Jump to content

Անդրեյ Կոլմոգորով

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անդրեյ Կոլմոգորով
Андрей Колмогоров
Ծնվել էապրիլի 25, 1903(1903-04-25)[1][2][3][…] կամ ապրիլի 12 (25), 1903[4]
Տամբով, Ռուսական կայսրություն[5]
Մահացել էհոկտեմբերի 20, 1987(1987-10-20)[1][6][7][…] (84 տարեկան)
Մոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց[8]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  Խորհրդային Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, համակարգչային գիտնական, վիճակագրագետ, համալսարանի դասախոս և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Մոսկվայի պետական համալսարան[9]
Գործունեության ոլորտհավանականությունների տեսություն[10], տեղաբանություն[10], երկրաչափություն, մաթեմատիկական տրամաբանություն, մեխանիկա, չափերի տեսություն, բազմությունների տեսություն, դիֆերենցիալ հաշիվ, ֆունկցիոնալ վերլուծություն, մաթեմատիկայի փիլիսոփայություն, մաթեմատիկական լեզվաբանություն, մաթեմատիկական վիճակագրություն, մաթեմատիկա[10], մրրկային շարժում, հաշվողական բարդության տեսություն[10], Ֆուրիեի շարքեր[10], տրամաբանություն[10] և turbulent flow?[10]
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Բեռլինի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա[11], Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա[12], Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա[13], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռումինական ակադեմիա[14], Գիտության պատմության միջազգային ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Լեհական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերՄոսկվայի պետական համալսարան (1925)[6] և Ռուսաստանի Դ. Մենդելեևի քիմիատեխնոլոգիական ինստիտուտ
Կոչումպրոֆեսոր
Գիտական աստիճանֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր[15][16] (1925)
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[1][10][17], ֆրանսերեն և գերմաներեն
Գիտական ղեկավարՆիկոլայ Լուզին[15]
Եղել է գիտական ղեկավարԻսրայել Մոիսեևիչ Գելֆանդ[15], Sergey Nikolsky?[15], Akakii Konstantinovich Barkalaya?[15], Boris Gnedenko?[15], Անատոլի Մալցև[15], Դարեժան Ռաժդենովնա Վաշակիձե[15], Fedor Isaakovich Shmidov?[15], Viktor Nikolaevich Zasukhin?[15], Sergei Fomin?[15], Ivan Verchenko?[16][15], Ակիվա Յագլոմ[15], Պյոտր Ալեքսեևիչ Կոզուլաև[15], Alexander Obukhov?[15], Եվգենի Դինկին[15], Grigory Barenblatt?[15], Սագդի Խասանովիչ Սիրաժդինով[15], Անատոլի Ֆեդենկո[15], Login Bolshev?[15], Յուրի Տիխոնովիչ Մեդվեդև[15], Vladimir Uspensky?[15], Oleg Ivashev-Musatov?[15][16], Vladimir Mihalevich?[15], Յուրի Պրոխորով[15], Nikolai Bakhvalov?[15], Anatoli Vitushkin?[15], Zikun Wang?[15], Alexander Yushkevich?[15], Vladimir Zolotarev?[15], Alexander Borovkov?[15], Չարլզ Անտոնի Ռիչարդ Հոար[15][18], Յուրի Բելյաև[15], Boris Kloss?[15], Yakov Sinai?[15], Վլադիմիր Առնոլդ[15], Roland Dobrushin?[15][16], Igor Girsanov?[15], Albert Shiryaev?[15], Yuri Rosanov?[15][16], Eduard Grigorievich Belaga?[15], Alexander Sergeevich Kuzichev?[15], Սերգեյ Այվազյան[15], Ռոբերտ Ադոլֆովիչ Մինլոս[15], Boris Sevastyanov?[15][16], Vladimir Alekseev?[15][19], Per Martin-Löf?[15], Vladimir Tikhomirov?[15][16], Leonid Levin?[15], Ալեքսանդր Աբրամով[15][16], Valery Kozlov?[15], Alexander Bulinskiy?[15], Bernhard Thalheim?[15], Եվգենի Սերեևիչ Բոժիխ[15], Sergei Artemov?[15], Eugene A. Asarin?[15], Vladimir Vovk?[15], Aleksandr Abramov?[15], Ա.Մ. Արատո[15], Լեոնիդ Ալեքսանդրովիչ Բասալիգո[15], G. M. Bavli?[15], Վադիմ Իվանովիչ Բիտյուցկով[15], Nikolay Dmitriyev?[15], Ա.Ն.Դվոյչենկով[15], Vladislav Dimitrievich Erokhin?[15], Միխայիլ Կոնստանտինովիչ Ֆագե[15], Gregory Galperin?[15], Ա. Տ. Կոնդուրար[15], Mikhail Vasil'evich Kozlov?[15], Viktor Petrovich Leonov?[15], A. V. Martynov?[15], R. F. Matveev?[15], Լև Դմիտրիևիչ Մեշալկին[15], Միխայիլ Միլիոնշչիկով[15], Andrei Monin?[15], Յուրի Սեմենովիչ Օխան[15], Yuri Ofman?[15], B. Penkov?[15], Ալեքսեյ Արկադևիչ Պետրով[15], Մարկ Պինկսեր[15], Aleksandr Vladimirovich Prokhorov?[15], M. Rozenblat-Rot?[15], Ա.Ն. Տուլայկով[15], Վլադիմիր Գրիգորևիչ Վինոկուրով[15], B. M. Yunovich?[15] և Ժուրբենկո Իգոր Գրիգորևիչ[15]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Աննա Դմիտրիևնա Եգորովա
 Andrey Kolmogorov Վիքիպահեստում

