Ամենախոշոր աստղերի ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
1. Меркурий < Марс < Венера < Земля; 2. Земля < Нептун < Уран < Сатурн < Юпитер; 3. Юпитер < Вольф 359 < Солнце < Сириус;4. Сириус < Поллукс < Арктур < Альдебаран; 5. Альдебаран < Ригель < Антарес < Бетельгейзе; 6. Бетельгейзе < Мю Цефея < VV Цефея A < VY Большого Пса

Ներկայացված ցանկում ընդգրկված են ամենամեծ, չափերով հայտնի աստղերը։ Աստղերի շառավիղների չափման միավոր է ընտրված Արեգակի հասարակածային շառավիղը՝ 696 392 կմ։ Աստղերի ճշգրիտ կարգը՝ մի շարք պատճառներով, վերջնականապես որոշված չէ։ Օրինակ, աստղերից շատերի իրական հեռավորությունը որոշված չէ, որի հետևանքով նրանց իրական չափերը որոշել հնարավոր չէ։

Նկարում պատկերված է տիեզերական մարմինների հարաբերական չափերը։

1. Մերկուրի< Մարս <Վեներա< Երկիր․ 2. Երկիր < Նեպտուն < Ուրան < Սատուրն < Յուպիտեր․ 3. Յուպիտեր < Վոլֆ 359 < Արեգակ < Սիրիուս․ 4. Սիրիուս < Պոլլուքս < Արկտուր< Ալդեբարան․ 5. Ալդեբարան < Րիգել < Անտարես < Բետելգեյզե․ 6. Բետելգեյզե< Մյու Ցեֆեոս < VV Ցեֆեոսի A < Մեծ Շան VY

Ցանկ և վերապահումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս ցանկն ակնհայտ ամբողջական չէ, կարող եք օգնել ընդլայնել այն։

  • Կան տեսական հիմնավորումներ, որոնք ցույց են տալիս, որ Ծիր Կաթին գալակտիկայում որոշ աստղեր ոչ ավելի, քան 2500 անգամ մեծ տրամագիծ ունեն, քան Արեգակը։ Չափը, ըստ էության, կախված է աստղի մետաղականությունից։
  • Շատ աստղեր փոփոխական են, ինչը նշանակում է, որ նրանք փոխում են իրենց պայծառությունը, շառավիղը և արդյունավետ ջերմաստիճանը ժամանակի ընթացքում։ Այս երևույթը այս ցանկում նրանց շատ անգամ ավելի բարձր վարկանիշ ունեցող աստղեր է դարձնում։
  • Մագելանի Ամպ միգամածության դիտարկումից հետո շատ կարմիր գերհսկա աստղեր են կատալոգագրվել, որոնցից ամենամեծը WOH G64-ն է (այս ցանկում)։ Աստղերից ամենամեծի տրամագիծը, որն այս ցանկում ընդգրկված չէ, մեծ է Արեգակի տրամագծից մոտ 1200-1300 անգամ։
  • Արևմտյան 1-ի աստղային կուտակումների վերանայումներում թվարկված են Արեգակի տրամագծից ավելի քան 2000 անգամ մեծ տրամագծով բազմաթիվ աստղեր։ Նրանցից միայն մեկն է այս ցուցակում։
Աստղ Շառավիղ(ժամանակակից գնահատում)
R☉ 		Նշումներ
Վահանի UY 2100 Ներկայումս ամենամեծ աստղը Ծիր Կաթինում և ամբողջ տիեզերքում։
VV Ցեֆեոսի А 1900[1] Ցեֆեոս A-ի VV -ն կրկնակի համակարգում խիստ աղավաղված աստղ է, որը կորցնում է VV Ցեֆեոս Բ-ի B տիպի արբանյակի մատերիան։
Ցեֆեոսի MY 1750
Մեծ շան VY 1708[2]
WOH G64 1540[3] Հայտնի մենամեծ աստղերից երկրորդը։ Գտնվում է Ոսկե Ձկնիկ համաստեղությունում, որն իր հերթին գտնվում է Մեծ Մագելանի Ամպ գալակտիկայում։
Ցեֆեոսի RW 1535 Ցեֆեոսի RW-ն տարբերվում է ինչպես պայծառությամբ (առնվազն 3 անգամ), այնպես էլ սպեկտրային տեսակով (դիտվում է G8- ից M2Ia-0), հավանաբար նաև տրամագծով։ Քանի որ սպեկտրալ տեսակը և ջերմաստիճանը առավելագույն պայծառության մեջ անհայտ են, ապա մեջբերված չափը պարզապես գնահատական է։
Արևմտյան 1-26 1530[4] - 2544[5] Աստղի ռադիոճառագայթումը բերում է նրան, որ նա ունի վիճելի պարամետրեր։
Աղեղնավորի VX 1520[6] Աղեղնավորի VX բաբախում է շառավղի երկայնքով, ինչը դարձնում է իրական չափերի միջակայքը 1350-ից մինչև 1940.[7]
Կարապի KY 1420[8] Որոշ տվյալներով այս աստղի շառավիղը 2850 անգամ մեծ է Արեգակի շառավղից։
Կարիճի AH 1411[2]
HR 5171 A 1315[9] Սա, ըստ գնահատման, ամենամեծ դեղին հսկան է։
Ցեֆեոսի μ Հերշելի «նռնաքարե-աստղ» Более 1260-1600[10]
Կարապի BI 1240[8]
Պերսեոսի S 1230[8]
Ցեֆեոսի V354 690[6] -

