Անկախության օր (Ֆիլիպիններ)
| Անկախության օր | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | պետական տոն |
| Ենթադաս | անկախության օր |
| Ամսաթիվ | Հունիսի 12 |
| Տոնվում է |  Ֆիլիպիններ |
Անկախության օր (Araw ng Kalayaan), Ֆիլիպինների պետական տոն, որը նշվում է ամեն տարի հունիսի 12-ին։ Նվիրված Իսպանիայից անկախության հռչակագրեր1898 թվականին[1]։ 1962 թվականից այն Ֆիլիպինների ազգային տոնն է։
Ֆիլիպինները գտնվում էին իսպանական, այնուհետև ամերիկյան գաղութային կառավարման ներքո գրեթե չորս դար` 1565-1946 թվականներին[2]։ Չնայած այն հանգամանքին, որ երկիրը լիակատար ինքնիշխանություն ձեռք բերեց միայն 1946 թվականի հուլիսի 4-ին, 1962 թվականին նախագահ Դիոսդադո Մակապագալը տոնը տեղափոխեց հուլիսի 4-ից հունիսի 12-ը՝ ընդգծելու դրա խորհրդանշական իմաստը[3]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տոնի առաջին հիշատակումը կապված է Անդրես Բոնիֆասիոյի հետ, ով Էմիլիո Ջացինտոյի, Ռեստիտուտո Գավիերի, Գիլերմո Մանանգկայայի, Աուրելիո Տոլենտինոյի, Ֆաուստինո Մանալակի, Պեդրո Սաբալայի և այլոց հետ գնաց Ռոդրիգեսի Պամիտինան քարանձավ` Կատիպունան կազմակերպությունում նոր անդամներ ընդունելու համար:Բոնիֆասիոն քարանձավի պատերին գրել է «Կեցցե Ֆիլիպինների անկախությունը» (իսպ.՝ Viva la independencia Filipina!), իր գաղտնի հասարակության նպատակը արտահայտելու համար: Բոնիֆասիոն նաև ղեկավարում էր Ֆիլիպինյան հեղափոխության սկզբնական փուլը։ Կատիպունանի անդամները՝ Անդրես Բոնիֆասիոյի գլխավորությամբ, պատռեցին իրենց հարկային վկայագրերը (cédulas personales)՝ բողոքելով իսպանական նվաճման դեմ:
1896 թվականին Ֆիլիպինյան հեղափոխությունը տարածվեց ամբողջ երկրում, իսկ 1897 թվականի դեկտեմբերին, երբ ստորագրվեց Բիակ-նա-Բատո դաշնագիրը՝ իսպանական գաղութային կառավարության և ռեվոլ սիոնների միջև կնքված համաձայնագիրը, զինադադար է հաստատվել։ Համաձայնագրի դրույթների համաձայն՝ Էմիլիո Ագինալդոն և այլ հեղափոխական առաջնորդներ աքսորվել են Հոնկոնգ[4]։
Իսպանա-ամերիկյան պատերազմի սկզբում կոմոդոր Ջորջ Դյուին Հոնկոնգից նավարկեց Մանիլա ծովածոց՝ գլխավորելով ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի ասիական Էսկադրիլիան։ 1898 թվականի մայիսի 1-ին Դյուին հաղթեց իսպանացիներին Կավիտայի ճակատամարտում՝ փաստորեն հաստատելով ԱՄՆ-ի վերահսկողությունը իսպանական գաղութային կառավարության վրա։ Հետագայում, նույն ամսվա ընթացքում, ամերիկյան նավատորմը Ագուինալդոյին հետ բերեց Ֆիլիպիններ[5]։ 1898 թվականի մայիսի 19-ին Ագուինալդոն ժամանեց Կավիտա՝ միավորելով հեղափոխական ուժերը։ Այդ տարվա հունիսին Ագինալդոն կարծում էր, որ անկախության հռչակումը մարդկանց ոգեշնչելու է պայքարել իսպանացիների դեմ և միևնույն ժամանակ կխրախուսի այլ երկրներին ճանաչել Ֆիլիպինների անկախությունը:
1898 թվականի հունիսի 5-ին Ագուինալդոն հրամանագիր է ստորագրել 1898 թվականի հունիսի 12-ը Անկախության օր հռչակելու մասին։ Ագուինալդոյի գլխավորությամբ այս միջոցառումը տեղի է ունեցել Ագուինալդոյի տանը, որը գտնվում է Կավիտայում, որը նախկինում հայտնի էր որպես Կավիտե էլ Վիեխո (իսպ.՝ Cavite El Viejo)։ Ֆիլիպինների անկախության հռչակագիրը հանդիսավոր կերպով ընթերցեց դրա հեղինակ Ամբրոսիո Ռիանսարես Բաուտիստան՝ ագինալդոյի հատուկ պատվիրակ և ռազմական խորհրդական։ 21 էջանոց հռչակագիրը ստորագրել են Ագինալդոյի կողմից նշանակված 98 ֆիլիպինցիներ և հրետանու պաշտոնաթող ամերիկացի սպա, գնդապետ Լ. Մ. Ջոնսոնը[6]։ Դրոշն առաջին անգամ պաշտոնապես տարածվել է տեղական ժամանակով ժամը 16:30-ին, Մինչդեռ San Francisco de Malabon խումբը կատարել Է Ֆիլիպինների հիմնը[7][8]։
