Անգլո-բուրական պատերազմի հուշահամալիր (Յոհաննեսբուրգ)
 | |
|---|---|
 Անգլո-բուրական պատերազմի հուշահամալիր ը | |
 | |
 | |
| Տեսակ | պատերազմի հուշահամալիր |
| Ստեղծում | 1914 |
| Երկիր |  ՀԱՀ |
| Շինության ձև | հուշահամալիր |
| Պատկանում է | Յոհաննեսբուրգ (քաղաքային շրջան) |
| Ներկա վիճակ | կանգուն |
 Anglo-Boer War Memorial, Johannesburg Վիքիպահեստում | |
Անգլո-բուրական պատերազմի հուշահամալիր (անգլ.՝ The Anglo-Boer War Memorial), ի սկզբանե կոչվել է Ռանդ զորագնդի հուշահամալիր՝ նվիրված Վիտվատերստրանդի մարդկանց, որոնք Ռանդի զորագնդին միացել էին որպես Բրիտանական զինվորներ և զոհվել էին Երկրորդ բուրական պատերազմի ժամանակ (1899-1902)։ Հուշարձանը գտնվում է Ռազմական պատմության հարավաֆրիկյան ազգային թանգարանի հարևանությամբ։ 1999 թվականի հոկտեմբերի 10-ին այն նվիրվել է Երկրորդ բուրական պատերազմի ժամանակ զոհված բոլոր մարդկանց և վերանվանվել Անգլո-բուրական պատերազմի հուշահամալիր։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1902 թվականին Երկրորդ բուրական պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո 1902 թվականին Ռանդլորդ սըր Լիոնել Ֆիլիպսը և ուրիշները 1904 թվականին առաջարկեցին կառուցել հուշահամալիր՝ հավերժացնելու պատերազմի ժամանակ զոհված բրիտանացի զինվորների հիշատակը[1]: Հուշահամալիրի հանգանակության համար ստեղծվեց «Ռանդ» զորագնդի հուշահամալիրի կոմիտեն։ 1904 թվականի սեպտեմբերին Կապիտան Ջորջ Ա. Համիլթոն-Դիքսոնն առաջարկեց հուշարձանի համար տարածք գտնել, որտեղ քաղաքային խորհուրդը կսկսի նախագիծը[1]: Յոհաննեսբուրգի քաղաքային խորհուրդը որոշեց, որ հուշահամալիրը կնվիրվի բոլոր նրանց, ովքեր մահացել են պատերազմում, սակայն Ֆիլիպսը և հանձնաժողովը չհամաձայնեցին և շարունակեցին նախագիծը[2]։ Սըր Լիոնել Ֆիլիպսը և նրա H. Eckstein and Co ընկերությունը հուշահամալիրի համար գնեց 16 հեկտար տարածք Սաքսոնվոլդ պլանտացիայում[3]:
1910 թվականի նոյեմբերի 30-ին Կաննաուտի հերցոգ Արթուրը և Լորդ Մեթյուենը նախքան զորախմբի ուղեկցությամբ Սաքսոնվոլդ պլանտացիա մեկնելը Միլներ այգում վերանայեցին մի խումբ կամավորների (Սաքսոնվոլդ)[4]։ Հանդիսավոր հավաքի ժամանակ դուքսը դրեց հուշահամալիրի անկյունաքարը[4]։ Հուշահամալիրի տեղը քաղաքային խորհուրդն ընտրել էր մեկ ամիս առաջ և նախագիծն անավարտ էր ու ճարտարապետ դեռ չկար[5]։
Հուշարձանը նախագծվել է 1911 թվականին ճարտարապետ Սըր Էդվին Լաչենսի կողմից, նախքան Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո նա հայտնի դարձավ իր պատերազմական հուշարձաններով։ 20 մետր բարձրությամբ քառակամար կառույցի շինարարությունն ավարտվել է 1913 թվականին[6]։ Հուշարձանի նախագիծը հիմնված էր Փարիզի Հաղթական կամարի և այլ հռոմեական հաղթակամարի հիման վրա[7]։ Քաղաքային խորհուրդը կառուցեց դեպի համալիր բարձրացող 5 ծառուղիներ և ցանկապատեց 40 ակր տարածք[6]։ Սյուների վրա գրված են պատերազմի ժամանակ մահացած Ռանդ զորագնդի անդամների անունները[8]։
