Աղեստամոքսային տրակտի քաղցկեղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աղեստամոքսային տրակտի քաղցկեղ
Տեսակհիվանդության կարգ
Վնասում էմարդու ստամոքսաղիքային տրակտ
Բժշկական մասնագիտությունուռուցքաբանություն
ՀՄԴ-10C26.0
 Gastrointestinal cancers Վիքիպահեստում

Աղեստամոքսային տրակտի քաղցկեղ (ԱՍՏ), աղեստամոքսային համակարգի և մարսողական գեղձերի չարորակ վիճակ, որի մեջ են մտնում կերակրափողը, ստամոքսը, բիլիար համակարգը, ենթաստամոքսային գեղձը, բարակ և հաստ աղիները, ուղիղ աղին։ Ախտանշանները կախված են ախտահարվող օրգանից, կարող է լինել օբստրուկցիա(կլման դժվարեցում կամ դեֆեկացիայի խնդիր ), արյունահոսություն կամ այլ ասոցացված խնդիրներ։ Ախտորոշման համար հաճախ պահանջվում է էնդոսկոպիա և կասկածելի հյուսվածքից բիոպսիա։ Բուժման տակտիկան կախված է գոյացության տեղակայումից, քաղցկեղի տեսակից, մետաստազավորումից։ Այս գործոններից է կախված նաև կանխատեսումը։

Ընդհանուր առմամբ ԱՍՏ-ի և մարսողական գեղձերի (ենթաստամոքսային գեղձ, լյարդ, լեղապարկ) գոյացությունները ավելի շատ են հանդիպում և մահվան դեպքերը ավելի շատ են, քան այլ օրգան համակարգերի դեպքում[1][2]։ ԱՍՏ քաղցկեղների բազմաթիվ տեսակների համար գոյություն ունի տարբեր աշխարհագրական տեղակայում[1]։

Մարսողական համակարգի վերին բաժիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կերակրափողի քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մահվան դեպքերի տարածվածությունը 2004 թվականի դրությամբ ըստ ԱԱՀ-ի[3]։

Կերակրափողի քաղցկեղը իր տարածվածությամբ զբաղեցնում է 6-րդ տեղը աշխարհում, և այս ցուցանիշը գնալով մեծանում է[4]։ Տղամարդկանց շրջանում հիվանդության հանդիպման հաճախականությունը 3 անգամ ավելի շատ է, քան կանանց մոտ[4]։ Դեպքերի թիվը տարբեր երկրներում շատ տարբեր է, բոլոր դեպքերի համարյա կեսը տեղի են ունենում Չինաստանում[1]։ Եթովպիայում նույնպես բարձր է հանդիպման հաճախականությունը[4]։ Հիվանդության 2 հիմնական տեսակներն են տափակ-բջջային կարցինոման և կերակրափողի ադենոկարցինոման։ Հանդիպման հաճախականությունը յուրաքանչյուր տեսակի համար համարյա նույնն է, բայց զարգացած երկրներում՝ Հյուսիսային Ամերիկայում և Եվրոպայում, ադենոկարցինոման ավելի տարածված է[4]։

Կերակրափողի քաղցկեղը սովորաբար ուշ փուլերում է հայտնաբերվում, ավելի վաղ ախտանշանները ի հայտ չեն գալիս։ Եթե քաղցկեղը վաղ է հայտնաբերվում, ապա 5 տարվա ապրելիությունը կազմում է 90 % կամ ավել։ Բայց հիմնականում քաղցկեղը ախտորոշվում է այն փուլերում, երբ այն արդեն տարածվել է կերակրափողի պատից դուրս և ապրելիության ցուցանիշը կտրուկ իջնում է։ Չինաստանում 5 տարվա ապրելիությունը բարձր տարբերակված քաղցկեղի համար կազմում է մոտ 20 %, իսկ ԱՄՆ-ում՝ մոտ 15%[4]։

