Jump to content

Անտիկիթիրայի Էֆեբոս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անտիկիթիրայի Էֆեբոս
անգլ.՝ Antikythera Ephebe (Youth of Antikythera)[1]
տեսակքանդակ և արձան
քանդակագործանհայտ[1]
տարիմոտ մ. թ. ա. 340[1]
ուղղությունGreek late classical period?
ժանրՀին Հունաստան[1] և Անտիկ դարաշրջան[1]
նյութբրոնզ
գտնվում էԱթենք
հավաքածուԱթենքի ազգային հնագիտական թանգարան
 Antikythera Ephebe Վիքիպահեստում

Անտիկիթիրայի Էֆեբոս (հուն․՝ Έφηβος των Αντικυθήρων), հունական բրոնզե արձան, որը թանգարանային հավաքածուներում գրանցված է որպես Երիտասարդի բրոնզե արձան[2]։ Արձանը հայտնաբերել են 1900 թվականին սպունգ հայթայթող սուզորդները անտիկ Անտիկիթիրայի նավաբեկության տարածքում՝ Հունաստանի Անտիկիթիրա կղզու հարևանությամբ։ Դա առաջինն էր 20-րդ դարում Եգեյան և Միջերկրական ծովերում հայտնաբերված հունական բրոնզե քանդակների շարքից, որոնք հիմնովին փոխել են հին հունական քանդակագործության վերաբերյալ այդ շրջանում ձևավորված տեսակետը: Խորտակման վայրում, որը թվագրվում է մ.թ.ա. մոտ 70-60 թվականներով, հայտնաբերվել է նաև Անտիկիթերայի մեխանիզմը (աստղագիտական հաշվարկման սարք), ստոյիկ փիլիսոփային բնորոշ կիասնդրի և մետաղադրամների գանձ։ Մետաղադրամները ներառում են անհամաչափ քանակությամբ պերգամոնյան կիստոֆորական քառադրախմաներ և եփեսոսյան մետաղադրամներ, ինչը գիտնականներին ստիպում էր ենթադրել, որ նավը սկսել է իր ճանապարհորդությունը Հոնիական ափից, հավանաբար Եփեսոսում։ Հայտնաբերված բեռներից և ոչ մեկը չի նույնականացվել մայրցամաքային Հունաստանի հետ[3]:

Նկարագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էֆեբոսը, որի բարձրությունը մի փոքր ավելի մեծ է մարդու բնական չափերից՝ 1,96 մ[4], հայտնաբերվել է բազմաթիվ բեկորներով: Դրա առաջին վերականգնումը կատարվել է 1950-ականներին՝ Խրիստոս Կարուզոսի ղեկավարությամբ։ Փոխվել է աչքերի կիզակետը, որովայնի կոնֆիգուրացիան, իրանի և աջ վերին ազդրի միջև կապը և աջ թևի դիրքը։ Վերականգնումը համընդհանուր համարվում է հաջողված:

Հնարավոր ծագում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էֆեբոսը չի համապատասխանում որևէ ծանոթ պատկերագրական մոդելի, և այդ տեսակի հայտնի օրինակներ չկան։ Նա աջ ձեռքում գնդաձև առարկա է պահել և, հավանաբար, կերպարանավորել է Պարիսին, որը Աֆրոդիտեին նվիրում է կռվախնձորը։ Այնուամենայնիվ, քանի որ Պարիսը մշտապես պատկերված է թիկնոցով և փռյուգյան յուրօրինակ գլխարկով, այլ գիտնականներ եզրակացրել են, որ պատկերված է անմորուք, երիտասարդ Հերակլեսը Հեսպերիդների խնձորով։ Ենթադրվում է նաև, որ պատկերված է Պերսևսը՝ բռնած սպանված Գորգոնի գլուխը[3]: Դա կարող է լինել նաև Ապոլլոն աստվածը, «ուսանած» Հերմեսը, որը ձեռքին կադուսեուսը հայտարարում է, մարզիկի կամ նա բռնել է ինչ-որ մրցանակ՝ գնդաձև լեկիթոս կամ գունդ, ծաղկեպսակ, գավաթ կամ խնձոր: Արձանը կարող է նույնիսկ երիտասարդի հուղակավորման արձան լինել։

Արձանը, թվագրված մոտավորապես մ.թ.ա. 340–330 թվականներով, պելոպոնեսյան բրոնզե քանդակի ամենավառ ստեղծագործություններից է։ Նրա ցուցադրած անհատականությունն ու բնավորությունը ենթադրել են տալիս հնարավոր քանդակագործին: Դա, հավանաբար, հայտնի քանդակագործ Եվֆրանորի աշխատանքն է, որը սովորել է պոլիկլիտոսական ավանդույթներով, որը ըստ Պլինիոս Ավագի պատրաստել է Պարիսի քանդակը։

Եվֆրանորի Ալեքսանդրը (Պարիս)։ Այս աշխատանքն առանձնահատուկ հիացմունքի է արժանանում, քանի որ աչքը կարող է դրանում միանգամից հայտնաբերել աստվածուհիների դատավորին, Հելենի սիրահարին, բայց նաև Աքիլլեսին սպանողին:

Անտիկիթիրայի Էֆեբոսը պահպանվում է Աթենքի ազգային հնագիտական թանգարանում:

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Bol, P. C. 1972. Die Skulpturen des Schiffsfundes von Antikythera. (Berlin: Mann).
  • Fraser, A. D. 1928."The Antikythera Bronze Youth and a Herm-Replica", American Journal of Archaeology 32.3 (July–September 1928), pp. 298–308. A Roman therm head of similar type; bibliography of early publications.
  • Karouzou, S. 1968. National Archaeological Museum Collection of Sculpture: A Catalogue (Athens).
  • Myers, Elisabeth Susan, 1999. "The Antikythera Youth in its context" Masters thesis, Louisiana State University (On-line text; pdf format).
  • "NAMA" «Classical Period – Bronze Statue of a Youth». National Archaeological Museum of Athens. Վերցված է 2019-07-26-ին.
  • Stais, V., Tsountas, C., and Kourouniotis, K., 1902. "Τὰ εὑρήματα τοῦ ναυαγίου τῶν Ἀντικυθήρων," Archaiologike Ephemeris, 145–148.
  • Svoronos, I. N., 1911. Τὸ ἐν Ἀθήναις Ἐθνικὸν Μουσεῖον (Athens), vol. 1.
  • Dafas, K. A., 2019. Greek Large-Scale Bronze Statuary: The Late Archaic and Classical Periods, Institute of Classical Studies, School of Advanced Study, University of London, Bulletin of the Institute of Classical Studies, Monograph, BICS Supplement 138 (London), 68–83, pls 58–71.
  • Dafas, K. A., 2015. "The Casting Technique of the Bronze Antikythera Ephebe," in Z. Theodoropoulou-Polychroniadis and D. Evely (eds), Aegis: Essays in Mediterranean Archaeology presented to Matti Egon by the scholars of the Greek Archaeological Committee (Oxford), 137–146, figs 1–6.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.
  2. «Classical Period – Bronze Statue of a Youth». National Archaeological Museum of Athens. Վերցված է 2019-07-26-ին.
  3. 3,0 3,1 Svoronos 1911, Myers 1999, Dafas 2019 and 2015.
  4. «Classical Period – Bronze Statue of a Youth». National Archaeological Museum of Athens. Վերցված է 2019-07-26-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անտիկիթիրայի Էֆեբոս» հոդվածին։