1520[8]

Հայտնի է նաև, որպես Case 75.
IRC-10414 1200 Այս տվյալը ստույգ չէ և ենթակա է փոփոխության։
Կասիոպեյայի PZ 1190, 1260 - 1340[11] Ամենաբարձր միավորը կապված է K-միջկայքի անսովոր չափման հետ և համարվում է կարմրության սխալի ուղղման բացառիկ դեպք։ Ամենացածր գնահատականը համապատասխանեցված է մյուս աստղերի հետ նույն տեսանկյունից և տեսական մոդելների հետ, իսկ միջանկյալ գնահատականները` այս աստղից ունեցած հեռավորությունից և, հետեւաբար,այդ աստղի պարամետրերով։
Կարապի NML 1183[12] - 2770[13]
Հարավային խաչի DU 1180[փա՞ստ]
Կարապի BC 1140
Ողնուցի RT 1090
Կենտավրոսի V396 1070[8]
Ողնուցի CK 1060[8]
Աղեղնավորի KW 1009[2]
Մողեսի U 1025
Պերսեոսի RS (770[14]-)

1000[8]

Աղվեսի NR 980[8]
Կարապի RW 980[8]
ДСАРС 7 960[8]
Ողնուց IX 920[8]
HV 2112 918
Բետելգեյզե

(α Օրիոն)

887 + 203[15] - 1200[16] Աստղային երկնքի իներորդ պայծառ աստղը։
Ողնուցի V602 860[8]
Կարիճի α 800 - 900[17] 15 ամենապայծառ աստղերից մեկը երկնքում։
Ողնուցի η (60-) 800[18] «Մեծ բռնկման» գագաթնակետին շառավիղը՝ քանի որ նման հասկացությունը կիրառելի է նյութի հսկայական զանգվածի արտանետման պահին, տատանվում է շուրջ 1400 արեգակային զանգված, որը համեմատելի է ամենամեծ աստղերի չափի հետ[19]։
Պերսեոսի SU 780[8]
Ողնուցի V382 747 Գիշերային երկնքում ամենապայծառ դեղին հիպերհսկան, աստղերի հազվադեպ տեսակներից մեկը։
ԵրկվորյակներիTV 620[20] - 770[21]
Կարապի V1749 620
Ցուլի 119 608[22]
Պեգասի S 574[23]
Ցեֆեոսի T 540[24]
Նապաստակի R (400-) 535[25]
Օրիոնի S 530[26]
Հիդրայի W 520[27]
IRC +10216 500
Կասիոպեայի R 500
Կասիոպեայի ρ 400 - 500[28]
Ճանճի θ 422
Մեծ Շան σ 420[8]
ԿասիոպեյայիV509 400 - 900[29]
Միրա A (ο Կետի) 332 - 402[30]
Միաեղջյուր V838 380[31] -