Ստամոքսի քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստամոքսի քաղցկեղն իր հանդիպման հաճախականությամբ 4-րդն է համարվում և ընդհանուր առմամբ 2-րդը քաղցկեղից մահացության ցուցանիշում[2]։ Արևելյան Ասիան (Չինաստան, Ճապոնիա, Կորեա, Մոնգոլիա) ունի բարձր ռիսկ ստամոքսի քաղցկեղի առաջացման և Հյուսիսային Ամերիկան, Նոր զելանդիան, Արևմտյան և հյուսիսային Աֆրիկան ունեն ստամոքսի քաղցկեղի առաջացման ցածր ռիսկ[5]։ Ստամոքսի քաղցկեղի ամենատարածված տեսակը ադենոկարցինոման է, որի պատճառով գրանցվում է մոտավորապես 750000 մահվան դեպք ամեն տարի[6]։ Քաղցկեղի զարգացմանը նպաստող գործոններից են սննդակարգը, ծխելը, ալկոհոլի չարաշահումը, ժառանգականությունը, պերնիցիոզ անեմիան և ինֆեկցիաները, օրինակ՝ Հելիկոբակտեր Պիլորին, Էպշտեին Բարի վիրուսը[1][6]։ Քիմիոթերապիան մեծացնում է ապրելիության ցուցանիշը[7]։

Ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԹքագեղձերՀարականջային թքագեղձԵնթաստորինծնոտային թքագեղձԵնթալեզվային թքագեղձըմպանԼեզուԿերակրափողԵնթաստամոքսային գեղձՍտամոքսԵնթաստամոքսային գեղձի ծորանԶստաղիքՀետանցքՈւղիղ աղիքՈրդանման ելունԿույրաղիքՎայրէջ հաստ աղիքՎերել հաստ աղիքԼայնաձիգ հաստ աղիքՀաստ աղիքԼեղածորանՏասներկումատնյա աղիքԼեղապարկԼյարդբերանի խոռոչ
Մարդու աղեստամոքսային ուղու վերին և ստորին հատվածներ

ԱՄՆ-ում ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղը զբաղեցնում է 5-րդ տեղը որպես մահվան պատճառ[8] և 7-րդը՝ Եվրոպայում[9]։ ԸՆդհանուր առմամբ 2008թ․-ին գրանցվել է ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղի 280000 նոր դեպք և 265000 մահվան դեպք[10]։ Տարբերակում են 2 տեսակ՝ էնդոկրին և ոչ էնդոկրին։ Ամենատարածվածը ծորանային ադենոկարցինոման է[1]։ Ռիսկի գործոններից են բարձր տարիքը 60 տարեկան և ավել, ծխելը[8]։ Խրոնիկ պանկրեատիտը, շաքարային դիաբետը կամ այլ գործոններ նույնպես նպաստում են քաղցկեղի առաջացմանը[2]։ Վաղ շրջանում քաղցկեղը հիմնականում ասիմպտոմատիկ է, իսկ ավելի բարձր տարբերակման փուլում արտահայտվում է սուր ցավով որովայնում, որը ճառագայթում է դեպի մեջք[8]։ Այլ նշաններից կարող են լինել դեղնուկը, մաշկի և աչքերի դեղնությունը[9]։

Ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղը ունի վատ կանխատեսում[2], 5 տարվա ապրելիությունը 5 %-ից ցածր է։ Ախտորոշման պահին այն սովորաբար արդեն բարձր տարբերակման փուլում է՝ ոչ վիրահատելի[9]։ Վիրահատական բուժման ենթարկվում է միայն մեկը 15-20 հիվանդների հաշվարկով[11]։ Ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղը հակվածություն ունի ագրեսիվանալու և կայունություն է ցուցաբերում ռադիոթերապիայի և քիմիոթերապիայի նկատմամբ[10]։

Լյարդի քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լյարդի քաղցկեղի (այլ կերպ լյարդբջջային կարցինոմա կամ հեպատոմա ) առաջացման համար հիմք է հանդիսանում Հեպատիտ B կամ C-ն կամ ցիռոզի պատճառով է առաջանում որպես քրոնիկ ալկոհոլիզմի հետևանք։ Լյարդի քաղցկեղը կարող է բերել մաշկի և աչքերի դեղնության՝ դեղնուկ, քորի առաջացման կամ որովայնում ազատ հեղուկի առկայության՝ ասցիտ։ Հիվանդը կարող է ունենալ ծանրության զգացում կամ քաղցկեղը հնարավոր է բերի լյարդի ֆունկցիաների խանգարման[12]։

Ախտորոշման համար կատարվում է բիոպսիա, ՄՌՏ, ԿՏ, արյան լաբորատոր քննություն, ներառյալ ալֆա-ֆետոպրոտեին, լյարդի ֆունկցիոնալ թեստեր և ՈւՁՀ։ Քաղցկեղը բուժվում է ըստ TNM դասակարգման և արդոք զարգացել է ցիռոզ, թե ոչ։ Բուժման տարբերակներից է վիրաբուժական միջամտությունը, էմբոլիզացիան, աբլացիան կամ լյարդի փոխպատվաստումը[13]։

