Առանց կանգառի

Առանց կանգառի անգլ.՝ Non-Stop
Հեղինակ	Բրայան Օլդիս
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	գիտական ֆանտաստիկա
Բնօրինակ լեզու	անգլերեն
Էջեր	241
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Հրատարակման վայր	Միացյալ Թագավորություն
Հրատարակիչ	Faber and Faber
Հրատարակման տարեթիվ	1958
ԳՄՍՀ	1-58567-683-7
OCLC	189639078
Թվային տարբերակ	lib.ru/INOFANT/OLDISS/polet.txt

«Առանց կանգառի» (անգլ.՝ Non-Stop), անգլիացի գրող Բրայան Օլդիսի գիտա-ֆանտաստիկ վեպը։ Հեղինակի վաղ ժամանակվա վեպերից մեկը։ Սկզբնապես հարատարակվել է Faber & Faber հրատարակչության կողմից, այնուհետև բազմիցս վերահրատարակվել է Մեծ Բրիտանիայում և ԱՄՆ-ում։ Ամերիկյան հրատարակչությունների մեծամասնությունը ստեղծագործությունը հրատարակում են «Աստղային նավ» անվանումով։ Վեպը հիմնված է սերունդների նավի գաղափարի վրա։

Սյուժե

Երիտասարդ որսորդ Ռոյ Կոմպլեյնը՝ Գրին քոչվոր ցեղի ներկայացուցիչ է, որոնք բնակություն էին հաստատել Կաբին շրջանում՝ Կորմի մոտ։ Մարդիկ բնակվում են հսկայական Նավում և այն ընկալում են որպես ամբողջական աշխարհ։ Ամբողջ Նավը պատվել է Ջրիմուռներով, որոնք ստեղծել են ջունգլի, դեպի նավը կենտրոնական անցումը փակվել է, որպեսզի մի ծայրից անցնես մյուսը պետք է անցնել երկար ճանապարհ և վտանգավոր շրջանաձև ուղի։ Նավում՝ մարդկանցից բացի, ապրում են խորհրդավոր Գիգանտները և Օտարականները (փոխակերպուկներ)։ Ցեղերը աստիճանաբար շարժվում են Նավում որսորդություն անելով և սնվելով Ջրիմուռներով։ Որսորդության ժամանակ առևանգում են Ըոմպլեյնի կնոջը, ցեղի առաջնորդ Լեյտենանտը Կոմպլեյնին դատապարտում է խարազանման։ Որսոդի մոտ է գալիս հոգևորական Մարապերը և նրան դրդում է փախուստի դիմել դեպի Ջունգլի։ Մարապերի նպատակը Հսկիչ Խցիկի գրավումն է, խորհրդավոր Կապիտանի սպանությունը և Նավի վրա իշխանության գրավումը։ Նրա մոտ գտնվում է Նավի գիրք-հատակագիծը։

Հերոսները առաջ են շարժվում Ջունգլիով, գիշերը Կոմպլեյնը և Ռոֆերին ընկնում են ջրավազան, որտեղ գոտեմարտի են բռնվում Գիգանտների հետ։ Ռոֆերին անհետանում է, իսկ Կոմպլեյնին ազատություն են շնորհում։ Կոմպլեյնը հանդիպում է մի քանի առնետների հետ և սարսափով հասկանում է, որ նրանք օժտված են բանականությամբ։ Նրանց վրա է հարձակվում Նոսարեյ ցեղի պահակախումբը և ճանապարհորդներին գերի է վերցնում։