1570[32]

V838 Միաեղջյուրը նոր տեսակի օբյեկտ է, որը հայտնի է որպես փայլուն կարմիր գերնոր։ V838 լուսարձակումից կարճ ժամանակ անց Միաեղջյուրը չափվել է 1570 ± 400 R☉։ Մեծ չափեր ունեցող Միաեղջյուրը գերժամանակակից մի անցողիկ օբյեկտ է, որը կկարճանա մի քանի տասնամյակների ընթացքում։ Առաջինը, գլխավորելով ցուցակը, որպես ամենամեծ աստղերից մեկը, նոր ալիքի ազդեցությունից հետո աստիճանաբար նվազեց։
Ոսկե Ձկնիկ S (100-) 380[33]
Ոսկե Ձկնիկ R 370[34]
Ողնուցի HR 350[35]
Առյուծի R 350[36]
Ատրճանակ աստղ 340
Կարապի Хи 316[37]
La Superba (Y Canum Venaticorum) 300 La Superba երկնքի ամենակարմիր աստղերից մեկն է։Ներկա պահին շատ պայծառ է։
Пи Կարմայի 290
Ռս Ալգետի (α Հերակլեսի) 264-303,

284 + 60[38]

Կարապի OB2-12 246[39]
Վեզեն(δ Մեծ Շան) 215[40]
Դենեբ (α Կարապի) 210
LBV 1806-20 196
Էնիֆ (ε Պեգասի) 185
ε Կառավարի A 175
Հեդուս I (ζ Կառավարի) 160[41]
Ավիոր 153
Միրախ (β Անդրամեդայի) 130
Գակռուքս (γ Հրավային խաչի) 113[42]
Պեգասի β 95
WR 102ka 92[43]
Ալամակ (γ Անդրամեդայի) 83
Ռիգել (β Օրիոնի) 78[44]
Արնեբ (α Նապաստակի) 77
Կարապի P 76[45]
Կանոպուս (α Ողնուց) 71[46]
Ալբիրեո (β Կարապի Aa 69[47]
Հյուսիսային Թագի R 65
Մինտակա(δ Օրիոն) 60
Միրֆակ (α Պերսեոսի) 60
Մեկբուդա (ζ Երկվորյակների) 60
η Արծվի 60
Էտամին (γ Վիշապ) 50
Ցեֆեոսի Δ 44,5[48]
Ալդեբարան (α Ցուլի) 43 - 44,2[49]
Հետևյալ աստղերը թվարկված են համեմատության համար։
Բևեռային աստղ 37,5[50]
R136a1 32,1[51]
Արկտուր 25,7
HDE 226868 20 - 22[52]
Ալնիտակ 20[53]
Ողնուցի ζ 14 - 26[54]
Կապելլա (աստղ) 10,8[55] -

11,98[56]

VV Ցեֆեոսի 10[57]
Արեգակի 1 Արեգակնային համակարգության ամենամեծ մարմինը

Գրանցման ժամանակահատվածները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աստղ Տրված շառավիղ

(R☉)

Ամսաթիվ Նշումներ
Վահանի UY 1516 - 1900 2014-
Արևմտյան 1-26 (1951-) 2544 2013-2014
Կարապի NML 1650 (-2775) 2012-2013 Այն ժամանակվա գնահատականը ավելի փոքր շառավիղ էր տալիս։ Հնարավոր է, որ WOH G64 այն ժամանակվա ամենամեծ աստղն է եղել 2000 Արեգակի շառավղով[58]։
Մեծ Շան VY (1800-) 2200 2007-2012
A Ցեֆեոսի VV (1600-) 1900 2000-2007
Բետելգեյզե 1200 2000
Ցեֆեոսի μ 2500[59] 1970-1998
Կառավարի ε 2700 - 3000 -1970 Համարվում էր ինֆրակարմիր լույսը արձակող աստղ, մեծ շառավիղը կապված է համակարգը շրջապատող մթնշաղային օղակի հետ։
Ամենամեծ հայտնի դեղին աստղեր
HR 5171 1315 2014-
Ողնուցի V382 747 -2014