Լեղապարկի քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեղապարկի քաղցկեղի ամենաբնորոշ տեսակը ադենոկարցինոման է և այն ավելի հաճախ հանդիպում է տարեց կանանց մոտ։ Քաղցկեղի առաջացումը անմիջական կապ ունի լեղաքարային հիվանդության, կրակալված լեղապարկի և պոլիպների հետ, որոնք հայտնաբերվում են ՈւՁՀ-ի միջոցով։ Լեղապարկի քաղցկեղը կարող է արտահայտվել քաշի կորստով, դեղնությամբ և որովայնի աջ վերին քառորդակում ցավի առկայությամբ։ Սովորաբար ախտորոշվում է ՈՒՁՀ-ի միջոցով, իսկ ուռուցքի փուլայնության համար կատարվում է ԿՏ։ Կանխատեսումը քաղցկեղի վատն է[13]։

Այլ տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարսողական համակարգի ստորին բաժիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղիքային քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանդիպում է ավելի մեծ տարիքում։ Այն սովորաբար ծագում է աղիքի սեկրետոր բջիջներից, ռիսկի գործոնների մեջ է մտնում վատ սննդակարգը ՝ քիչ բանջարեղենի և շատ ճարպի օգտագործումը։ Եթե քաղցկեղը առաջանում է երիտասարդների մոտ, ապա այն հիմնականում կապված է ժառանգական ֆակտորի հետ, ինչպիսիք են Պետջ-Ջեգերսի համախտանիշը, ժառանգական ոչ պոլիպոզ կոլոռեկտալ քաղցկեղը կամ ընտանեկան ադենոմատոզ պոլիպը[12]։ Կոլոռեկտալ քաղցկեղը հնարավոր է հայտնաբերվի պոլիպից արյունահոսության դեպքում, աղիքային անանցանելիության, աղիքային ցավի դեպքում կամ կոլոնոսկոպիայի ժամանակ բիոպսիա վերցնելու հետևանքով։ Աղիների դատարկման կայուն զգացողությունը կամ սակավարյունությունը նույնպես կարող է լինել այս քաղցկեղին բնորոշ նշան[13]։ Կոլոնոսկոպիան քաղցկեղի հայտնաբերման հիմանական մեթոդն է համարվում, բիոպսիան կարող է բացահայտել քաղցկեղի ներաճի չափը դեպի աղու պատ։ Բուժման համար անհրաժեշտ է աղիքի մասնակի հեռացում, քիմիոթերապիայի հետ համատեղելով կամ առանց վերջինիս։ Կոլոռեկտալ քաղցկեղի կանխատեսումը հարաբերականորեն լավ է, եթե այն վաղ է հայտնաբերվում[13]։

Կոլոռեկտալ քաղցկեղի օրինակ

Ուղիղ աղու քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղցկեղի համար կարևոր անատոմիական սահման է համարվում ատամնավոր գիծը, որը տեղակայվում է 1-2 սմ հեռավորության վրա անալ եզրից, որտեղ անալ բացվածքի լորձաթաղանթը փոխարինվում է մաշկով[14]։ Եթե քաղցկեղը տեղակայվում է գծից վերև, ավելի հավանական է, որ լինի կարցինոմա, եթե տեղակայվում է գծից ներքև, ավելի հավանական է հարթ բջջային կարցինոմայի առաջացումը, որը կարող է խոցոտվել։ Քաղցկեղը խիստ կապ ունի խոցային կոլիտի և սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակների՝ ՄԻԱՎ-ի հետ։

Քաղցկեղը կարող է բերել փորկապության կամ տենեզմների, կամ կարող է շոշափվել որպես հավելյալ զանգված, չնայած կարող է ներկայանալ խոցոտված ձևով[15]։

Քաղցկեղը հայտնաբերվում է բիոպսիայի միջոցով և բուժման եղանակներից էգոյացության հեռացումը, ռադիոթերապիան կամ քիմիոթերապիան։ Հինգ տարվա ապրելիության ցուցանիշը միջամտությունից հետո բարձր է 70%-ից[15]։

