Jump to content

Զուգարանից օգտվելու աշխատողների իրավունք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Աշխատողների զուգարանից օգտվելու իրավունք, վերաբերում է աշխատողների իրավունքին՝ ընդմիջում վերցնելու զուգարան օգտագործելու անհրաժեշտության դեպքում։ Զուգարանից օգտվելու իրավունքը մարդու հիմնարար կարիք է[1]։ Եթե աշխատողը և գործատուն չեն համաձայնվում փոխհատուցել աշխատողին հանգստի ընդմիջումների համար, գործատուն չի կարող զրկել աշխատողին աշխատանքի ընթացքում զուգարանից օգտվելու իրավունքից։ Աշխարհի իրավական համակարգերում սահմանափակ տեղեկատվություն կա աշխատողների հասարակական զուգարաններից օգտվելու իրավունքների վերաբերյալ։ Նոր Զելանդիայում, Միացյալ Թագավորությունում կամ Միացյալ Նահանգներում օրենքը հստակ չէ այն մասին, թե աշխատողն ինչ ժամանակի ընթացքում իրավունք ունի օգտվել զուգարանից աշխատելու ընթացքում։ Պարզաբանում չկա նաև այն մասին, թե ինչ է համարվում զուգարանից օգտվելու «հիմնավոր» տևողությունը[1]։ Հետևաբար, զուգարաններից օգտվելու թույլտվության բացակայությունը շատ աշխատողների համար դարձել է առողջապահական խնդիր[1]։ Աշխատավայրում զուգարանից օգտվելու թույլտվության հետ կապված խնդիրները լույս են սփռել այնպիսի խնդիրների վրա, ինչպիսիք են աշխատողների կողմից զուգարան օգտագործելու թույլտվություն խնդրելը և որոշ աշխատողների աշխատավարձի պահումը զուգարան օգտագործելու պարզապես մարդկային իրավունքի համար, երբ նրանք անհրաժեշտության դեպքում օգտագործում են այն[1]։

Առողջության վրա ազդեցություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անհրաժեշտության դեպքում զուգարան չօգտվելու անկարողությունը առողջական խնդիրներ է առաջացրել, ինչպիսիք են միզուղիների վարակները, երիկամների վարակները և մարսողական խնդիրները, որոնք հետագայում կարող են վերածվել լուրջ առողջական խնդիրների[2]։ Անհրաժեշտության դեպքում զուգարանից չօգտվելու անբավարար հնարավորությունը կարող է լուրջ խնդիրներ առաջացնել այն մարդկանց համար, ովքեր ունեն շագանակագեղձի խնդիրներ, գտնվում են դաշտանադադարի կամ, օրինակ, դաշտանային ցիկլի շրջանում[2]։

Զանգերի կենտրոնի աշխատողներին սովորաբար խրախուսվում է պարբերաբար հեղուկներ խմել՝ ձայնային խոսակցությունների երկարատև օգտագործումը շարունակելու համար[3]։ Այնուամենայնիվ, այս աշխատողները, որպես կանոն, զրկված են զուգարանից օգտվելու հնարավորությունից, երբ անհրաժեշտ է[4]։ Բացի այդ, ժամանակացույցով աշխատող վարորդները, ինչպիսիք են ավտոբուսների և բեռնատարների վարորդները, հայտնի են նրանով, որ զուգարանից օգտվելու հնարավորություն չունեն և, հետևաբար, բարձր ռիսկ ունեն միզապարկի և կղանքի հետ կապված առողջական խնդիրների հետ առնչվելու: Ավելին, վարորդի համար հասանելիության բացակայությունը կարող է հանգեցնել ճանապարհին կենտրոնացման խանգարման, ինչը հանրային անվտանգության խնդիր է[4]։

