Աղասի Խանջյանի ամառանոց

Աղասի Խանջյանի ամառանոց;
	Հուշարձանի ներքին տեսքը նախքան փլուզվելը
Տեսակ	մշակութային արժեք և շենք
Ստեղծում	1936
Երկիր	Հայաստան
Բնակավայր	Դիլիջան
Հասցե	Մ. Գորկու փող. 15 ա
Ներկա վիճակ	վթարային (գրեթե ավերված)
ՀՀ ՊՄԱՀ	10.3/130
	Villa of Aghasi Khanjian Վիքիպահեստում

Աղասի Խանջյանի ամառանոց, Հայաստանի հանրապետական նշանակության հուշարձան։ Այն ներկայացված է «10.3.130» համարով և պաշտոնապես պահպանվում է պետության կողմից՝ հանձին Հայաստանի մշակույթի նախարարության։ Հուշարձանը գտնվում է Հայաստանի Տավուշի մարզի Դիլիջան քաղաքի Մ. Գորկու փողոցի 15ա հասցեում՝ անտառապատ լեռան լանջին։ Կառուցվել է 1936 թվականին։ Ներկայումս վթարային վիճակում է, պահպանության հատուկ միջոցներ չեն ձեռնարկվում^[2]^[3]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառուցվել է 1936 թվականին^[4], շենքի շինարարությունը տևել է 1928-1936 թթ, տեղավայրն անձամբ Խանջյանն է ընտրել^[3]։ Ըստ որոշ տվյալների՝ նախկինում այստեղ տեղակայված է եղել Ռուսական կայսերական բանակի գնդերից մեկի զորքերի գերեզմանատունը։ Չնայած որ կառուցվել է որպես Հայաստանի Կոմկուսի առաջին քարտուղար՝ Աղասի Խանջյանի ամառանոց, բայց չի ծառայել իր նպատակին։ Պաշտոնական վարկածով, 1936-ի հուլիսի 9-ին Խանջյանն ինքնասպան է եղել, վարած կա, սակայն, որ նրան սպանել են^[5]։ Որոշ ականատեսների վկայությամբ՝ Խանջյանն այս ամառանոցում եղել է ընդամենը մեկ անգամ՝ Լավրենտի Բերիային հանդիպելուց առաջ^[2]։ Խանջյանի՝ ամառանոց այցելելու փաստը հստակ չէ։ Ինչպես նաև հստակ չէ, թե արդյոք շենքերի ամբողջ համալիրն է եղել Խանջյանի ամառանոցը, թե «կլոր» շենքը կառուցվել է ավելի ուշ, իսկ Խանջյանի իրական ամառանոցը եղել է կլոր շենքին հարող ավելի փոքր շինությունը^[6]։

Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին շենքը վերածվել է անասնագոմի։ Հայաստանի կոմկուսի երկրորդ քարտուղար Պողոսովը կազմակերպել է շենքի վերանորոգումը, սակայն հնարավոր չի եղել ամբողջությամբ վերականգնել պատերի զարդանախշերը և միայն առաստաղի զարդանախշն է հնարավոր եղել փրկել ոչնչացումից։ 1980-ական թթ. վերջերից ամառանոցը հայտնվել է լքյալ վիճակում, որի հետևանքով 2013 թ. այն մասամբ փլուզվել է^[3]։

Ամառանոցը գտնվում է Դիլիջանում, Երևան տանող հիմնական ճանապարհից մի քանի տասնյակ մետր հեռավորության վրա^[2]՝ Գորկի փողոցին հարող անտառապատ բլուրներից մեկի վրա, Մ. Գորկու փողոցի 15 ա հասցեում։

Ներկա վիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շենքը կառուցվել է 1930-ականների առաջին կեսին, տարիներ հետո վերակառուցվել է, սակայն 80-ականներին` մասնակի փլուզվել, պետական հուշարձանների ցանկում ներառելիս եղել է վթարային վիճակում^[7] իսկ ներկայումս գտնվում է գրեթե ավերված վիճակում։

Այսօր այն գրեթե ամբողջովին ավերված է. չկա նկարազարդ առաստաղը, պատերը, փայտյա ներքին հարդարանքը, նախշազարդ սանդուղքները, սյունազարդ պատշգամբները, շինության տեղում մնացել են միայն փլատակներ և դեպի երկինք ցցված մի քանի քարե սյուներ։

2018֊ին հայտարարվեց, որ շենքի նոր սեփականատերը որոշել է վերակառուցել շենքը իր նախկին տեսքով^[8]։