Գաստրոինտեստինալ կարցինոիդ քաղցկեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գաստրոինտեստինալ կարցինոիդ քաղցկեղը հազվադեպ է հանդիպում, ունի դանդաղ աճ և հիմնականում ազդում է ստամոքսի և աղիների բջիջների վրա։ Բջիջները արտադրում են հորմոններ, որոնք կարգավորում են մարսողական հյութերի արտադրումը և մատակարարում սննդանյութ բարակ աղիների միջոցով։ Այս տեսակը քաղցկեղի սովորաբար տեղակայվում է կույր աղու որդանման ելունի շրջանում, բարակ աղիների կամ ուղիղ աղու շրջանում։ Այն մեծացնում է աղեստամոքսային համակարգի այլ քաղցկեղների առաջացման ռիսկը։ Բուժումը սովորաբար վիրահատական է[16]։

Դաշտի դեֆեկտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դաշտի դեֆեկտը կամ չարորակացումը մի տարածք է, որտեղ նախատրամադրվածություն կա քաղցկեղ զարգանալու։ Այն առաջանում է Գաստրոինտեստինալ քաղցկեղի առաջընթացի ժամանակ[17]։ Այս դեֆեկտը կարող է ունենալ տեսանելի աճ, էպիգենետիկ փոփոխություններ կամ մուտացիաներ։

Կերակրափող[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կերակրափողի ադենոկարցինոման հակված է առաջանալու դաշտի դեֆեկտից, որն անվանում են Բարրետի կերակրափող, հյուսվածքի վրա կարմիր հանգույցի առաջացումով։ Բարետի կերակրափողի ախտորոշումը դրվում է մետապլաստիկ փոփոխությունների դեպքում, երբ կերակրափողի հարթ բջջային հյուսվածքը փոխարինվում է խողովոկավոր հյուսվածքով։ Բարետի կերակրափողը համարվում է նախաքաղցկեղային վիճակ կերակրափողի ադենոկարցինոմայի զարգացման համար[18] և ունի էպիգենետիկ փոփոխությունների հակվածություն[19]։

Կերակրափողի հարթ բջջային կարցինոման կարող է առաջանալ որպես երկրորդ հիմնական ուռուցք, ասոցացված գլխի և պարանոցի քաղցկեղի հետ ՝ տեղային ռեակցիա, դաշտի չարորակացման ժամանակ[20][21]։ Այս փոփոխությունները հարթ բջջային կարցինոմայի պրոգրեսիայի հետ միասին, հայտնաբերվում են էպիգենետիկ նշանների միջոցով[22]։

Ստամոքս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստամոքսի քաղցկեղը զարգանում է ատրոֆիկ գաստրիտի կամ ներքին մետապլաստիկ փոփոխությունների չարորակացման հիման վրա՝ հանգեցնելով համապատասխան հատվածում քաղցկեղի առաջացմանը[23]։ Մի հետազոտությամբ դաշտի դեֆեկտում ցուցադրվել է քաղցկեղածիններ, որոնք հայտնաբերվել են միկրոՌՆԹ-ների միջոցով նորմալ ստամոքսի հյուսվածքում, որոնք չեն ունեցել չարորակ նեոպլազիա և քաղցկեղ ունեցողների մոտ[24]։

Հաստ աղիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկայնաձիգ կերպով բացված հաստ աղիքի թարմ ռեզեկցված սեգմենտ, որում քաղցկեղ և չորս պոլիպներ են երևում։ Եվ սխեմատիկ դիագրամ, որում պատկերված է հնարավոր օջախային (դաշտային) դեֆեկտը (հյուսվածքի տեղամաս որը կանխորոշում և հակում է քաղցկեղի առաջացմանը) հաստ աղու այդ սեգմենտում։ Դիագրամում պատկերված են նաև ենթակլոններ և ենթա-ենթակլոններ, որոնք քաղցկեղի նախորդներն են։