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Bauer W. H., Gull T. R., Bennett P. D. (2008)։ «Spatial Extension in the Ultraviolet Spectrum of Vv Cephei»։ The Astronomical Journal 136 (3): 1312։ Bibcode:2008AJ....136.1312H։ doi:10.1088/0004-6256/136/3/1312 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Arroyo-Torres B., Wittkowski M., Marcaide J. M., Hauschildt P. H. (2013)։ «The atmospheric structure and fundamental parameters of the red supergiants AH Scorpii, UY Scuti, and KW Sagittarii»։ Astronomy & Astrophysics 554: A76։ Bibcode:2013A&A...554A..76A։ arXiv:1305.6179։ doi:10.1051/0004-6361/201220920 
  3. ↑ Emily M. Levesque, Philip Massey, Bertrand Plez & Knut A. G. Olsen (June 2009)։ «The Physical Properties of the Red Supergiant WOH G64: The Largest Star Known?»։ Astronomical Journal 137 (6): 4744։ Bibcode:2009AJ....137.4744L։ arXiv:0903.2260։ doi:10.1088/0004-6256/137/6/4744 
  4. ↑ Wright N. J., Wesson R., Drew J. E., Barentsen G., Barlow M. J., Walsh J. R., Zijlstra A., Drake J. J., Eisloffel J., Farnhill H. J. (հոկտեմբերի 16, 2013)։ «The ionized nebula surrounding the red supergiant W26 in Westerlund 1»։ Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters 437 (1): L1–L5։ Bibcode:2014MNRAS.437L...1W։ arXiv:1309.4086։ doi:10.1093/mnrasl/slt127 
  5. ↑ Clark J. S., Ritchie B. W., Negueruela I., Crowther P. A., Damineli A., Jablonski F. J., Langer N. (2011)։ «A VLT/FLAMES survey for massive binaries in Westerlund 1. III. The WC9d binary W239 and implications for massive stellar evolution»։ Astronomy & Astrophysics 531: A28։ Bibcode:2011A&A...531A..28C։ arXiv:1105.0776։ doi:10.1051/0004-6361/201116990 
  6. ↑ 6,0 6,1 Mauron N., Josselin E. (2011)։ «The mass-loss rates of red supergiants and the de Jager prescription»։ Astronomy and Astrophysics 526: A156։ Bibcode:2011A&A...526A.156M։ arXiv:1010.5369։ doi:10.1051/0004-6361/201013993 
  7. ↑ Lockwood, G.W., Wing, R. F. (1982)։ «The light and spectrum variations of VX Sagittarii, an extremely cool supergiant»։ Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 198 (2): 385–404։ Bibcode:1982MNRAS.198..385L։ doi:10.1093/mnras/198.2.385 
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 Table 4 in Levesque Emily M., Massey Philip, Olsen K. A. G., Plez Bertrand, Josselin Eric, Maeder Andre, Meynet Georges (2005)։ «The Effective Temperature Scale of Galactic Red Supergiants: Cool, but Not as Cool as We Thought»։ The Astrophysical Journal 628 (2): 973։ Bibcode:2005ApJ...628..973L։ arXiv:astro-ph/0504337։ doi:10.1086/430901 
  9. ↑ Chesneau O., Meilland A., Chapellier E., Millour F., Van Genderen A. M., Nazé Y., Smith N., Spang A., Smoker J. V., Dessart L., Kanaan S., Bendjoya Ph., Feast M. W., Groh J. H., Lobel A., Nardetto N., Otero S., Oudmaijer R. D., Tekola A. G., Whitelock P. A., Arcos C., Curé M., Vanzi L. (2014)։ «The yellow hypergiant HR 5171 A: Resolving a massive interacting binary in the common envelope phase»։ Astronomy & Astrophysics 563: A71։ Bibcode:2014A&A...563A..71C։ arXiv:1401.2628v2։ doi:10.1051/0004-6361/201322421 