Հռչակագիրն առաջին անգամ վավերացվել է 1898 թվականի օգոստոսի 1-ին հեղափոխական բանակի վերահսկողության տակ գտնվող 16 նահանգների հարյուր իննսուն քաղաքապետերի կողմից։ Նույն թվականի սեպտեմբերի 29-ին այն կրկին վավերացվեց Մալոլոսի կոնգրեսի կողմից[9]։
Ֆիլիպիններին չի հաջողվել հասնել իր անկախության միջազգային ճանաչմանը, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ից և Իսպանիայից։ Ավելի ուշ Իսպանիայի կառավարությունը 1898 թվականի Փարիզի պայմանագրի պայմաններով Ֆիլիպինյան արշիպելագը զիջեց ԱՄՆ-ին[10]։ Ֆիլիպինների նոր ձևավորվող հեղափոխական կառավարությունը չճանաչեց պայմանագիրը, որի արդյունքում սկսվեց ֆիլիպինա-ամերիկյան պատերազմը[11][12]։
.jpg)
1946 թվականի հուլիսի 4-ին ԱՄՆ-ը ստորագրեց Մանիլայի պայմանագիրը, որով Ֆիլիպիններին անկախություն շնորհվեց[13]։ Ամսաթիվը ընտրվել է Միացյալ Նահանգների կողմից այն պատճառով, որ այն համընկնում էր Միացյալ Նահանգների Անկախության օրվա հետ, Ֆիլիպիններում այս օրը նշվում էր որպես Անկախության օր մինչև 1962 թվականը: 1962 թվականի մայիսի 12-ին Նախագահ Դիոսդադո Մակապագալը ստորագրեց թիվ 28 նախագահական հրամանագիրը, որով հունիսի 12-ը հատուկ պետական տոն է Ֆիլիպինների ողջ տարածքում «... Ի նշանավորումն մեր ժողովրդի ազատության և անկախության բնական և անքակտելի իրավունքի մասին հռչակագրի»[14]։ 1964 թվականի օգոստոսի 4-ին, հանրապետության թիվ 4166 օրենքի համաձայն, հուլիսի 4-ի տոնը վերանվանվել է «Ֆիլիպինների Հանրապետության օր», հունիսի 12-ը հռչակվել Է Ֆիլիպինների Անկախության օր, իսկ երկրի քաղաքացիներին փաստաթուղթը կոչ է արել այն նշել պատշաճ արարողություններով[15]։
Դրոշի օր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մինչև 1964 թվականը Ֆիլիպիններում հունիսի 12-ը նշվում էր որպես դրոշի օր։ 1965 թվականին նախագահ Դիոսդադո Մակապագալը հրապարակեց № 374 հռչակագիրը, որով պետական դրոշի օրը տեղափոխվեց մայիսի 28 (ի պատիվ այն ամսաթվի, երբ Ֆիլիպինների դրոշն առաջին անգամ օգտագործվեց ալապանի համար մղվող ճակատամարտում)։ 1994-ի մայիսին նախագահ Ֆիդել Ռամոսը հրապարակեց թիվ 179 գործադիր հրամանագիրը, որը նախատեսում էր տոնակատարության ժամանակահատվածի ավելացում, որը կշարունակվի մայիսի 28-ից մինչև Ֆիլիպինների անկախության օրը, որը նշվում է հունիսի 12-ին: Նաև պետական գործակալություններին, պետական գերատեսչություններին, տեղական ինքնակառավարման մարմիններին, մասնավոր ձեռնարկություններին և այլն: Այս ընթացքում հանձնարարվել է հանդիսավոր կերպով տեղադրել պետական դրոշը հասարակական շենքերի և պետական հաստատությունների նշանավոր վայրերում։ Կրթության նախարարությանը հանձնարարվել է մասնավոր հատվածի, հասարակական կազմակերպությունների և քաղաքացիական խմբերի հետ համատեղ նպաստել պետական դրոշի լայն տեղադրմանը հրապարակներում և, հնարավորության դեպքում, մասնավոր շենքերում և տներում՝ Ի պատիվ ազգային անկախության տոնակատարության[16][17]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ President of the Philippines. «Declaring the regular holidays, special (non-working) days, and special holiday (for all schools) for the year 2013». Proclamation No. 459 (անգլերեն). Official Gazzette, Philippine National Government. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-05-ին. Վերցված է 2017-08-09-ին.