Երբ հաստ աղու սեգմենտում հայտնաբերվում է քաղցկեղ, այն հեռացվում է հարակից հյուսվածքի հետ միասին, քանի որ հարակից հյուսվածքում նույնպես կարող են նեոպլաստիկ բնույթի փոփոխություններ լինել պոլիպի ձևով (տես նկարը)։ Այն տեսանելի ապացույց է դաշտի դեֆեկտի։ Այս պոլիպներից որոշները կարող են ունենալ նախաքաղցկեղային նեոպլաստիկ բնույթ։ Ըստ Հոֆսթադի ուսումնասիրության[25] երբ պոլիպը չի հեռացվում աղու պատից, ապա 3 տարի հետո պոլիպների մոտ 40%-ը չափերով մեծանում է, մեծացնելով քաղցկեղի վերածման հավանականությունը։ Ըստ Լուոի[26] ուսումնասիրության հաստ աղու որևէ հատվածի չարորակացումը հաճախ առաջանում է հավելյալ ԴՆԹ-ի մեթիլացման հետևանքով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Yamada T, Alpers DH, և այլք: (2009). Textbook of gastroenterology (5th ed.). Chichester, West Sussex: Blackwell Pub. էջեր 603, 1028. ISBN 978-1-4051-6911-0. OCLC 404100761.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Bjelakovic, G; Nikolova, D; Simonetti, RG; Gluud, C (2008 թ․ հուլիսի 16). «Antioxidant supplements for preventing gastrointestinal cancers». The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD004183. doi:10.1002/14651858.CD004183.pub3. PMID 18677777.
  3. ↑ «Death and DALY estimates for 2004 by cause for WHO Member States (Persons, all ages)». WHO. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Yang, S; Wu, S; Huang, Y; Shao, Y; Chen, XY; Xian, L; Zheng, J; Wen, Y; Chen, X; Li, H; Yang, C (2012 թ․ դեկտեմբերի 12). «Screening for oesophageal cancer». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 12: CD007883. doi:10.1002/14651858.CD007883.pub2. PMID 23235651.
  5. ↑ Bennett, C; Wang, Y; Pan, T (2009 թ․ հոկտեմբերի 7). «Endoscopic mucosal resection for early gastric cancer». The Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD004276. doi:10.1002/14651858.CD004276.pub3. PMID 19821324.
  6. ↑ 6,0 6,1 O'Connor, A; McNamara, D; O'Moráin, CA (2013 թ․ սեպտեմբերի 23). «Surveillance of gastric intestinal metaplasia for the prevention of gastric cancer». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 9 (9): CD009322. doi:10.1002/14651858.CD009322.pub2. PMID 24062262.
  7. ↑ Wagner, Anna Dorothea; Syn, Nicholas LX; Moehler, Markus; Grothe, Wilfried; Yong, Wei Peng; Tai, Bee-Choo; Ho, Jingshan; Unverzagt, Susanne (2017 թ․ օգոստոսի 29). «Cochrane Database of Systematic Reviews» (PDF). Cochrane Database of Systematic Reviews (անգլերեն). 8: CD004064. doi:10.1002/14651858.cd004064.pub4. PMC 6483552. PMID 28850174.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Arcidiacono, PG; Calori, G; Carrara, S; McNicol, ED; Testoni, PA (2011 թ․ մարտի 16). «Celiac plexus block for pancreatic cancer pain in adults». The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD007519. doi:10.1002/14651858.CD007519.pub2. PMC 6464722. PMID 21412903.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Moss, AC; Morris, E; Mac Mathuna, P (2006 թ․ ապրիլի 19). «Palliative biliary stents for obstructing pancreatic carcinoma». The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD004200. doi:10.1002/14651858.CD004200.pub4. PMID 16625598.
  10. ↑ 10,0 10,1 Gurusamy, Kurinchi Selvan; Kumar, Senthil; Davidson, Brian R; Fusai, Giuseppe; Gurusamy, Kurinchi Selvan (2012). «Resection versus other treatments for locally advanced pancreatic cancer». Cochrane Database of Systematic Reviews. doi:10.1002/14651858.CD010244.
  11. ↑ Gurusamy, Kurinchi Selvan; Allen, Victoria B; Kalia, Amun; Davidson, Brian R; Gurusamy, Kurinchi Selvan (2011). «Diagnostic accuracy of laparoscopy for assessing the resectability in pancreatic and periampullary cancer». Cochrane Database of Systematic Reviews. doi:10.1002/14651858.CD009323.