Սըր Լիոնել Ֆիլիպսն իր անձնական միջոցներից վճարեց հուշահամալիրի գագաթին տեղադրված բրոնզե քանդակի համար՝ որպես ընծա Յոհաննեսբուրգի ժողովրդին[1]: Բրոնզե քանդակը պատվիրեց Հյու Լեյնը, որը հույս ուներ, որ քանդակը կիրականացնի Օգյուստ Ռոդենը, սակայն կանգ առան Նաում Արոնսոնի վրա[1]: Բրոնզե քանդակը նախագծվեց Փարիզում և հուշահամալիրի վրա տեղադրվեց 1914 թվականի ապրիլին՝ դեմքով դեպի արևմուտք[1]: Քանդակի թեմային վերաբերող աղբյուրները տարբեր են, ոմանք այն անվանում են Հաղթանակի հույն հեթանոս աստվածուհի Նիկե, իսկ անգլիական և աֆրիկյան բնակչության հաշտեցման համար այն հայտնի է որպես խաղաղության հրեշտակ[1]: Ըստ Լաչենս Տրաստի՝ նախնական նախագծում եղել է հաղթական հրեշտակ, վերջնական նախագծում ստացվել է խաղաղության հրեշտակ[7]։ Հուշարձանը բրիտանացիների դեմ պայքարող աֆրիկյան բնակչության կողմից հայտնի դարձավ որպես Kakiemonument[1]:
1999 թվականի հոկտեմբերի 10-ին հուշարձանը վերանվիրվեց 1899-1902 թվականների Անգլո-բուրական պատերազմի ժամանակ զոհված բոլոր ռասաների ու բոլոր ազգերի տղամարդկանց, կանանց ու երեխաների հիշատակին[9]։ 2002 թվականի հունիսի 1-ին հուշահամալիրի մոտ նշվեց Անգլո-բուրական պատերազմի ավարտի հարյուրամյա տարելիցը (1902 թվականի մայիսի 31)[2]։ Արարողության ժամանակ հիշատակվել են ընդհանուր առմամբ 22000 բրիտանացի զինվորներ, 7000 բուրեր, 24000 սևամորթ տղամարդիկ, կանայք ու երեխաներ և 22000 սպիտակամաշկ կանայք և երեխաներ, որոնք զոհվել են պատերազմի ժամանակ կամ համակենտրոնացման ճամբարներում[2]։
2015 թվականին Յոհաննեսբուրգ քաղաքապետարանը 1000000 ռանդով վերականգնել է հուշահամալիրը, որի ընթացքում քանդակը մաքրվել է և պատվել է պաշտպանական ծածկույթով[10][11]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Monick, S (1991). «Silent Voices of Time». Scientia Militaria: South African Journal of Military Studies. 21 (3): 15–34.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Davie, Lucille (2002 թ․ մայիսի 31). «The end of the first modern war». SouthAfrica.info. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
- ↑ Shorten, John R. (1970). The Johannesburg Saga. Johannesburg: John R. Shorten Pty Ltd. էջ 1159.
- ↑ 4,0 4,1 «Duke and Soldiers' Memorial». Cheltenham Chronicle. 1910 թ․ դեկտեմբերի 3. էջ 8.
- ↑ Carman, Jillian (2006). Uplifting the Colonial Philistine: Florence Phillips and the Making of the Jաohannesburg Art Gallery. Wits University Press. ISBN 9781868144365.
- ↑ 6,0 6,1 «Geocache Description: The National Anglo Boer War South African War Memorial». Geocaching. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ 7,0 7,1 Knowles, Chris. «Rand Regiments Memorial». The Lutyens Trust. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
- ↑ «Anglo Boer War Memorial in Johannesburg». Blogging while allatsea. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
- ↑ Ball, James (2015 թ․ նոյեմբերի 12). «Restoration of the South African War Memorial Saxonwold». The Heritage Portal. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Rand Regiments Memorial restoration draws attention». Rosebank Killarney Gazette. 2015 թ․ մայիսի 25. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
- ↑ Walters, Christine (2003). «Annual Report 2002-2003. Chapter 8» (PDF). Johannesburg City Council. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.