Անդրեյ Նիկոլաևվիչ Կոլմոգորով (ռուս.՝ Колмогоров, Андрей Николаевич, ապրիլի 25, 1903(1903-04-25)[1][2][3][…] կամ ապրիլի 12 (25), 1903[4], Տամբով, Ռուսական կայսրություն[5] - հոկտեմբերի 20, 1987(1987-10-20)[1][6][7][…], Մոսկվա, ԽՍՀՄ)՝ ռուս մաթեմատիկոս, XX դարի խոշորագույն մաթեմատիկոսներից մեկը։

Կոլմոգորովը ժամանակակից հավանականությունների տեսության հիմնադիրներից մեկն է։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրեյ Կոլմոգորով ծնվել է 1903 թվականին Տամբով քաղաքում, որը գտնվում է Մոսկվայից 500 կիլոմետր հարավաարևելք։ Իր չամուսնացած մայրը՝ Մարիա Յակովլևնա Կոլմոգորովաn, մահացել է ծննդաբերության ժամանակ[22]։ Կոլմոգորովին մեծացրել են իր երկու մորաքույրները Տունոշնայում (Յարոսլավլի մոտ) գտնվող իր պապի կալվածքում։

Կոլմոգորովի հոր մասին քիչ տվյալներ են հայտնի։ Ենթադրվում է, որ նա ագրոնոմ Նիկոլայ Մատվևիչ Կատաևն է եղել։ Կատաևին Սանկտ Պետերբուրգից աքսորել են Յարոսլավլ՝ Ցար դեմ հեղափոխության շարժամանը մասնակցելու համար։ 1919 թվականից անհետացել է, ենթադրվում է, որ սպանվել է Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ։

Անդրեյ Կոլմոգորովը կրթություն է ստացել իր մորաքրոջ՝ Վերայի գյուղի դպրոցում, իսկ նրա առաջին գրական ջանքերն ու մաթեմատիկական աշխատությունները տպագրվել են «Գարնան ծիծեռնակ» դպրոցական ամսագրում։ Անդրեյը (հինգը տարեկանում) ամսագրի մաթեմատիկական բաժնի «խմբագիրն» էր. հինգ տարեկանում նկատել է կենտ թվերի շարքի գումարի և այլն օրինաչափությունը[23]։