  10. ↑ Наибольшая звезда
  11. ↑ Kusuno K., Asaki Y., Imai H., Oyama T. (2013)։ «Distance and Proper Motion Measurement of the Red Supergiant, Pz Cas, in Very Long Baseline Interferometry H2O Maser Astrometry»։ The Astrophysical Journal 774 (2): 107։ Bibcode:2013ApJ...774..107K։ arXiv:1308.3580։ doi:10.1088/0004-637X/774/2/107 
  12. ↑ De Beck E., Decin L., De Koter A., Justtanont K., Verhoelst T., Kemper F., Menten K. M. (2010)։ «Probing the mass-loss history of AGB and red supergiant stars from CO rotational line profiles. II. CO line survey of evolved stars: Derivation of mass-loss rate formulae»։ Astronomy and Astrophysics 523: A18։ Bibcode:2010A&A...523A..18D։ arXiv:1008.1083։ doi:10.1051/0004-6361/200913771 
  13. ↑ Zhang B., Reid M. J., Menten K. M., Zheng X. W., Brunthaler A. (2012)։ «The distance and size of the red hypergiant NML Cygni from VLBA and VLA astrometry»։ Astronomy & Astrophysics 544: A42։ Bibcode:2012A&A...544A..42Z։ arXiv:1207.1850։ doi:10.1051/0004-6361/201219587 
  14. ↑ Baron F., Monnier J. D., Kiss L. L., Neilson H. R., Zhao M., Anderson M., Aarnio A., Pedretti E., Thureau N., Ten Brummelaar T. A., Ridgway S. T., McAlister H. A., Sturmann J., Sturmann L., Turner N. (2014)։ «CHARA/MIRC Observations of Two M Supergiants in Perseus OB1: Temperature, Bayesian Modeling, and Compressed Sensing Imaging»։ The Astrophysical Journal 785: 46։ Bibcode:2014ApJ...785...46B։ arXiv:1405.4032։ doi:10.1088/0004-637X/785/1/46 
  15. ↑ Dolan Michelle M., Mathews Grant J., Lam Doan Duc, Lan Nguyen Quynh, Herczeg Gregory J., Dearborn David S. P. (2016)։ «Evolutionary Tracks for Betelgeuse»։ The Astrophysical Journal 819: 7։ Bibcode:2016ApJ...819....7D։ arXiv:1406.3143v2։ doi:10.3847/0004-637X/819/1/7 
  16. ↑ Smith, Nathan, Hinkle, Kenneth H., Ryde, Nils (March 2009)։ «Red Supergiants as Potential Type IIn Supernova Progenitors: Spatially Resolved 4.6 μm CO Emission Around VY CMa and Betelgeuse»։ The Astronomical Journal 137 (3): 3558–3573։ Bibcode:2009AJ....137.3558S։ arXiv:0811.3037։ doi:10.1088/0004-6256/137/3/3558 
  17. ↑ «Antares: Betelgeuse's Neglected Twin | aavso.org»։ www.aavso.org։ Վերցված է 2017-11-28 
  18. ↑ Gull T. R., Damineli A. (2010)։ «JD13 – Eta Carinae in the Context of the Most Massive Stars»։ Proceedings of the International Astronomical Union 5: 373։ Bibcode:2010HiA....15..373G։ arXiv:0910.3158։ doi:10.1017/S1743921310009890 
  19. ↑ Smith Nathan (2011)։ «Explosions triggered by violent binary-star collisions: Application to Eta Carinae and other eruptive transients»։ Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 415 (3): 2020։ Bibcode:2011MNRAS.415.2020S։ arXiv:1010.3770։ doi:10.1111/j.1365-2966.2011.18607.x 
  20. ↑ Wasatonic Richard P., Guinan Edward F., Durbin Allyn J. (2015)։ «V-Band, Near-IR, and TiO Photometry of the Semi-Regular Red Supergiant TV Geminorum: Long-Term Quasi-Periodic Changes in Temperature, Radius, and Luminosity»։ Publications of the Astronomical Society of Pacific 127 (956): 1010։ Bibcode:2015PASP..127.1010W։ doi:10.1086/683261 