2002 թվականին Լոնդոնի Սուրբ Մարկոսի հիվանդանոցի 200 բուժքույրերի մասնակցությամբ անցկացված «Զուգարանի ընդմիջումների ուսումնասիրությունը» ցույց է տվել, որ աշխատողների ավելի քան 75 տոկոսը դժվարանում է գնալ զուգարան աշխատավայրում, քանի որ աշխատանքի բարձր պահանջարկը թույլ չի տալիս նրանց ընդմիջումներ անել զուգարան գնալու համար։ Աշխատակիցների մեկ երրորդը նշել է, որ ղեկավարությունը կարգավորել է այնպես, որ կանխի աշխատողների կողմից զուգարան գնալու ընդմիջումները աշխատանքային ժամերի ընթացքում[5]։ Ուսումնասիրությունը նաև պարզել է, որ զանգերի կենտրոնի աշխատողների կեսը հետաձգել է աշխատանքային ժամերի ընթացքում զուգարան գնալու ընդմիջումները՝ ղեկավարության կողմից իրենց վրա դրված սահմանափակումների պատճառով։

Ըստ երկրի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանի աշխատանքային օրենսգրքում (ՀԱՕ) ուղղակի ձևակերպմամբ զուգարանից օգտվելու իրավունքը նշված չէ, սակայն կան մի քանի հոդվածներ, որոնք անուղղակիորեն պաշտպանում են այդ իրավունքը, նշվում է, որ[6]

  • Աշխատատուն պարտավոր է ապահովել աշխատողի առողջության համար անվտանգ և հիգիենիկ պայմաններ։
  • Պարտադիր է, որ աշխատատեղում լինեն անհրաժեշտ սանիտարահիգիենիկ պայմաններ, ինչը ներառում է նաև զուգարանների առկայությունը։

Նոր Զելանդիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոր Զելանդիայի «Աշխատանքային հարաբերությունների մասին» օրենքը սահմանում է, որ աշխատողին պետք է տրամադրվեն հանգստի ընդմիջումներ՝ անձնական հարցերով զբաղվելու համար: Զուգարան այցելելու իրավունքը չի կարող պայմանագրով խզվել, եթե դրա համար բավարար չափով փոխհատուցում չի տրամադրվում[7]։ Այնուամենայնիվ, օրենքը չի նշում, թե ինչպես պետք է գործատուն հաշվարկի փոխհատուցման արժեքը[8]։ Եթե պայմանագրով չի խզվել, «Աշխատանքային հարաբերությունների մասին» օրենքը սահմանում է, որ աշխատողին պետք է տրամադրվեն զուգարան գնալու ընդմիջումներ: Երկու կողմերի միջև համաձայնության բացակայության դեպքում այն պետք է իրականացվի բարեխղճորեն: Օրենքը թույլ է տալիս գործատուին հաշվի առնել աշխատողի աշխատանքային միջավայրը և աշխատողի պարտականությունը՝ շարունակական ծառայություններ մատուցել գործատուին[9][10]։

Աշխատակիցներն իրավունք ունեն զուգարանից օգտվելու ընդմիջումների: Սակայն օրենքը դեռևս չի մշակել զուգարանից օգտվելու հատուկ թույլտվություն: Այստեղ օրենքը շահարկում է «բարի կամքը», որը, ըստ էության, վերաբերում է նրան, որ աշխատակիցներն ու գործատուները չչարաշահեն այն փաստը, որ այս հարցի վերաբերյալ հստակ ուղեցույցներ չկան[11]։