1910 թվականի մորաքույրը որդեգրել է նրան և միասին տեղափոխվել են Մոսկվա, որտեղ ավարտել է դպրոցը 1920 թվականին։ Նույն թվականին Կոլմոգորովը սկսել է սովորել միաժամանակ Մոսկվայի պետական համալսարանում և Մենդելեևի անվան Մոսկվայի քիմիայի և տեխնոլոգիայի ինստիտուտում[24]։ Այս ժամանակաշրջանի մասին Կոլմոգորովը գրել է. «Ես Մոսկվայի համալսարան եմ ժամանել մաթեմատիկայի վերաբերյալ բավական իմացությամբ։ Ես գիտեի մասնավորապես բազմությունների տեսության սկիզբը։ Ես ուսումնասիրեցի Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտարանի հոդվածնեի բազմաթիվ հարցեր՝ ինքս ինձ համար լրացնելով այն, ինչ ներկայացված էր այս հոդվածներում չափազանց հակիրճ։»[25]։

Ուսանողական տարիներին մասնակցել է ռուս պատմաբան Ս. Վ. Բախրուշինի սեմինարներին։ Իր առաջին հետազոտական աշխատանքը հրատարակել է Նովգորոդի հանրապետությունում տասնհինգերորդ և տասնվեցերորդ դարերի հողատերերի սովորույթների վերաբերյալ[26]։ Նույն շրջանում ապացուցել է բազմությունների տեսության և Ֆուրիեի շարքերի վերաբերյալ մի քանի արդյունքներ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  3. ↑ 3,0 3,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
  4. ↑ 4,0 4,1 Педагоги и психологи мира (ռուս.) — 2012.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Гнеденко Б. В. Колмогоров Андрей Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 12 : Кварнер — Конгур. — С. 437.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Andrey Nikolaevich Kolmogorov — 2009.
  8. ↑ http://sm.evg-rumjantsev.ru/astro1/kolmogorov-grave.html
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Anguera J. E. Enciclopedia universal ilustrada europeo-americana (իսպ.) — Editorial Espasa, 1905. — Vol. Suplemento 1977-1978. — P. 143. — ISBN 978-84-239-4500-9
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  11. ↑ https://www.leopoldina.org/mitglieder/mitgliederverzeichnis/member/4126/
  12. ↑ Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  13. ↑ http://www.dwc.knaw.nl/biografie/pmknaw/?pagetype=authorDetail&aId=PE00001334
  14. ↑ http://www.acad.ro/bdar/armembriStr.php
  15. ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 15,12 15,13 15,14 15,15 15,16 15,17 15,18 15,19 15,20 15,21 15,22 15,23 15,24 15,25 15,26 15,27 15,28 15,29 15,30 15,31 15,32 15,33 15,34 15,35 15,36 15,37 15,38 15,39 15,40 15,41 15,42 15,43 15,44 15,45 15,46 15,47 15,48 15,49 15,50 15,51 15,52 15,53 15,54 15,55 15,56 15,57 15,58 15,59 15,60 15,61 15,62 15,63 15,64 15,65 15,66 15,67 15,68 15,69 15,70 15,71 15,72 15,73 15,74 15,75 15,76 15,77 15,78 15,79 15,80 15,81 15,82 15,83 15,84 15,85 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 16,7 Համառուսաստանյան մաթեմատիկական պորտալ — 2006.
  17. ↑ CONOR.Sl
  18. ↑ Biography: Tony Hoare — University of Oxford.
  19. ↑ Vladimir Mikhailovich Alekseev (obituary) (ռուս.) // Успехи математических наук / под ред. С. П. Новиков — Общероссийский математический портал, 1981.
  20. ↑ https://medal.kpfu.ru/laureatyi-medali/
  21. ↑ DOUZE NOUVEAUX DOCTEURS «HONORIS CAUSA» DE L'UNIVERSITÉ DE PARIS (ֆր.) / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 1955. — P. 6. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
  22. ↑ Encyclopædia Britannica Online, s. v. "Andrey Nikolayevich Kolmogorov", accessed February 22, 2013.
  23. ↑ «Andrei N Kolmogorov prepared by V M Tikhomirov». Wolf Prize in Mathematics, v.2. World Scientific. 2001. էջեր 119–141. ISBN 9789812811769.
  24. ↑ «Андрей Николаевич КОЛМОГОРОВ. Curriculum Vitae». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 19-ին.
  25. ↑ Society, American Mathematical (2000). Kolmogorov in Perspective (History of Mathematics). American Mathematical Soc. էջ 6. ISBN 978-0821829189.
  26. ↑ Salsburg, David (2001). The Lady Tasting Tea: How Statistics Revolutionized Science in the Twentieth Century. New York: W. H. Freeman. էջեր 137–50. ISBN 978-0-7167-4106-0.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոլմոգորովի աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • А. Н. Колмогоров, Об операциях над множествами, Матем. сб., 1928, 35։ 3-4
  • А. Н. Колмогоров, Общая теория меры и исчисление вероятностей // Труды Коммунистической академии. Математика. - М.։ 1929, т. 1. С. 8 - 21.
  • А. Н. Колмогоров, Об аналитических методах в теории вероятностей, УМН, 1938։ 5, 5-41
  • А. Н. Колмогоров, Основные понятия теории вероятностей. Изд. 2-е, М. Наука, 1974, 120 с.
  • А. Н. Колмогоров, Теория информации и теория алгоритмов. - М.։ Наука, 1987. - 304 с.
  • А. Н. Колмогоров, С. В. Фомин, Элементы теории функций и функционального анализа. 4-е изд. М. Наука. 1976 г. 544 с.
  • А. Н. Колмогоров, Теория вероятностей и математическая статистика. М. Наука 1986 г. 534с.
  • А. Н. Колмогоров, «О профессии математика». М., Изд-во Московского Университета, 1988, 32с.
  • А. Н. Колмогоров, «Математика — наука и профессия». М.։ Наука, 1988 г., 288 с.
  • А. Н. Колмогоров, И. Г. Журбенко, А. В. Прохоров, «Введение в теорию вероятностей». М.։ Наука, 1982 г., 160 с.
  • A.N.Kolmogorov, Grundbegriffe der Wahrscheinlichkeitrechnung, in Ergebnisse der Mathematik, Berlin. 1933.
  • A.N.Kolmogorov, Foundations of the theory of probability. Chelsea Pub. Co; 2nd edition (1956) 84 p.
  • A.N.Kolmogorov, S.V.Fomin, Elements of the Theory of Functions and Functional Analysis. Dover Publications (February 16, 1999), p. 288. ISBN 978-0-486-40683-1
  • A.N. Kolmogorov, S.V. Fomin, Introductory Real Analysis (Hardcover)R.A. Silverman (Translator). Prentice Hall (January 1, 2009), 403 p. ISBN 978-0-13-502278-8