  21. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ levesqueetal200515 անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  22. ↑ http://www.newforestobservatory.com/2012/07/02/the-second-reddest-star-in-the-sky-119-tauri-ce-tauri/
  23. ↑ Van Belle G. T., Thompson R. R., Creech-Eakman M. J. (2002)։ «Angular Size Measurements of Mira Variable Stars at 2.2 Microns. II»։ The Astronomical Journal 124 (3): 1706։ Bibcode:2002AJ....124.1706V։ arXiv:astro-ph/0210167։ doi:10.1086/342282 
  24. ↑ «VizieR»։ vizier.u-strasbg.fr։ Վերցված է 2017-11-06 
  25. ↑ Hofmann K.-H., Eberhardt M., Driebe T., Schertl D., Scholz M., Schoeller M., Weigelt G., Wittkowski M., Woodruff H. C. (2005)։ «Interferometric observations of the Mira star o Ceti with the VLTI/VINCI instrument in the near-infrared»։ Proceedings of the 13th Cambridge Workshop on Cool Stars 560: 651։ Bibcode:2005ESASP.560..651H 
  26. ↑ «VizieR Detailed Page»։ Vizier.u-strasbg.fr։ Վերցված է 2012-10-14 
  27. ↑ «VizieR Detailed Page»։ Vizier.u-strasbg.fr։ Վերցված է 2012-10-14 
  28. ↑ Gorlova N., Lobel A., Burgasser A. J., Rieke G. H., Ilyin I., Stauffer J. R. (2006)։ «On the CO Near‐Infrared Band and the Line‐splitting Phenomenon in the Yellow Hypergiant ρ Cassiopeiae»։ The Astrophysical Journal 651 (2): 1130–1150։ Bibcode:2006ApJ...651.1130G։ arXiv:astro-ph/0607158։ doi:10.1086/507590 
  29. ↑ Nieuwenhuijzen H., De Jager C., Kolka I., Israelian G., Lobel A., Zsoldos E., Maeder A., Meynet G. (2012)։ «The hypergiant HR 8752 evolving through the yellow evolutionary void»։ Astronomy & Astrophysics 546: A105։ Bibcode:2012A&A...546A.105N։ doi:10.1051/0004-6361/201117166 
  30. ↑ Woodruff H. C., Eberhardt M., Driebe T., Hofmann K.-H. և այլք: (2004)։ «Interferometric observations of the Mira star o Ceti with the VLTI/VINCI instrument in the near-infrared»։ Astronomy & Astrophysics 421 (2): 703–714։ Bibcode:2004A&A...421..703W։ arXiv:astro-ph/0404248։ doi:10.1051/0004-6361:20035826 
  31. ↑ Tylenda R., Kamiński T., Schmidt M., Kurtev R., Tomov T. (2011)։ «High-resolution optical spectroscopy of V838 Monocerotis in 2009»։ Astronomy & Astrophysics 532: A138։ Bibcode:2011A&A...532A.138T։ arXiv:1103.1763։ doi:10.1051/0004-6361/201116858 
  32. ↑ Lane B. F., Retter A., Thompson R. R., Eisner J. A. (April 2005)։ «Interferometric Observations of V838 Monocerotis»։ The Astrophysical Journal (The American Astronomical Society) 622 (2): L137–L140։ Bibcode:2005ApJ...622L.137L։ arXiv:astro-ph/0502293։ doi:10.1086/429619 
  33. ↑ Lamers H. J. G. L. M. (February 6–10, 1995)։ «Observations and Interpretation of Luminous Blue Variables»։ Proceedings of IAU Colloquium 155, Astrophysical applications of stellar pulsation։ Astrophysical applications of stellar pulsation. Astronomical Society of the Pacific Conference Series 83 (Cape Town, South Africa: Astronomical Society of the Pacific): 176–191։ Bibcode:1995ASPC...83..176L 
