Աննա Սվիրշչինսկա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աննա Սվիրշչինսկա
Ծնվել էփետրվարի 7, 1909(1909-02-07)[1]
ԾննդավայրՎարշավա, Ռուսական կայսրություն[2]
Վախճանվել էսեպտեմբերի 30, 1984(1984-09-30) (75 տարեկան)
Վախճանի վայրԿրակով, Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն[2]
Գրական անունAnna Swir
Մասնագիտությունբանաստեղծուհի, դրամատուրգ, մանկագիր և գրող
Լեզուլեհերեն
Քաղաքացիություն Լեհաստան
ԿրթությունՎարշավայի համալսարան
Ժանրերդեռահասական գրականություն, մանկական գրականություն և լիրիկա
ԱնդամակցությունZwiązek Zawodowy Literatów Polskich?
Պարգևներ
Լեհաստանի վերածննդի շքանշանի սպա Լեհաստանի վերականգնման շքանշանի ասպետ և Ազգային կրթության հանձնաժողովի մեդալ
ԱմուսինJan Adamski?
ԶավակներLudmila Adamska-Orłowska?

Աննա Սվիրշչինսկա (լեհ.՝ Anna Świrszczyńska, փետրվարի 7, 1909(1909-02-07)[1], Վարշավա, Ռուսական կայսրություն[2] - սեպտեմբերի 30, 1984(1984-09-30), Կրակով, Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն[2]), լեհ բանաստեղծուհի, արձակագրուհի, թարգմանչուհի, մանուկների համար գրքերի հեղինակ։ Հայտնի է նաև Աննա Սվիր (լեհ.՝ Anna Świr) անունով։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աննան նկարիչ Յան Սվերշչինսկու դուստրն է։ Ավարտել է Վարշավայի համալսարանի լեհական բանասիրության բաժինը։ 1930 թվականին մամուլում լույս է ընծայել իր առաջին բանաստեղծությունները։ Սեփական միջոցների հաշվին 1936 թվականին հրատարակել է իր առաջին գիրքը, այդ նույն տարում անդամագրվել է Լեհաստանի գրողների միությանը։ Աշխատել է որպես խմբագիր, մանուկների համար ոտանավորներ ու արձակ գործեր է գրել։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի առաջին տարիներին ապրել է Վարշավայում, մասնակցել ընդհատակյա պայքարին, հոդվածներ, բանաստեղծություններ գրել ընդհատակում գաղտնի հրատարակվող պարբերականների համար։ Ֆաշիստները բռնել են նրան, կալանավորել, մի ամբողջ ժամ պահել մահվան սպառնալիքի տակ։ Բայց Սվիրշչինսկան չի կոտրվել։ 1943 թվականին նրա գրած «Օրփեոս» բանաստեղծությունը մրցանակի է արժանացել ընդհատակյա գրական մրցույթում։ Աննան՝ որպես սանիտարուհի, մասնակցել է նաև Վարշավայի ապստամբությանը, աշխարհազորայինների պարտությունից հետո հասել է Կրակով, որտեղ էլ անց է կացրել իր կյանքի մնացած տարիները։ Աշխատել է ռադիոյի խմբագրությունում, անիմացիոն ֆիլմերի համար սցենարներ գրել, օպերային լիբրետոներ թարգմանել, դասական արձակի մի շարք գործեր վերածել թատերգությունների (Դիդրոյի «Վանականուհին», Ֆլոբերի «Տիկին Բովարին» և այլն)։ 1951 թվականից զբաղվել է զուտ գրական աշխատանքով։ 1958 թվականին լույս է ընծայել իր երկրորդ գիրքը։ Կյանքի վերջին քսան տարիները գրական արտադրանքի տեսակետից եղել են չափազանց բեղուն։

