Ամոնկա
| Ամոնկա | |
|---|---|
| Տեսակ | գետ |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Վարչատարածք | Կուրսկի մարզ |
| ԲԾՄ | 138 մետր |
| Գետաբերան | Սեյմ |
| Ջրահավաքի տարածք | Դեսնայի ավազան |
 | |
 | |
Ամոնկա (ռուս.՝ Амо́нька, Ամոն, Ամոնկա, Օմոն, Օմոնյա, Ցամաք Ամոնկա, գետ, Կուրսկի մարզի, Խոմուտովսկի և Ռիլսկի շրջաններում հոսող, Կուրսկի մարզի Խոմուտովսկի և Ռիլսկի շրջաններում հոսող Սեյմ գետի միջին հոսանքի աջ վտակը Դնեպրի ավազանում:
Պատմական գիտությունների դոկտոր Ն. Լ. Չլենովան Ամոնկա գետի անունը վերագրում է իրանական ծագման հիդրոնիմներին, որոնց տարածքը գտնվում է փայտակերտվածքային հնագիտական մշակույթի հյուսիսային մասում[1]։
Ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գետի երկարությունը 50 կմ է։ Ջրահավաք ավազանի մակերեսը 740 կմ² է։ Ծովի մակարդակից բարձր է 139մ։ Ամոնկայի երկարությունը Ռիլսկի շրջանի սահմաններում կազմում է 35 կմ։[2] Իսկ Խոմուտովսկու շրջանից- 15 կմ[3]։ Մթնոլորտային տեղումների քանակով Ամոնկայի ջրահավաքը Կուրսկի մարզում ամենամեծերից մեկն է և կազմում է տարեկան ավելի քան 580 մմ։ Ընդ որում, ձնածածկույթի շրջանը չի գերազանցում 115 օրը։ Այս ցուցանիշներով, ջրամատակարարման պայմանների տեսանկյունից, Ամոնկա գետը գտնվում է բարենպաստ կլիմայական պայմաններում[4]։
Ամոնկայի ջրահավաքի հողերը հումուսով աղքատ են (4,2-4,4%), իսկ անտառային տնկարկների տարածքը հասնում է ջրահավաքի տարածքի 10%-ին[4][5]։ Ամոնկա գետը սկիզբ է առնում Միխալյովկա գյուղի հյուսիս-արևելյան ծայրամասում՝ Օլխովկա գյուղի մոտ (խումոտովսկի շրջան)։ Սկզբում հոսում է դեպի հարավ-արևմուտք՝ անցնելով Ռոդիոնովկայի և Ամոնի միջով: Ռադիոնովկայից առաջ Ամոնկա գետը միանում է Պոդուսադի գետին: Բոլշոգնեուշևոյից առաջ գետը միանում է Գլուշկա գետին, իսկ հետո՝ Վոեգոշչիցա գետին: Մոգիլյովկայում Ամոնկա գետը միանում է Կոստրովկա գետին, իսկ հետո՝ Կլինուշկա գետին: Ալտուխովկա գյուղի շրջանում Ամոնկա գետը միանում է Վորոնովկա գետին, իսկ հետո՝ Լադիգինա գյուղի շրջանում Ամոնկա գետը միանում է Ցամաք Ամոնկա (Մալայա Ամոն գետին) և շրջվում է դեպի հարավ-արևելք և Ասմոլովոյի մոտ թափվում է Սեյմ գետը։ Ասմոլովո գյուղից մինչև Կոնոպլյանովկա գյուղը Ամոնկա գետում սահմանափակված է ձկնորսությունը ձկների ձվադրման շրջանում[6]։
Էկոլոգիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գետը հասնող չմաքրված կեղտաջրերի քանակը հասնում է 5000մ³/կմ² ջրահավաքի։ Ընդհանուր առմամբ, Ամոնկայի տարածքը վերաբերում է աղտոտման չափավոր վտանգավոր աստիճանին, իսկ ընդհանուր էկոլոգիական իրավիճակը՝ օպտիմալին[4]։
Էկոլոգիական գործոնների ազդեցությունը, հումուսի ցածր պարունակությունը, լվացված հողերի մեծ քանակությունը (գյուղատնտեսական հողերի մինչև 40%-ը) բացասաբար է ազդում Ամոնկա գետի ավազանի շրջանում հողերի արժեքի վրա՝ միջինը ամենացածրը Կուրսկի մարզում[5]։ Գետի շրջանում հողածածկույթի որակը բարելավելու համար անհրաժեշտ է իրականացնել գյուղատնտեսական, անտառային և հիդրոտեխնիկական հողի էրոզիայի դեմ պայքարի միջոցառումների համալիր՝ գյուղատնտեսական հողերի 20%-ի վրա[5]։
Հնագիտություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2017 թվականին Սեյմինսկո-Սուջինսկի հնագիտական արշավախմբի առանձին ջոկատը՝ Ե. Վ. Պրովոտորովի ղեկավարությամբ, Խոմուտովսկի շրջանի տարածքի ուսումնասիրության ժամանակ Ամոնկա գետի վրա հայտնաբերել է Կիևի և Կոլոչինի հնագիտական մշակույթների մի քանի բնակավայր։ Նաև հայտնաբերվել է վարվարական էմալների շրջանակի բացված ապարանջանների գանձ[7]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ О времени появления ираноязычного населения в Северном Причерноморье / Н. Л. Членова // Этногенез народов Балкан и Северного Причерноморья. Лингвистика, история, археология : [рус.] : [арх. 25 սեպտեմբերի 2024] / Отв. ред. Л. А. Гиндин. — Москва : Наука, 1984. — 280 с.
- ↑ Ш. Р. Гойзман. Рыльский район : [рус.] : [арх. 24 սեպտեմբերի 2024] // Курская энциклопедия : электр. изд..
- ↑ Ш. Р. Гойзман. Хомутовский район : [рус.] : [арх. 24 սեպտեմբերի 2024] // Курская энциклопедия : электр. изд..
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Условия водоснабжения в Курской области : [рус.] : [арх. 23 սեպտեմբերի 2024] // Современные технологии обеспечения гражданской обороны и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций : журн. — 2011. — № 1 (2). — С. 68–71.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 И. С. Пудякова. Организация землепользования в регионах с интенсивным антропогенным воздействием на природную среду : [рус.]. — Воронеж, 2007. — 21 с.
- ↑ Где в Курской области запрещена рыбалка : [рус.] : [арх. 5 սեպտեմբերի 2019] // Друг для друга Online : электр. изд.. — 2009. — 7 апреля.
- ↑ О. А. Радюш. Сейминско-Суджинская археологическая экспедиция : [рус.] : [арх. 14 ապրիլի 2024] // Институт археологии РАН : электр. изд.. — 2017.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ֆ․ Ֆ․ Շուբերտ, Պ․ Ա․ Տուչկով։ Ռուսական կայսրության 1846-1863 թթ. ռազմա-տեղագրական քարտեզ։ Տող19, էջ 13․ արխիվացվել է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին // Etomesto.ru․ էլեկտրոնային խմբ.
|
