Jump to content

Անդրեյ Սոբոլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անդրեյ Սոբոլ
Ծննդյան անունռուս.՝ Израиль Моисеевич Соболь
Ծնվել էհուլիսի 20 (օգոստոսի 1), 1887
ԾննդավայրՍարատով, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էհունիսի 8, 1926(1926-06-08) (38 տարեկան)
Վախճանի վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Մասնագիտությունգրող
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  Խորհրդային Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ
ԶավակներMark Sobol?
 Andrey Sobol Վիքիպահեստում
«Կոլեսուխա (Ամուրյան անվային ճանապարհ)» (1925) գրքի տիտղոսաթերթը
Երկերի ժողովածուի գրքերի տիտղոսաթերթը. Հատոր 4. Չինական ստվերներ (1927):

Անդրեյ Սոբոլ (ռուսերեն՝ Андрей Со́боль. իսկական անունը Յուլի Միխայլովիչ (Իսրայել Մոիսեևիչ) Սոբոլ, նաև Սոբել. հուլիսի 20 (օգոստոսի 1), 1887, Սարատով, Ռուսական կայսրություն - հունիսի 8, 1926(1926-06-08), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), ռուս գրող, էսսեիստ և դրամատուրգ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է ցածրաստիճան պետական ծառայողի ընտանիքում։ «Ծնվել է Սարատովում 1887 թվականի հուլիսի 20-ին (նոր տոմարով՝ օգոստոսի 1-ին). հենց այս ամսաթիվն է նշված Սարատովի հրեական համայնքի անդամների գրանցման գրքում, ինչպես նաև Վիլնյուսի ռազմական շրջանի դատարանում, որը դատավճիռ է կայացրել Սոբոլի նկատմամբ, հենց ա՛յս ամսաթիվը, և ոչ թե 1888 թվականի մայիսի 13-ը (25), ինչպես նշված է տեղեկատու գրականության մեջ[1]:

1904 թվականից Սոբոլը եղել է սիոնիստ-սոցիալիստական խմբի անդամ։ 1906 թվականի սկզբին ձերբակալվել է Մարիյամպոլում և «չբացահայտված անօրինական միավորումներին միջոցներ տրամադրելու» մեղադրանքով (քաղվածք Վիլնյուսի զինվորական շրջանի դատարանի «մեղադրական եզրակացությունից»), դատապարտվել 4 տարվա աքսորավայրային ծանր աշխատանքի «Կոլեսուխա»-ի՝ ամուրյան անիվային ճանապարհի շինարարությունում: Տաժանակիր այդ աշխատանքը վերջնականապես քայքայել է նրա ֆիզիկական ու հոգեկան առողջությունը: Այստեղ Սոբոլը մտերմացել է սոցիալիստական հեղափոխական կուսակցության խոշոր գործիչների հետ ( Է. Սոզոնով, Պ. Պռոշյան )։ Նա հիվանդացել է տուբերկուլյոզով և տեղափոխվել բնակավայր, որտեղից 1909 թվականին Նաթան Գրինֆելդի հետ փախել է արտասահման։

1913 թվականին հրեերենից ռուսերեն է թարգմանել Շոլեմ Ալեյխեմի «Թափառող աստղեր» վեպը, թարգմանությունը համաձայնեցրել հեղինակի հետ և տպագրության հանձնել Ա. Նեժդանով կեղծանունով:

Առաջին համաշխարհային պատերազմի լուրը Սոբոլն առել է Փարիզում, որտեղ փորձել է միանալ Օտարերկրյա լեգեոնին, բայց վատառողջության պատճառով չի հաջողել: 1915 թվականին նա Սերբիայի տարածքով ապօրինի վերադարձել է Ռուսաստան։ Որպես մի քանի թերթերի թղթակից՝ այցելել է Կովկասյան ռազմաճակատ։ 1917 թվականի Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո ընդունվել է ենթասպայական դպրոց, բայց չի ավարտել՝ դառնալով ժամանակավոր կառավարության կոմիսար 12-րդ բանակում։

Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո հեռացել է քաղաքական գործունեությունից, քաղաքացիական պատերազմի ավարտից հետո մոսկովյան թերթերում հրապարակել բաց նամակներ, որոնցում «ճանաչել է» խորհրդային իշխանությունը (1923 թ.)։ Ապրել է Կիևում, Ղրիմում, 1922 թվականից՝ Մոսկվայում։ 1922 թվականին եղել է Գրողների համառուսաստանյան միության վարչության քարտուղարը (ստորագրությունը գտնվում է Սերգեյ Եսենինի անդամատոմսի վրա)։В своих воспоминаниях Варлам Шаламов писал о нём[2]:

Կաղապար:Начало цитатыТалантливый человек, русский интеллигент, по своим знакомствам и связям Соболь много печатался, но искал не славу, а что-то другое. Совесть русской интеллигенции, принимающей ответственность за всё, что делается вокруг, — вот кем был Соболь.