Աննա Սվիրշչինսկայի ստեղծագործության մեջ մեծ տեղ է գրավում Երկրորդ աշխարհամարտի թեման։ Ընդ որում՝ նա նաև մի ամբողջական ժողովածու է լույս ընծայել՝ նվիրված այդ թեմային. 1974 թվականին հրատարակած Budowałam barykadę («Բարիկադներ ենք կառուցում») բանաստեղծական ժողովածուում արտահայտիչ ու խորաթափանց պատկերներով արտացոլել է իր և հարազատ լեհ ժողովրդի տառապալից ապրումներն ու պայքարը պատերազմական ծանր տարիներին։ Մեծ թիվ են կազմում նաև Աննա Սվիրի այն բանաստեղծությունները, որոնցում նա պարզ, անկեղծ, անմիջական ու տպավորիչ կերպով գրում է կնոջ մարմնի մասին՝ նրա կյանքի տարբեր փուլերում[3]։ Հատկանշական է, որ Աննա Սվիրի բանաստեղծական ժողովածուներից մեկը վերնագրված է «Jestem baba» («Կնիկ եմ», 1972 թ.):

Գրասեր հասարակության և գրաքննադատների միասնական կարծիքով՝ նա 20-րդ դարի լեհ առավել ինքնատիպ, խոշորագույն բանաստեղծներից մեկն է։

Աննա Սվիրշչինսկան պարգևատրվել է «Լեհաստանի վերածնունդ» առաջին և երկրորդ աստիճանի շքանշաններով, Կրակով քաղաքի մրցանակով, գրական մի շարք այլ մրցանակներով։

Երկերի ընտրանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանաստեղծությունների և պատմվածքների ժողովածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Wiersze i proza (1936)
  • Liryki zebrane (1958)
  • Czarne słowa (1967)
  • Wiatr (1970)
  • Jestem baba (1972)
  • Poezje wybrane (1973)
  • Budowałam barykadę (1974)
  • Szczęśliwa jak psi ogon (1978)
  • Wybór wierszy (1980)
  • Poezje (1984)
  • Teatr poetycki (1984)
  • Cierpienie i radość (1985)
  • Kobiety, baby (1988)
  • Czysta rozkosz (1992)
  • Radość i cierpienie. Utwory wybrane (1993)
  • Ogromniejąca perła samotności: poezja (1996)
  • Poezja (1997, կազմող՝ Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Չեսլավ Միլոշ)
  • Liryki najpiękniejsze (1999)
  • Jestem baba. Wiersze z różnych lat (2000)

Թատերգություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Śmierć Orfeusza (1938)
  • Orfeusz. Sztuka w 3 aktach (1943)
  • Ostrożny. Sztuka w 2 odsłonach (1946)
  • Strzały na ulicy Długiej (1947)
  • Odezwa na murze (1951, Լեհաստանի մշակույթի և արվեստի նախարարության մրցանակ)
  • Czerwone sztandary (1952)
  • Życie i śmierć (1956)
  • Trzy kobiety i ja (1960)
  • Miałem dwie żony (1963)
  • Śmierć w Kongo (1963)
  • Kiedy rzeka była źródłem (1967)
  • Mama płaci alimenty (1967)

Աննա Սվիրշչինսկայի ստեղծագործությունները այլ լեզուներով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աննա Սվիրշչինսկայի բանաստեղծությունների մի քանի ժողովածուներ են հրատարակվել անգլերեն և ռուսերեն թարգմանությամբ[4]։ Ընդ որում՝ նրա չափածո գործերից շատերը բնագրից անգլերեն է թարգմանել լեհ անվանի բանաստեղծ և թարգմանիչ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Չեսլավ Միլոշը։ Վերջինս նաև գիրք է գրել բանաստեղծուհու մասին Jakiegoż to gościa mieliśmy: o Annie Świrszczyńskiej («Ի՛նչ հյուր ունեինք. Աննա Սվիրշչինսկայի մասին») խորագրոով[5], որը հրատարակվել է 1997 թվականին և 2003-ին վերահրատարակվել։

Նեպալերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աննա Սվիրշչինսկայի մի շարք բանաստեղծություններ Սուման Փոխրելը թարգմանալ է նեպալերեն և հրատարակել Manpareka Kehi Kavita խորագիրը կրող անթոլոգիայում[6][7][8][9]։

Հինդի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիդեշվար Սինգհը, Մանոջ Փաթելը և այլ թարգմանիչներ Աննա Սվիրշչինսկայի բազմաթիվ ստեղծագործություններ թարգմանել են հինդի լեզվով[10][11]։

Էստոներեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հենդրիկ Լինդեպուուն էստոներեն է թարգմանել Աննա Սվիրշչինսկայի բանաստեղծությունների մի ամբողջ ժողովածու և լույս է ընծայել առանձին գրքով (Anna Świrszczyńska. Ma ehitasin barrikaadi. Halliste: Hendrik Lindepuu Kirjastus, 2019. 187 pages. 9789949736119):

Աննա Սվիրշչինսկայի մի շարք բանաստեղծություններ շվեդերեն թարգմանությամբ տպագրվել են Շվեդիայի գրական ամսագրերում[12]։

Երաժշտական անդրադարձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իսպանացի կոմպոզիտոր Լուիս դե Պաբլոն Աննա Սվիրշչինսկայի բանաստեղծությունների հիման վրա 2019 թվականին գրել է Cantata femenina Anna Swir ստեղծագործությունը[13]։

Ջազ և սոուլ ոճերի լեհ երգչուհի Մոնիկա Բորզիմը համերգային շրջագայությունների ժամանակ կատարել է Աննա Սվիրի բանաստեղծությունների հիման վրա գրված երգեր, որոնք հետագայում ամփոփել է 2017 թվականին թողարկված «Jestem przestrzeń» («Ես տիեզերք եմ») երաժշտական ալբոմում։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Miłosz Cz. Jakiegoż to gościa mieliśmy: o Annie Świrszczyńskiej. Kraków: Znak, 2003
  • «Gdzie jestem ja sama»: o poezji Anny Świrszczyńskiej/Renata Stawowy, ed. Kraków: Universitas, 2004
  • Ingbrant R. From her point of view: woman’s anti-world in the poetry of Anna Świrszczyńska. Stockholm: Stockholm University, 2007
  • Британишский В. - Речь Посполитая поэтов. Очерки и статьи. СПб: Алетейя, 2005, с.402-412
  • Чеслав Милош. Об Анне Свирщинской

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
  3. ↑ Swir, Anna.Talking to my Body.Trans. Czesław Miłosz & Leonard Nathan. Copper Canyon Press, 1996.
  4. ↑ Uppgifter från engelska och ryska språkversionerna av Wikipedia.
  5. ↑ Miłosz, Czesław – Jakiegoż to gościa mieliśmy : o Annie Świrszczyńskiej (1996), Kraków "Znak"
  6. ↑ Akhmatova, Anna; Świrszczyńska, Anna; Ginsberg, Allen; Agustini, Delmira; Farrokhzad, Forough; Mistral, Gabriela; Jacques, Jacques; Mahmoud, Mahmoud; Al-Malaika, Nazik; Hikmet, Nazim; Qabbani, Nizar; Paz, Octavio; Neruda, Pablo; Plath, Sylvia; Amichai, Yehuda (2018). Manpareka Kehi Kavita मनपरेका केही कविता [Some Poems of My Choice] (Print) (նեպալերեն). Translated by Pokhrel, Suman (First ed.). Kathmandu: Shikha Books. էջ 174.
  7. ↑ «Suman Pokhrel's Blog: सुमन पोखरेल Suman Pokhrel - म र मेरो म (Nepali translation of Anna Swir's poem "Myself and My Person"), August 14, 2011 20:12».
  8. ↑ «Suman Pokhrel's Blog: सुमन पोखरेल Suman Pokhrel - भित्तामा टाउको बजारेँ मैले (Nepali translation of Anna Swir's poem "I Knocked My Head against the Wall"), November 05, 2012 11:09».
  9. ↑ Tripathi, Geeta (2018). अनुवादमा 'मनपरेका केही कविता' [Manpareka Kehi Kavita in Translation]. Kalashree. էջեր 358–359.
  10. ↑ «अन्ना स्विर : समुद्र तट पर शरीर और आत्मा». 2012 թ․ օգոստոսի 22.
  11. ↑ «कर्मनाशा: समुद्र , हँसी और किताबों का स्पन्दन : अन्ना स्विर».
  12. ↑ Se vidare Hans Åkerström, Bibliografi över polsk skönlitteratur översatt till svenska Արխիվացված 2016-03-07 Wayback Machine (Göteborgs universitet, 2011), s 213 f]
  13. ↑ Tomas Marco: Notas al programa, Orquesta y Coro de la Comunidad de Madrid, 13 de febrero de 2019.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աննա_Սվիրշչինսկա&oldid=9219865» էջից