  12. ↑ 12,0 12,1 Vinay Kumar; և այլք:, eds. (2007). Robbins basic pathology (8th ed.). Philadelphia: Saunders/Elsevier. ISBN 978-1-4160-2973-1. OCLC 804094752.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Nicki R. Colledge; Brian R. Walker; Stuart H. Ralston, eds. (2010). Davidson's principles and practice of medicine. Illustrated by Robert Britton (21st ed.). Edinburgh: Churchill Livingstone/Elsevier. ISBN 978-0-7020-3085-7. OCLC 455157186.
  14. ↑ Bruce G. Wolff; և այլք:, eds. (2007). The ASCRS textbook of colon and rectal surgery. New York: Springer. էջ 1. ISBN 978-0-387-24846-2.
  15. ↑ 15,0 15,1 Fauci AS, Braunwald E, Kasper D, Hauser S, Longo D, Jameson J, Loscalzo J (2008). Harrison's principles of internal medicine (17th ed.). New York: McGraw-Hill Medical. ISBN 978-0-07-147692-8. OCLC 237889182.
  16. ↑ «Gastrointestinal Carcinoid Tumor». National Cancer Institute at the National Institutes of Health. 1980 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  17. ↑ Bernstein C, Bernstein H, Payne CM, Dvorak K, Garewal H (2008). «Field defects in progression to gastrointestinal tract cancers». Cancer Lett. 260 (1–2): 1–10. doi:10.1016/j.canlet.2007.11.027. PMC 2744582. PMID 18164807.
  18. ↑ Halland M, Katzka D, Iyer PG (2015). «Recent developments in pathogenesis, diagnosis and therapy of Barrett's esophagus». World J. Gastroenterol. 21 (21): 6479–90. doi:10.3748/wjg.v21.i21.6479. PMC 4458759. PMID 26074687.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  19. ↑ Agarwal A, Polineni R, Hussein Z, Vigoda I, Bhagat TD, Bhattacharyya S, Maitra A, Verma A (2012). «Role of epigenetic alterations in the pathogenesis of Barrett's esophagus and esophageal adenocarcinoma». Int J Clin Exp Pathol. 5 (5): 382–96. PMC 3396065. PMID 22808291.
  20. ↑ Priante AV, Castilho EC, Kowalski LP (April 2011). «Second primary tumors in patients with head and neck cancer». Current Oncology Reports. 13 (2): 132–7. doi:10.1007/s11912-010-0147-7. PMID 21234721.
  21. ↑ Scherübl H, Steinberg J, Schwertner C, Mir-Salim P, Stölzel U, de Villiers EM (June 2008). «'Field cancerization' im oberen Aerodigestivtrakt» [Coincidental squamous cell cancers of the esophagus, head, and neck: risk and screening]. HNO (German). 56 (6): 603–8. doi:10.1007/s00106-007-1616-7. PMID 17928979.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  22. ↑ Lee YC, Wang HP, Wang CP, Ko JY, Lee JM, Chiu HM, Lin JT, Yamashita S, Oka D, Watanabe N, Matsuda Y, Ushijima T, Wu MS (2011). «Revisit of field cancerization in squamous cell carcinoma of upper aerodigestive tract: better risk assessment with epigenetic markers». Cancer Prev Res (Phila). 4 (12): 1982–92. doi:10.1158/1940-6207.CAPR-11-0096. PMID 21952583.
  23. ↑ Rugge M, Capelle LG, Cappellesso R, Nitti D, Kuipers EJ (2013). «Precancerous lesions in the stomach: from biology to clinical patient management». Best Pract Res Clin Gastroenterol. 27 (2): 205–23. doi:10.1016/j.bpg.2012.12.007. PMID 23809241.
  24. ↑ Assumpção MB, Moreira FC, Hamoy IG, Magalhães L, Vidal A, Pereira A, Burbano R, Khayat A, Silva A, Santos S, Demachki S, Ribeiro-Dos-Santos Â, Assumpção P (2015). «High-Throughput miRNA Sequencing Reveals a Field Effect in Gastric Cancer and Suggests an Epigenetic Network Mechanism». Bioinform Biol Insights. 9: 111–7. doi:10.4137/BBI.S24066. PMC 4496000. PMID 26244015.
  25. ↑ Hofstad B, Vatn MH, Andersen SN, Huitfeldt HS, Rognum T, Larsen S, Osnes M (1996). «Growth of colorectal polyps: redetection and evaluation of unresected polyps for a period of three years». Gut. 39 (3): 449–56. doi:10.1136/gut.39.3.449. PMC 1383355. PMID 8949653.
  26. ↑ Luo Y, Yu M, Grady WM (2014). «Field cancerization in the colon: a role for aberrant DNA methylation?». Gastroenterol Rep (Oxf). 2 (1): 16–20. doi:10.1093/gastro/got039. PMC 3920999. PMID 24760232.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աղեստամոքսային_տրակտի_քաղցկեղ&oldid=9491081» էջից