյալ, առանց ցույց տալու, որ ձեզ մոտ ինչ-որ բան կարգին չէ:

Տանտիրոջ վարք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տանտերը վստահ, ուրիշների կարծիքից անկախ է, հարյուր տոկոսով «ինքն իր ափսեի մեջ» է զգում: Նաև չի շտապում, չի խառնվում: Նման վարքը նույնացվում է իշխանության, հուսալիության, առաջնորդության, ղեկավարի հետ: Ինքնավստահ, ներքնապես ուժեղ մարդը հարգանք է հարուցում և նրա խոսքը հատուկ կարևորություն է ձեռք բերում: Ինչու է մարդը շփոթվում. երբ մարդը տհաճ և անհարմարավետ զգացողոթյուններ է ունենում, դրանք իրենից թոթափելու ցանկություն ունենում: Բնականաբար առաջանում է շտապողականություն. նա այդ անհանգստությունից ազատվելու, հավաքվելու և բեմից հեռանալու անգիտակցական մղում է ունենում: Սրա դեմ պայքարելու համար պետք է հասարակության առաջ դուրս գալիս ինչ-ինչ պատճառներով հուզված մարդն ինքն իրեն պետք է ներքին հրահանգ տա. շարժվել դանդաղ, անշտապ, ասես, թեթևակի արգելակելով: Այդ ժամանակ շտապողականությունը կփոխհատուցվի և կառաջանա ոսկե միջին:

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիտարկման մեթոդի կիրառման այլ սխալներ.

Ներքին վավերականությանն սպառնացող այլ գործոններ^[16].

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ERIC WARGO (2006). How Many Seconds to a First Impression? © ASSOCIATION FOR PSYCHOLOGICAL SCIENCE
↑ Your face matters for first impressions. CNN.com. (անգլ.)
↑ Эффект первого впечатления.
↑ MICHELLE TRUDEAU You Had Me At Hello: The Science Behind First Impressions. Morning Edition
↑ Ambady N., & Rosenthal R, Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 64, рр. 431-441.
↑ 2 секунды на впечатление. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ
↑ Уильям Паундстоуи, Как сдвинуть гору Фудзи? Подходы ведущих мировых компаний к поиску талантов, М., «Альпина Бизнес Букс», 2004 г., с. 21-22.
↑ Феномен первого впечатления по Налили Амбади и Роберту Розенталю.
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 Лидия Ивaнoвнa Чepнышoвa. Три фактора формирования первого впечатления.
↑ Эффект "Первого впечатления". Психологическая сущность формирования первого впечатления. Psy Vision. (ռուս.)
↑ Աննա Ֆրոյդ Психология Я и защитные механизмы. Я как точка наблюдения. Das Ich und die Abwehrmechanismen. — Москва: Педагогика-Пресс, 1993. — 68 с. — ISBN 3-596-42001-6.
↑ Г.А.Зорин Криминалистическая методология. 4.8.1. Эффект первого впечатления. Фундаментальная криминалистика XXI века. Минск. "Амалфея". 2000
↑ Н.И. Козлов. Эффект первого впечатления. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ
↑ Mark Rowh. First impressions count Whether on a job interview or in a lab meeting, how you look and act can matter as much as your ideas. © 2017 American Psychological Association (անգլ.)
↑ Miller, Steve (July 31, 2007). Interview with Phil Rosenzweig, Author of The Halo Effect. Business Intelligence Network Newsletter. Powell Media. (անգլ.)
↑ Людмила Копец. Классические эксперименты в психологии. — К., 2010 (ռուս.)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Richard J. W. Vernon, Clare A. M. Sutherland, Andrew W. Young, and Tom Hartley. Modeling first impressions from highly variable facial images. (անգլ.)
Janice Wood. The Power of a First Impression. Psych Central. (անգլ.)

[1] ERIC WARGO (2006). How Many Seconds to a First Impression? © ASSOCIATION FOR PSYCHOLOGICAL SCIENCE

[2] Your face matters for first impressions. CNN.com. (անգլ.)

[3] Эффект первого впечатления.

[4] MICHELLE TRUDEAU You Had Me At Hello: The Science Behind First Impressions. Morning Edition

[5] Ambady N., & Rosenthal R, Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 64, рр. 431-441.

[6] 2 секунды на впечатление. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ

[7] Уильям Паундстоуи, Как сдвинуть гору Фудзи? Подходы ведущих мировых компаний к поиску талантов, М., «Альпина Бизнес Букс», 2004 г., с. 21-22.

[8] Феномен первого впечатления по Налили Амбади и Роберту Розенталю.

[էլիտ-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 Лидия Ивaнoвнa Чepнышoвa. Три фактора формирования первого впечатления.

[10] Эффект "Первого впечатления". Психологическая сущность формирования первого впечатления. Psy Vision. (ռուս.)

[11] Աննա Ֆրոյդ Психология Я и защитные механизмы. Я как точка наблюдения. Das Ich und die Abwehrmechanismen. — Москва: Педагогика-Пресс, 1993. — 68 с. — ISBN 3-596-42001-6.

[12] Г.А.Зорин Криминалистическая методология. 4.8.1. Эффект первого впечатления. Фундаментальная криминалистика XXI века. Минск. "Амалфея". 2000

[13] Н.И. Козлов. Эффект первого впечатления. © 2009 - 2017 — ПСИХОЛОГОС ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ

[14] Mark Rowh. First impressions count Whether on a job interview or in a lab meeting, how you look and act can matter as much as your ideas. © 2017 American Psychological Association (անգլ.)

[15] Miller, Steve (July 31, 2007). Interview with Phil Rosenzweig, Author of The Halo Effect. Business Intelligence Network Newsletter. Powell Media. (անգլ.)

[16] Людмила Копец. Классические эксперименты в психологии. — К., 2010 (ռուս.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]