- ↑ Terry Tang (2024-06-11). «For Filipinos across the globe, June is a time to honor the Philippines' long-sought independence» (անգլերեն). Associated Press. Վերցված է 2025-01-08-ին.
- ↑ Mario Alvaro Limos (2019-06-07). «Why the Philippines' Independence Day is on June 12, Not July 4». EsquireMag.ph (անգլերեն). Վերցված է 2024-10-27-ին.
- ↑ Halstead, Murat The Story of the Philippines and Our New Possessions, Including the Ladrones, Hawaii, Cuba and Porto Rico. — 1898. — С. 126.
- ↑ Agoncillo, Teodor A. History of the Filipino people. — 8th ed.. — Кесон-Сити: Garotech, 1990. — С. 157. — ISBN 978-9718711064
- ↑ Rodel Rodis (2012-01-13). «The historical irony of Independence Day». Inquirer.net (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-11-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «The Philippine National Anthem: Lupang Hinirang» (անգլերեն). Filipino.biz.ph. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-08-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Maria Eleanor E. Valeros (2013-01-12). «15 things on ID». The Freeman (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-11-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Ratification of Philippine Independence by the Municipal Presidents (August 1, 1898)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-03-04-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
- ↑ «Treaty of Peace Between the United States and Spain; December 10, 1898» (անգլերեն). Avalon Project — Documents in Law, History and Diplomacy. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-02-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
- ↑ De Ojeda, Jaime. «The Spanish-American War of 1898: A Spanish View» (անգլերեն). Library of Congress: Hispanic Division.
{{cite web}}: Check|archive-url=value (օգնություն)CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ Koenig, Louis W. (1982). «The Presidency of William McKinley» Արխիվացված է Մարտ 6, 2016 Wayback Machine-ի միջոցով: by Lewis L. Gould: Review. Presidential Studies Quarterly, Vol. 12, No. 3: p. 448.
- ↑ «Treaty of general relations between the United States of America and the Republic of the Philippines. Signed at Manila, on 4 July 1946» (PDF). ООН. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011-07-23-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
- ↑ «Proclamation No. 28, s. 1962». Official Gazette of the Government of the Philippines. 1962-05-12. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-14-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
- ↑ «An Act changing the date of Philippine Independence Day from July Four to June Twelve, and declaring July Four as Philippine Republic Day, further amending for the purpose section twenty-nine of the Revised Administrative Code». Chanrobles Law Library. 1964-08-04. Արխիվացված է օրիգինալից 2009-08-15-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «The Flag Days: May 28 to June 12». The National Government Portal (անգլերեն). 2014-05-27. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-12-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.
- ↑ «Executive Order No. 179, s. 1994». The National Government Portal (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017-02-22-ին. Վերցված է 2017-08-12-ին.