  34. ↑ Bedding, T. R. և այլք։ (April 1997), «The angular diameter of R Doradus: a nearby Mira-like star», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 286 (4): 957–962, doi:10.1093/mnras/286.4.957 
  35. ↑ Machado M. A. D., de Araújo F. X., Pereira C. B., Fernandes M. B. (2002)։ «HR Carinae: New spectroscopic data and physical parameters»։ Astronomy and Astrophysics (Astronomy and Astrophysics) 387: 151–161։ Bibcode:2002A&A...387..151M։ doi:10.1051/0004-6361:20020295։ pp. 151-161 
  36. ↑ D. Fedele, M. Wittkowski, F. Paresce, M. Scholz, P.R. Wood, S. Ciroi։ «The K-band intensity profile of R Leonis probed by VLTI/VINC» (անգլերեն)։ Վերցված է 12 августа 2009 
  37. ↑ https://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2001/08/aa1919.pdf
  38. ↑ Moravveji Ehsan, Guinan Edward F., Khosroshahi Habib, Wasatonic Rick (2013)։ «The Age and Mass of the α Herculis Triple-star System from a MESA Grid of Rotating Stars with 1.3 <= M/M ⊙ <= 8.0»։ The Astronomical Journal 146 (6): 148։ Bibcode:2013AJ....146..148M։ arXiv:1308.1632։ doi:10.1088/0004-6256/146/6/148 
  39. ↑ Clark J. S., Najarro F., Negueruela I., Ritchie B. W., Urbaneja M. A., Howarth I. D. (2012)։ «On the nature of the galactic early-B hypergiants»։ Astronomy & Astrophysics 541: A145։ Bibcode:2012A&A...541A.145C։ arXiv:1202.3991։ doi:10.1051/0004-6361/201117472 
  40. ↑ Davis J., Booth A. J., Ireland M. J., Jacob A. P., North J. R., Owens S. M., Robertson J. G., Tango W. J., Tuthill P. G. (2007)։ «The Emergent Flux and Effective Temperature of Delta Canis Majoris»։ Publications of the Astronomical Society of Australia 24 (3): 151։ Bibcode:2007PASA...24..151D։ arXiv:0709.3873։ doi:10.1071/AS07017 
  41. ↑ «Catalogue of Stellar Diameters (CADARS) (ZET AUR)» (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-11-ին։ Վերցված է 12 августа 2009 
  42. ↑ «Gacrux»։ stars.astro.illinois.edu։ Վերցված է 2017-11-06 
  43. ↑ Barniske A., Oskinova L. M., Hamann W. -R. (2008)։ «Two extremely luminous WN stars in the Galactic center with circumstellar emission from dust and gas»։ Astronomy and Astrophysics 486 (3): 971։ Bibcode:2008A&A...486..971B։ arXiv:0807.2476։ doi:10.1051/0004-6361:200809568 
  44. ↑ Moravveji Ehsan, Guinan Edward F., Shultz Matt, Williamson Michael H., Moya Andres (March 2012)։ «Asteroseismology of the nearby SN-II Progenitor: Rigel. Part I. The MOST High-precision Photometry and Radial Velocity Monitoring»։ The Astrophysical Journal 747 (1): 108–115։ Bibcode:2012ApJ...747..108M։ arXiv:1201.0843։ doi:10.1088/0004-637X/747/2/108 
  45. ↑ Najarro F. (2001)։ «Spectroscopy of P Cygni»։ P Cygni 2000: 400 Years of Progress 233: 133։ Bibcode:2001ASPC..233..133N 
  46. ↑ Cruzalebes P., Jorissen A., Rabbia Y., Sacuto S., Chiavassa A., Pasquato E., Plez B., Eriksson K., Spang A., Chesneau O. (2013)։ «Fundamental parameters of 16 late-type stars derived from their angular diameter measured with VLTI/AMBER»։ Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 434 (1): 437–450։ Bibcode:2013MNRAS.434..437C։ arXiv:1306.3288։ doi:10.1093/mnras/stt1037 