Միացյալ Նահանգներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Նահանգներում կա աշխատողներին աշխատանքի ընթացքում զուգարան գնալու իրավունքից զրկելու պատմություն[12]։ Աշխատանքի անվտանգության և առողջության վարչության (ԱԱԱՎ) գործակալությունը չեղարկել է աշխատողների զուգարանից օգտվելու որոշ ընդհատումներ։ ԱԱԱՎ-ի կանոնները նշում են, որ բոլոր աշխատողներին պետք է ապահովված լինեն զուգարանով[13][14]։ Այնուամենայնիվ, խնդիրներ են առաջանում այն բանի հետ կապված, թե երբ է աշխատողը կարող օգտվել զուգարանից։ ԱԱԱՎ-ի անունից 1998 թվականին կազմված հուշագրում նշվել է, որ աշխատողներին զուգարան մուտք գործելը կարող է սահմանափակվել միայն այն դեպքում, եթե դա տվյալ պահին ողջամիտ է[15]։ Այնուամենայնիվ, ինչպես երևում է «Զվիբելն ընդդեմ Plastipak Packaging»-ի գործում, թե ինչն է ողջամիտ, այսօր դեռևս անհասկանալի է[16]։ Մարկ Զվիբելը աշխատանքից ազատվել է Օհայո նահանգի Plastipak Packaging ընկերությունից, որտեղ ավելի ուշ նա դատի է տվել ընկերությանը՝ այն հիմքով, որ նրանք խախտել են ԱԱԱՎ-ի զուգարանների ծառայության շրջանակներում զուգարանների քաղաքականությունը[14]։ Դատարանը որոշել է. «Չնայած կա հստակ հանրային քաղաքականություն՝ աշխատողներին աշխատավայրի զուգարաններ մուտք գործելու օգտին, այն չի աջակցում այն պնդմանը, որ աշխատողները կարող են ցանկացած պահի լքել իրենց աշխատանքները կամ աշխատավայրերը՝ առանց պատասխանատու կերպով ապահովելու, որ արտադրությունը չվտանգվի: Ճանաչելով գործատուի օրինական շահագրգռվածությունը խափանումներից խուսափելու հարցում, կա նաև հստակ հանրային քաղաքականություն՝ աշխատողների զուգարաններ մուտք գործելու վերաբերյալ ողջամիտ սահմանափակումներ թույլատրելու օգտին»[16]։

Այսպիսով, պարզ է, որ դատարանը այս որոշումը կայացրել է՝ հաշվի առնելով քաղաքականությունը։ Դատարանն իր եզրակացություններում հստակ նշել է, որ աշխատողը պարտավոր է ապահովել, որ չանտեսի իր պաշտոնը որպես աշխատող, և, հետևաբար, պետք է թույլատրվի աշխատողի զուգարան մուտք գործելու սահմանափակման ողջամիտ սահմանափակում։ Զուգարան գնալով աշխատողը չի կարող դիտվել որպես իր աշխատանքը լքող[17]։ Այնուամենայնիվ, սա խնդիրներ է առաջացնում այն աշխատողների համար, ովքեր ունեն մեծ աշխատանքային բեռ, և որ զուգարան գնալը կարող է դիտվել որպես աշխատանքը լքել[18]։

Ներկայումս, երբ աշխատանքային վեճ է առաջանում զուգարանից օգտվելու վերաբերյալ, որտեղ աշխատողը խոչընդոտվել կամ պատժվել է աշխատանքային առումով, նրան ուղարկում են ԱԱԱՎ, որը որոշում է կայացնում յուրաքանչյուր դեպքի վերաբերյալ[19]։ Բացի այդ, ԱԱԱՎ-ն որոշել է, որ եթե աշխատողը ողջամտորեն սպասել է զուգարան այցելելուն, կամ եթե աշխատողի բացակայության դեպքում լրացուցիչ աշխատողը հասանելի չէ փոխարինելու համար, ապա աշխատողն իրավունք ունի օգտվել զուգարանից, հակառակ դեպքում գործատուն կխախտի աշխատողի նկատմամբ իր վստահության պարտականությունները[19]։ Ավելին, աշխատողները պետք է վճարվեն ցանկացած ընդմիջման համար, որը հավասար է 20 րոպեից պակաս տևողության, որը ներառում է զուգարանից օգտվելը[20]։

