Ահիմսայի զոնա
Ահիմսայի զոնա կամ Խաղաղության զոնա (անգլ.՝ Zone of Ahimsa), 1987 թվականի սեպտեմբերին Դալայ լամա XIV-ի առաջարկած քաղաքական ծրագիր, որը նախատեսում էր «ամբողջովին ապառազմականացված և առանց բռնության գոտի» ստեղծել՝ սկզբում Տիբեթում, իսկ հետո տարածել ողջ աշխարհում[1][2]։ Ենթադրվում էր, որ Տիբեթը՝ որպես խաղաղության գոտի, կազատվի ցանկացած տեսակի զենքից և կլինի մարդու և բնության ներդաշնակ համակեցության վայր[3]։
Տիբեթում խաղաղությունն ու մարդու իրավունքները վերականգնելու Դալայ լամա XIV-ի ծրագիրը հայտնի է նաև որպես միջին ճանապարհ (անգլ.՝ middle way): Իր առաջադրման համար Դալայ լամա XIV-ը 1989 թվականին արժանացել է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի[3]։
Հինգ կետից խաղաղության ծրագիր Տիբեթի համար (1987)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1987 թվականի սեպտեմբերի 21-ին, Տիբեթյան խնդրի նկատմամբ հետաքրքրության աճի ֆոնի վրա[4], Դալայ Լամային հրավիրվել են ԱՄՆ, Կոնգրեսում ելույթ ունենալու, որտեղ նա ներկայացրել է հինգ կետից կազմված խաղաղության իր ծրագիրը[5]։
- Ամբողջ Տիբեթը վերածել խաղաղության գոտու[5]։
- Դադարեցնել չինացիների վերաբնակեցումը Տիբեթում, ինչը սպառնալիք է տիբեթցիներին՝ որպես ազգ գոյությանը։
- Հարգանք մարդու հիմնարար իրավունքներին և ժողովրդավարական ազատություններին, որոնք ունեն տիբեթցի ժողովուրդը։
- Վերականգնել և պաշտպանել Տիբեթի շրջակա միջավայրը և դադարեցնել Չինաստանի կողմից Տիբեթի օգտագործումը, որպես միջուկային զենքի արտադրության վայր և միջուկային թափոնների գերեզման։
- Սկսել Տիբեթի ապագա կարգավիճակի և տիբեթցի և չինացի ժողովուրդների հարաբերությունների վերաբերյալ ազնիվ բանակցություններ։
Ըստ Դալայ լամայի` Ահիմսա գոտու ստեղծումը հնարավորություն կտա Հնդկաստանի և Չինաստանի միջև ոչ ագրեսիվ հարաբերություններ հաստատել՝ վերացնելով նրանց սահմաններին ռազմական ուժեր կենտրոնացնելու անհրաժեշտությունը[6]։
Դալայ լաման կոչ է արել Տիբեթը վերափոխել աշխարհի ամենամեծ պարկի` վայրի բնությունը պաշտպանելու խիստ օրենքներով, ատոմային էլեկտրակայանների արգելմամբ, խաղաղ և բնապահպանական նախաձեռնությունների խթանմամբ և միջազգային և տարածաշրջանային իրավապաշտպան կազմակերպությունների խրախուսմամբ[6]։
Չինացի գիտնականները Դալայ լամայի առաջարկը համարում են Տիբեթի փաստացի անկախության կոչ[7]։ 1987 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Չինաստանի կառավարությունը մերժեց Դալայ լամայի՝ Տիբեթի խաղաղության ծրագիրը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Андреев А. И. Тибет в политике царской, советской и постсоветской России. — СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та; Изд-во А.Терентьева «Нартанг», 2006.- 464 с. ISBN 5-288-03813-9 ISBN 5-901941-16-0. — էջ՝403.
- ↑ Радышевский Д. Земной Будда: лидер без страны // Московские новости. 1994. 15-22 мая. С.14
- ↑ 3,0 3,1 ДАЛАЙ-ЛАМА // онлайн-энциклопедия Кругосвет
- ↑ Patricia Cronin Marcello, էջ՝ 132
- ↑ 5,0 5,1 Dalai Lama XIV The Five Point Peace Plan Արխիվացված 2010-12-22 Wayback Machine // սեպտեմբերի 21,1987 (անգլ.)
Далай-лама XIV План мира по Тибету из пяти пунктов // սեպտեմբերի 21,1987 (ռուս.) - ↑ 6,0 6,1 Patricia Cronin Marcello, էջ՝ 133
- ↑ Rongxing Guo,Carla Freeman Managing Fragile Regions: Method and Application. — Springer, 2010. ISBN 978-1-4419-6435-9. էջ՝ 64 (ռուս.)
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Robert Thurman,Robert A. F. Thurman A miidle way for China and Tibet // Why the Dalai Lama matters: his act of truth as the solution for China, Tibet, and the world. — Simon and Schuster, 2008. — С. 123-153. — ISBN 1582702209, 9781582702209
- Rongxing Guo, Carla Freeman Tibet as a fragile border in international politics // Managing Fragile Regions: Method and Application. — Springer, 2010. — С. 62-68. — 174 с. — ISBN 1441964355, 9781441964359
- Rakesh Raman Jha Sociology of peace and nonviolence. — Northern Book Centre, 2003. — 152 с. — ISBN 8172111479, 9788172111472
- Patricia Cronin Marcello International support for Tibet // The Dalai Lama: a biography. — Greenwood Publishing Group, 2003. — С. 132-135. — 173 с. — ISBN 0313322074, 9780313322075
- Hubertus von Welck Exile as challenge: the Tibetan diaspora. — Orient Blackswan, 2003. — 488 с. — ISBN 8125025553, 9788125025559
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The Five Point Peace Plan // սեպտեմբերի 21, 1987 (անգլ.)
- Հինգ կետից կազմված Տիբեթի խաղաղության պլանը // սեպտեմբերի 21, 1987 (ռուս.)
- Strasbourg Proposal 1988 (անգլ.)