  47. ↑ Mozurkewich D., Armstrong J. T., Hindsley R. B., Quirrenbach A., Hummel C. A., Hutter D. J., Johnston K. J., Hajian A. R., Elias Ii Nicholas M., Buscher D. F., Simon R. S. (2003)։ «Angular Diameters of Stars from the Mark III Optical Interferometer»։ The Astronomical Journal 126 (5): 2502։ Bibcode:2003AJ....126.2502M։ doi:10.1086/378596 
  48. ↑ Matthews, L. D. և այլք։ (January 2012), «New Evidence for Mass Loss from δ Cephei from H I 21 cm Line Observations», The Astrophysical Journal 744 (1): 53, doi:10.1088/0004-637X/744/1/53. 
  49. ↑ Richichi, A.; Roccatagliata, V.։ «Aldebaran's angular diameter: How well do we know it?» (անգլերեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-03-11-ին։ Վերցված է 12 августа 2009 
  50. ↑ Fadeyev Y. A. (2015)։ «Evolutionary status of Polaris»։ Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 449: 1011։ Bibcode:2015MNRAS.449.1011F։ arXiv:1502.06463։ doi:10.1093/mnras/stv412 
  51. ↑ Crowther P. A., Schnurr O., Hirschi R., Yusof N., Parker R. J., Goodwin S. P., Kassim H. A. (2010)։ «The R136 star cluster hosts several stars whose individual masses greatly exceed the accepted 150 M⊙ stellar mass limit»։ Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 408 (2): 731։ Bibcode:2010MNRAS.408..731C։ arXiv:1007.3284։ doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17167.x 
  52. ↑ Ziółkowski, J. (2005), «Evolutionary constraints on the masses of the components of HDE 226868/Cyg X-1 binary system», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 358 (3): 851–859, doi:10.1111/j.1365-2966.2005.08796.x  Note: for radius and luminosity, see Table 1 with d=2 kpc.
  53. ↑ Hummel C. A., Rivinius T., Nieva M. -F., Stahl O., Van Belle G., Zavala R. T. (2013)։ «Dynamical mass of the O-type supergiant in ζ Orionis A»։ Astronomy & Astrophysics 554: A52։ Bibcode:2013A&A...554A..52H։ arXiv:1306.0330։ doi:10.1051/0004-6361/201321434 
  54. ↑ Schilbach E., Röser S. (2008)։ «On the origin of field O-type stars»։ Astronomy and Astrophysics 489: 105։ Bibcode:2008A&A...489..105S։ arXiv:0806.0762։ doi:10.1051/0004-6361:200809936 
  55. ↑ Juergen Kummer։ «Big and Giant Stars: Capella»։ jumk.de։ Վերցված է 2017-11-06 
  56. ↑ Torres Guillermo, Claret Antonio, Pavlovski Krešimir, Dotter Aaron (2015)։ «Capella (α Aurigae) Revisited: New Binary Orbit, Physical Properties, and Evolutionary State»։ The Astrophysical Journal 807: 26։ Bibcode:2015ApJ...807...26T։ arXiv:1505.07461։ doi:10.1088/0004-637X/807/1/26 
  57. ↑ Juergen Kummer։ «Big and Giant Stars: VV Cephei»։ jumk.de։ Վերցված է 2017-11-06 
  58. ↑ Juergen Kummer։ «Big and Giant Stars: WOH G64»։ jumk.de։ Վերցված է 2017-11-07 
  59. ↑ Juergen Kummer։ «Big and Giant Stars: Garnet Star»։ jumk.de։ Վերցված է 2017-12-01 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ամենախոշոր_աստղերի_ցանկ&oldid=8529544» էջից