Անատոլի Զոտով
| Անատոլի Զոտով | |
|---|---|
| Մասնագիտություն | ռազմական գործիչ և հետախույզ |
Անատոլի Զոտով, ռազմածովային կցորդ Լոնդոնի Խորհրդային հյուպատոսությունում։ Արտաքսվել է 1982 թվականի դեկտեմբերին՝ դիվանագետին ոչ վայել վարքի պատճառով[1][2]։ 1971 թվականից ի վեր դա ԽՍՀՄ պաշտոնյաների ամենաբարձր մակարդակով և ամենակարևոր վտարումն էր Մեծ Բրիտանիայից, երբ սովետական անձնակազմի 100 մարդ արտաքսվեց լրտեսության մեղադրանքով[3]: Զոտովը վտարվել է այն բանից հետո, երբ նրան մեղադրել են գործակալների ցանց ստեղծելու փորձի մեջ՝ զենքի համակարգերի և էլեկտրոնային սարքավորումների մասին տեղեկություններ հավաքելու համար, որոնք օգտագործվել են Անգլիայի Թագավորական նավատորմի կողմից Ֆոլկլենդյան պատերազմի ժամանակ[4][5]:
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անատոլի Պավլովիչ Զոտովը և խորհրդային օդային կցորդ Սերժ Սմիրնովը, որին հսկում էին Լոնդոնի ոստիկանության Հատուկ մասնաճյուղը և բրիտանական հետախուզության MI5 գործակալությունը[3], արձակուրդային այցով մեկնեցին Պորտսմութ։ Սովորական հագուստներով և տեսախցիկներով՝ երկուսն էլ նստեցին նավ, որը շրջագայողներին շրջեց Դևոնպորտի նավահանգստում՝ ցույց տալով ռազմանավերը: Ավելի ուշ, Պլիմուտի հանրային գրադարանում, Զոտովը սուզանավերի մասին գրքեր խնդրեց և «National Review» ամսագրից մի հոդված պատճենեց։ Նա գրադարանավարին ասել է, որ ինքը խորհրդային նավատորմի կցորդն է, իսկ ավելի ուշ, երբ զրուցել է գարեջուր խմող երկու մարդու հետ, նույն կերպ է ներկայացել: Այդ մարդկանց ավելի ուշ հարցաքննել է Լոնդոնի ոստիկանության Հատուկ մասնաճյուղը և պարզել, որ Զոտովն իրենց առաջարկել է խորհրդային գործակալ դառնալ։ Այն բանից հետո, երբ Մեծ Բրիտանիան մեղադրեց Զոտովին դիվանագետին ոչ վայել պահվածքի և լրտեսության մեջ, նա վտարվեց երկրից։ Վտարվելուց հետո Զոտովը շարունակեց խստորեն դատապարտել լրտեսության մեղադրանքները[2], մինչդեռ Խորհրդային Միությունը ենթադրեց, որ միջադեպը չափազանցված հնարք է՝ ուշադրությունը Միացյալ Թագավորության հետախուզության վերջին ձախողումներից շեղելու նպատակով[3]: Զոտովի վտարումից հետո ԽՍՀՄ-ը պատրաստվում էր վտարել Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Յան Սազերլենդին[1]:
Զոտովի վտարման շփոթեցնող հանգամանքներից մեկն էլ այն է, որ հենց ԽՍՀՄ-ն էր, որ այդ պատմությունը տարածեց բրիտանական տեղական լրատվական գործակալությանը` Press Association-ին, հենց նախօրեին, երբ Մեծ Բրիտանիան պաշտոնապես պիտի հաստատեր այն[3]:
Նախկին բրիտանացի հետախույզ Ջեֆրի Փրայմը դատապարտվել է խորհրդային լրտեսության համար մոտավորապես նույն ժամանակահատվածում: Զոտովին մեղադրանք է առաջադրվել նրա հետ կապ ունենալու մեջ[2]։ Այն ժամանակ Daily Mail-ը ենթադրում էր, որ Ջեֆրի Փրայմը Զոտովին մերկացնող իրական աղբյուրն է[6]: Զոտովի անվան հետ կապում են նաև կանադացի-բրիտանացի տնտեսագետ Հյու Հեմբլթոնին, որը ևս աշխատել է նույն ժամանակահատվածում, եղել է լրտես և կրկնակի գործակալ[3]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 AP (December 18, 1982). «Soviet Expels Briton In a Retaliatory Move». The New York Times.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 UPI (December 6, 1982). «'All Lies,' Soviet Attache Says of Spying Charges». The New York Times.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Osnos, Peter (December 3, 1982). «Britain Expels Soviet Naval Attache Accused of Recruiting Spies». Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից August 28, 2017-ին.
- ↑ «Britain expelled a Soviet naval attache Friday, allegedly for... - UPI Archives». UPI (անգլերեն). Վերցված է 2024-04-07-ին.
- ↑ «Soviet expelled from Britain - UPI Archives». UPI (անգլերեն). Վերցված է 2024-04-07-ին.
- ↑ «Britain today ordered the expulsion of the Soviet naval... - UPI Archives». UPI (անգլերեն). Վերցված է 2024-04-07-ին.