Նոսարիները նավի ամենազարգացած ցեղախումբն են, նրանք ապրում են նստակյաց կյանքով։ Մագիստր Սկոյտը Մարապերին ուղեկցում է դեպի Խցիկը, սակայն Խցիկ մտնել նրանք չեն կարող՝ մուտքը արգելափակված է։ Կասկածամիտ Նոսարիները Կոմպլեյնին և Ֆերմորին ստուգման են ենթարկում, որից հետո Կոմպլեյնին ընդունում են, իսկ Ֆերմորը պարզվում է Օտարական է։ Ավազակային ցեղախմբի էմիսար Գրեգան Կոմպլեյնին և Նոսարիներին առաջարկում է միավորվել առնետային սպառնալիքի առկայության դեմ։ Բանակցությունների ժամանակ Գրեգը եղբորն է նվիրում զենք, իսկ Ռոյի սիրեցյալ Լաուր Գայան Գրեգի մոտից գողանում է կապիտան Գրեգորի Կոմպլեյնի օրագիրը։ Ռոյը և Վայան կարդում են օրագիրը։

2521 թվականին սերունդների Նավ «Մեծ Շունը» հասնում է Ալֆա Պրոցիոնա մոլորակը և այնտեղ ափ է հանում գաղութարարների։ Նավում մնացած անձնակազմը նավը հետ է տանում։ Անձնակազմը մոլորակի վրա մաքուր օդի պաշար է հավաքում, սակայն նրանում օտարամարմին ամոնաթթու է հայտնաբերվում, որի հիման վրա ստեղծվող սպիտակուցները մարդկային օրգանիզմը չի կարող յուրացնել և նավի վրա համատարած վարակ է սկսվում՝ «իննօրյա վարակ»։ Նավը անարխիայի է ենթարկվում, ջրիմուռների տեսակներից մեկը մուտացիայի է ենթարկվում և պատում է ամբողջ նավը, Նավապետը փակում է Գլխավոր Միջանցքը։ Մարդիկ մահանում են, սակայն նրանց մի մասը, այնուամենայնիվ, դիմակայում է և առողջանում։

Ռոյը հասկանում է, որ Գրեգի նվերը ունակ է հալեցնելու պատերը։ Հերոսները ներթափանցում են Հսկիչ Խցիկ, սակայն այն գտնում են ամբողջովին ավերված։ Գիգանտները Ֆերմորին օգնում են փախուստի դիմել, մագիստր Սկոյտը որոշում է ամբողջովին մաքրել երկու բաժանմունքները՝ հալեցնելով պատերը։ Դա անևրեակայելի քաոս է առաջացնում։ Հերոսները գտնում են Ֆերմորին։ Որպեսզի փրկվեն առնետներից նա փակում է բոլոր բաժանմունքները։ Ֆերմորը հերոսներին պատմում է ամբողջ իրականությունը։ Երբ «Մեծ Շունը» հասնում է Երկիր, երկրացիները, ի զարմանս իրենց, չեն կարողանում կապ հաստատել նրա հետ։ Երկրից ջոկատը թափանցում է նավ, խլացնում է շարժիչները և նավը ուղղորդում է ուղեծիր։ Նավի մարդիկ մուտացիայի են ենթարկվում, նրանց հասակները փոքրանում են, կյանլի տևողությունը կարճանում է մինչև 20 տարեկան։ Նավում մնում են միայն վերանորոգող անձնակազմը (Գիգանտները) և ըստ հասակի ընտրված գիտնական-կամավորները (Օտարականները)։

Միանում է անվտանգության վահանակը, և նավը բաժանվում է հերմետիկ բաժանմունքների։ Այժմ երկրացիները ընտրություն չեն կարող կատարել։ Նրանք նավի բնակիչներին պետք է վերադարձնեն Երկրի վրա։

Բովանդակություն

Վեպը կազմված է չորս մասերից և տասնյոթ գլուխներից։

• Մաս առաջին. Խցիկներ
• Մաս երկրորդ. Ջունգլի
• Մաս երրորդ. Նոսեր
• Մաս չորրորդ. Մեծ հայտնագործություն

Աղբյուրներ

• http://www.lib.ru/INOFANT/OLDISS/polet.txt
• page on Aldiss’s official site Արխիվացված 2011-06-22 Wayback Machine (անգլ.)
• Internet Book List Արխիվացված 2016-03-03 Wayback Machine (անգլ.)
• Generic Discontinuities in SF: Brian Aldiss' Starship Արխիվացված 2015-09-23 Wayback Machine (անգլ.)