Գրքեր Կոլմոգորովի մասին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Колмогоров. Юбилейное издание в 3-х книгах. Кн. 1. Истина - благо. Биобиблиография / Ред.-сост. А. Н. Ширяев. - М.։ Физматлит, 2003
  • Колмогоров. Юбилейное издание в 3-х книгах. Кн. 2. Этих строк бегущих тесьма… Избранные места из переписки А. Н. Колмогорова и П. С. Александрова / Ред.-сост. А. Н. Ширяев. - М.։ Физматлит, 2003
  • Колмогоров. Юбилейное издание в 3-х книгах. Кн. 3. Звуков сердца тихое эхо. Из дневников / Ред.-сост. А. Н. Ширяев. - М.։ Физматлит, 2003
  • Явление чрезвычайное. Книга о Колмогорове. - М.։ Фазис, 1999
  • Колмогоров в воспоминаниях учеников։ Сб. ст. / Ред.-сост. А. Н. Ширяев. М.։ МЦНМО, 2006
  • 100 великих учёных. Самин Д. К. М.։ Вече, 2000. - 592 с. - 100 великих. ISBN 5-7838-0649-8
  • Колмогоров / Новая философская энциклопедия։ в 4 т. М.։ Мысль, 2010
  • Маша Гессен. Совершенная строгость. - М.։ Астрель։ Corpus, 2011. ISBN 978-5-271-33232-6

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրեյ Կոլմոգորով» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 513)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անդրեյ_Կոլմոգորով&oldid=9716993» էջից