Միացյալ Թագավորություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Թագավորությունում օրենքը հստակ չէ այն մասին, թե արդյոք գործատուն կարող է պահումներ կատարել աշխատողի աշխատավարձից՝ հիմնվելով այն փաստի վրա, որ նա զուգարան է օգտվել ընդհանուր առմամբ ավելի քան 20 րոպե՝ վեց ժամ ավելի աշխատանքային ժամանակահատվածում[21]։ 1996 թվականի «Աշխատանքային իրավունքների մասին» օրենքը նշում է, որ աշխատողից չի կարող պահվել իր աշխատավարձից, եթե դա թույլատրված չէ օրենքով կամ եթե աշխատողը գրավոր համաձայնություն չի տվել: Հետևաբար, եթե գործատուն չի նշել աշխատողի պայմանագրում, կամ աշխատողը չի տվել գրավոր համաձայնություն, գործատուն չի կարող պահումներ կատարել զուգարան օգտվելու համար[22]։ Ավելին, գործատուն օրենքով իրավունք ունի հրաժարվել աշխատողի՝ առանց վարձատրության զուգարան օգտվելու իրավունքից, ընդհանուր առմամբ, պայմանագիրը թույլ կտա փոխհատուցում՝ նման մուտքի բացակայության դեպքում[21]։ Ավելին, օրենքը հստակ չէ այն մասին, թե արդյոք աշխատողը պետք է թույլտվություն խնդրի զուգարան օգտագործելու համար[23]։ Որոշ աշխատողներ հայտնել են, որ ստիպված են եղել ձեռք բարձրացնել, ինչպես նախադպրոցական երեխան, որպեսզի թույլտվություն տրվի պարզապես զուգարան օգտվելու հիմնական մարդկային կարիքն իրականացնելու համար[24]։ Վերոնշյալ հարցերը ներկայումս ուշադրության կենտրոնում են Արհմիությունների կոնգրեսի միջոցով, որպեսզի դրանք քննարկվեն խորհրդարանի կողմից, և զուգարաններից օգտվելու հատուկ թույլտվությունը օրինականորեն ընդունվի[23][24][25]։ Արհմիությունների կոնգրեսը նշել է, որ անհրաժեշտ է նաև զուգարաններից օգտվելու հատուկ իրավական իրավունք գործատուի աշխատանքային ժամերին՝ առանց աշխատավարձից պահումների և առանց որևէ ոտնձգության[24]։

2009 թվականին Սքոթլանդ Յարդի վերահսկողության կոնտակտային կենտրոնի աշխատակիցները ստիպված են եղել գրանցել իրենց աշխատանքային ժամերի ընթացքում զուգարան կատարած յուրաքանչյուր այցելություն: Աշխատողները հայտնել են, որ իրենց խիստ վիրավորված և նվաստացած են զգում: Վարիչ Ռաս Հանսոն-Քոլսը պնդել է, որ հեռախոսային օպերատորներից զուգարան այցելությունները որպես «երրորդ կոդ» գրանցելու պահանջը նրանց հետ է պահում ավելորդ ընդմիջումներ անելուց[26]։ Երրորդ կոդ» տերմինը վերաբերում է ցանկացած տեսակի չպլանավորված ընդմիջման, լինի դա զուգարան այցելություն, թե նախատեսված հանգստի ընդմիջումներից դուրս ջրի շիշ լցնելու անհրաժեշտություն[26]։ Ավելին, 1999 թվականի աշխատանքային (առողջություն, անվտանգություն և բարեկեցություն) կանոնակարգերը չեն քննարկում աշխատողների համար զուգարաններ մուտք գործելու հարցը, այլ կենտրոնանում են զուգարանների համար պարտադիր սանիտարական պայմանների վրա[27]։