1926 թվականի հունիսի 7-ին, ժամը 3-ին, նա ինքնասպանության փորձ է արել Մոսկվայում՝ Տվերսկոյ բուլվարում, Նիկիտսկի դարպասի մերձակայքում՝ [3] Տիմիրյազևի հուշարձանի մոտ։ Սոբոլին անձամբ ճանաչող մարդիկ, ովքեր զրուցել են բժիշկների հետ և մասնակցել են նրա հուղարկավորությանը, իրենց հուշերում նշել են, որ «ատրճանակի գնդակն ուղղված է եղել կրծքին, բայց ձեռքը դողացել է, և գնդակը կպել է փորին» (տե՛ս Սալոմեա Խլավնա, «Մահվան հետ մենակ»։ Կրակոցից մեկ ժամ անց Ա.Սոբոլը տեղափոխվել է շտապ բուժօգնության ինստիտուտ, որտեղ վիրահատվել է, բայց ներքին արյունահոսության և սրտի ակտիվության անկման հետևանքով ժամեր անց մահացել է։

Մահից կարճ ժամանակ առաջ Սոբոլն ավարտել էր իր երկերի քառահատոր հրատարակության նախապատրաստական աշխատանքները։

Նա թաղվել է հունիսի 9-ին Նովոդևիչյան գերեզմանատանը։

Ընտանիք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Առաջին կինը (մինչև 1919 թվականը) - Ռախիլ Սաուլովնա Բախմուտսկայա-Սոբոլը (1892-1979), բժշկուհի էր:
    • Որդին - բանաստեղծ Մարկ Սոբոլը .
  • Երկրորդ կինը (1921-1924 թթ.) - Բեբա Մարկովնա Լևիկը, ֆթիզիատր էր [4], Սոբոլից բաժանվելուց հետո ամուսնացել է կինոարտադրության կազմակերպիչ Ն. Յա. Գրինֆելդի հետ.
    • Որդին՝ Ալեքսանդր Սոբոլ-Գրինֆելդը, (հունվարի 9, 1920 - 1970-ականների կեսեր), ինժեներ էր [5]։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոբոլի գեղարվեստական արձակի գագաթնակետը համարվում է «Սալոն-վագոն» վիպակը (1922)։ Դրա գլխավոր հերոսը՝ Ժամանակավոր կառավարության կոմիսարը, նախկին հեղափոխականն ու դատապարտյալը (ինքնակենսագրության հետ առնչություններ), տեսնում է, թե ինչպես է այդքան սպասված հեղափոխությունը վերածվում արյունալի մղձավանջի, բայց անզոր է կանխել դա։

Սոբոլը լավ ոճագետ է, որը հմտորեն համադրում է թեմային իրատեսական ու ֆանտաստիկ մոտեցման հնարավորությունները և բացառիկ նրբանկատությամբ փոխանցում իր հերոսների խոսելաձևը ։

1925 թվականին «Գուդոկ» հրատարակչության լույս ընծայած ամսագրերից մեկը թերթիկ է տարածել, որտեղ խնդրել է նշել լավագույն գրողի անունը: Ընթերցողների մեծամասնությունը նշել է Անդրեյ Սոբոլին (տե՛ս «Գուդոկ» թիվ 131 (1813) 1926 թ. հունիսի 9 ): 1928 թվականից հետո Սոբոլի գրքերը համարվել են անկումային և չեն վերահրատարակվել։

Հետխորհրդային ժամանակաշրջանում ռուս-հրեական գրականության հետազոտողների և առաջին հերթին իսրայելագետ Վլադիմիր Խազանի ջանքերով Անդրեյ Սոբոլի ժառանգությունը վերադարձվել է մշակութային շրջանառության [6]։

Գրքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Рассказы. М.: Северные дни, 1915. — 225 с.
  • Пыль: Роман. М.: Северные дни, 1916. — 183 с.
    • То же. Изд. 2-е. М.: Северные дни, 1917. — 185 с.
  • На каторге. М.: Северные дни, 1917. — 46 с.
  • На чужбине: [Рассказы]. М.: Северные дни, 1917. — 98 с.
  • Песнь песней: Повесть. М.: Универсальная б-ка, 1917. — 60 с.
  • Салон-вагон; Бред: [Повести]. М.: Северные дни, 1922. — 183 с.
  • Люди прохожие: Вторая книга рассказов (1916—1918 гг.). М.: Земля и фабрика, 1923. — 144 с.
  • Обломки: Третья книга рассказов (1920—1923 гг.). М.— Пг.: Круг, 1923. — 224, [1] с.
  • На каторжном пути. М.: ГИЗ, 1924. — 69 с.
  • Человек за бортом. Харьков: Пролетарий, 1924. — 60, [3] с.
  • «Давай улетим…»: Пьеса из жизни каторжан на «колесухе». М.: изд-во Всесоюз общ-ва политкаторжан и ссыльнопоселенцев, 1925. — 70 с.
  • Записки каторжанина: Воспоминания о царской каторге. М. — Л.: Круг, [1925]. — 111 с.
  • Китайские тени; [Когда цветёт вишня]: Рассказы. М.: Огонёк, 1925. — 46, [1] с.
  • Книга маленьких рассказов (1922—1925 гг.). [М.]: Моск. т-во писателей, 1925. — 126, [1] с.
  • «Колесуха»: Амурская колёсная дорога. М.: изд-во Всесоюз. общ-ва политкаторжан и ссыльнопоселенцев, 1925. — 32 с. ([1])
  • Паноптикум: Четвёртая книга рассказов. М.: Никитинские субботники, 1925. — 227 с.
  • Рассказ о голубом покое в девяти неправдоподобных главах. М.: [газ «Правда»], 1925. — 60 с.
  • Рассказы. [М.]: Круг, [1925]. — 224, [1] с.
  • Мемуары веснущатого человека. [Посмертное изд.] М.: Огонёк, 1926. — 40 с.
  • По чужим краям: [Очерки]. М.: Огонёк, 1926. — 48 с.
  • Салон-вагон: [Повесть]. М. — Л.: ГИЗ, 1926. — 125 с.
  • Там, где решётки: Из жизни Зерентуйской каторги. Посмертный очерк / Предисл. В. А. Плескова. М.: изд. Всесоюзного общ-ва политкаторжан и ссыльнопоселенцев, 1926. — 64 с.
  • Собрание сочинений. М. — Л.: Земля и фабрика, [1926].
    • Т. 1: Тихое течение: Повести и рассказы / Предисл. Д. Горбова. — 1-я тыс. XVI, 181 с.
    • Т. 2: Любовь на Арбате: Повести и рассказы. — 2-я тыс. 110 с.
    • Т. 3: Человек за бортом: Повести и рассказы. — 2-я тыс. 120 с.
    • Т. 4: Китайские тени: Повести и рассказы. — 4-я тыс. 124, [1] с.
  • Собрание сочинений / Предисл. Зел. Штейнман. М. — Л.: Земля и фабрика, [1928].
    • Т. I: Тихое течение. — 248 с.
    • Т. II: Любовь на Арбате. — 134 с.
    • Т. III: Человек за бортом. — 145 с.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Владимир Хазан. Повесть о том, как всё вышло наоборот. Жизнь и творчество Андрей Соболя. — СПб. : Изд-во им. Новикова, 2015. — С. 912. — ISBN 978-5-87991-092-6.
  2. ↑ Шаламов В. Т. Несколько моих жизней. — М.: Эксмо, 2009.
  3. ↑ Васил Хасанов. «О самоубийстве некоторых российских и советских писателей и поэтов». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-20-ին. Վերցված է 2018-09-20-ին.
  4. ↑ «Георгий Адамович. Собрание сочинений в 18 т.». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-03-ին. Վերցված է 2020-06-03-ին.
  5. ↑ «Письма Андрея Соболя Владимиру Лидину» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2022-03-12-ին. Վերցված է 2020-06-03-ին.
  6. ↑ Vladimir Khazan Double Cross, Double Burden: Andrei Sobol as a Russian-Jewish Writer. — Boston: Academic Studies Press, 2018. — 180 стр. с. — ISBN 9781618117113

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Հոդվածն ստեղծվել է «Գրական հանրագիտարան»-ում (1929—1939) զետեղված նյութի հիման վրա:

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրեյ Սոբոլ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անդրեյ_Սոբոլ&oldid=10235081» էջից