2014 թվականին տեղեկություն հայտնվել է, որ Մեծ Բրիտանիայի զանգերի կենտրոնի աշխատակցի աշխատավարձից 50 ֆունտ ստեռլինգ են հանել զուգարան օգտագործելու համար[28][29]։ «Զուգարանի հարկ» տերմինը բարձրացվել է Համայնքների պալատում, որտեղ նախկին զբաղվածության հարաբերությունների նախարար Ջո Սվինսոնը պնդել է, որ աշխատողի պայմանագրում պետք է հստակ նշված լինեն պայմանները, եթե աշխատանքի ընթացքում զուգարան օգտագործելու համար պահումներ են արվելու։ Ավելին, նա նշել է, որ գործատուները պետք է զգույշ լինեն, որպեսզի աշխատողին չվճարեն պակաս, եթե նա արդեն ստանում է ազգային նվազագույն աշխատավարձ[29]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Give us a (Loo) break!». Trades Union Congress. 2010 թ․ մարտի 8.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Give us a (Loo) break!». Trades Union Congress. 2010 թ․ մարտի 8.
  3. ↑ «'Toilet tax' hits call centre staff, says MP». BBC News. 2014 թ․ նոյեմբերի 6.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Give us a (Loo) break!». Trades Union Congress. 2010 թ․ մարտի 8.
  5. ↑ «Hazards 81 extended briefing: Toilet breaks». Hazards Magazine.
  6. ↑ Հայաստանի աշխատանքային օրենսգիրք. «https://www.arlis.am/hy/acts/161045». {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն); Missing or empty |url= (օգնություն)
  7. ↑ Employment Relations Act 2000 (NZ), s 20.
  8. ↑ «Rest and meal breaks». Employment New Zealand.
  9. ↑ Employment Relations Act 2000 (NZ), s 69ZE
  10. ↑ «Zwiebel v. Plastipak Packaging 2013 Ohio 3785». Ohio Court of Appeals (3rd District). 2013 թ․ սեպտեմբերի 3.
  11. ↑ «Rest and meal breaks». Employment New Zealand.
  12. ↑ Marc Linder and Ingrid Nygaard. Void Where Prohibited: Rest Breaks and the Right to Urinate on Company Time. Ithaca, NY: Cornell University Press, 1998
  13. ↑ «Standard 1910.141 – Sanitation». Occupational Safety and Health Administration.
  14. ↑ 14,0 14,1 Hyman, Jon (2013 թ․ սեպտեմբերի 11). «When You Gotta Go, You Gotta Go: The Right to Workplace Bathroom Breaks». Workforce.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 23-ին.
  15. ↑ Miles, John B. «Interpretation of 29 CFR 1910.141(c)(1)(i): Toilet Facilities». Occupational Safety and Health Administration.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Zwiebel v. Plastipak Packaging 2013 Ohio 3785». Ohio Court of Appeals (3rd District). 2013 թ․ սեպտեմբերի 3.
  17. ↑ «Zwiebel v. Plastipak Packaging 2013 Ohio 3785». Ohio Court of Appeals (3rd District). 2013 թ․ սեպտեմբերի 3.
  18. ↑ Hyman, Jon (2013 թ․ սեպտեմբերի 11). «When You Gotta Go, You Gotta Go: The Right to Workplace Bathroom Breaks». Workforce.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 23-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 «Is it legal to restrict workplace bathroom visits to a certain number a day??». Human Resource Blog. Labor Law Center. 2008 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 23-ին.
  20. ↑ «Is it legal to restrict workplace bathroom visits to a certain number a day??». Human Resource Blog. Labor Law Center. 2008 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 23-ին. «Under the federal FLSA or Fair Labor Standards Act, employees must be paid for any breaks shorter than 20 minutes. This would include bathroom breaks. This law applies to most employers in the U.S.»
  21. ↑ 21,0 21,1 «Is my employer allowed to dock my pay for taking loo breaks?». TUC Work Smart. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 23-ին.
  22. ↑ «Employment Relations Act 1996 (UK), s 13(1)».
  23. ↑ 23,0 23,1 «Do I need to ask permission to use the toilet?». TUC Work Smart. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 23-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 «Give us a (Loo) break!». Trades Union Congress. 2010 թ․ մարտի 8.
  25. ↑ «'Toilet tax' hits call centre staff, says MP». BBC News. 2014 թ․ նոյեմբերի 6.
  26. ↑ 26,0 26,1 «Police must record toilet breaks». BBC News. 2009 թ․ հուլիսի 27.
  27. ↑ «Workplace (Health, Safety and Welfare) Regulations 1992 (UK), s 20».
  28. ↑ «'Toilet tax' hits call centre staff, says MP». BBC News. 2014 թ․ նոյեմբերի 6.
  29. ↑ 29,0 29,1 «Toilet breaks are a worker's right, minister tells MPs». BBC News. 2014 թ․ նոյեմբերի 20.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զուգարանից_օգտվելու_աշխատողների_իրավունք&oldid=10475318» էջից