Ակադեմիկոսների տուն (Սանկտ Պետերբուրգ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Քարտեզ
Քարտեզ

Ակադեմիկոսների տուն (Գիտությունների Ակադեմիայի բնակելի շենք, 18-րդ և 19-րդ դարի սկզբին՝ Վոլկովի տուն), բազմաբնակարան շենք Սանկտ Պետերբուրգում, որը նայում է երեք փողոցների՝ լեյտենանտ Շմիդտի առափնյային, Վասիլևսկի կղզու 7-րդ գծին և Ակադեմիական նրբանցքին։ 19-րդ դարի սկզբից այն Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական գիտությունների ակադեմիայի, ապա՝ ԽՍՀՄ ԳԱ բնակելի շենքն է եղել, որտեղ բնակվել են ռուսական և խորհրդային գիտության բազմաթիվ ականավոր գործիչներ։ Շենքի ճակատին 29 հուշատախտակներ կան, որոնք նվիրված են հայտնի բնակիչներին։ Տանը տեղակայված է ֆիզիոլոգ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, բարձրագույն նյարդային համակարգի տեսության հայտնագործող ակադեմիկոս Իվան Պավլովի թանգարան-բնակարան հուշահամալիրը։

Պատմություն և ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սանկտ Պետերբուրգի Ակադեմիկոսների տունը գտնվում է Վասիլևսկի կղզու արևելյան մասում՝ Մեծ Նևայի առափնյա տարածքում և բաղկացած է երեք առանձին շենքերից, որոնք կառուցվել են 18-րդ դարում տարբեր նպատակներով, սակայն հետագայում միավորվել են մեկ բնակելի շենքի մեջ[1]։

Նախնական փուլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայտնի է, որ 1716 թվականին գոյություն ունեցող Ակադեմիկոսների տան տեղում գտնվող հողատարածքները պատկանել են իշխան Ալեքսանդր Մենշիկովին մտերիմ ադյուտանտ Իլյա Էրոֆեևիչ Լուտկովսկուն և քարտուղար Ալեքսեյ Յակովլևիչ Վոլկովին, ում հատկացվել է առափնյա հատվածի աջ անկյունում և 7-րդ գծում տեղակայված հողամասը, որտեղից էլ առաջացել է «Վոլկովի տուն» անվանումը[2][3]։

Լուտկովսկու և Վոլկովի տների շինարարությունը սկսվել է 1720 թվականի հունիսին։ Տները կառուցվել են 450-500 գյուղացիական տնտեսությունների համար նախատեսված տիպային նախագծով։ Նման տների ճակատների երկարությունը սովորաբար կազմել է 10 սաժեն[4]։ Այնուամենայնիվ, 1736 թվականի գույքագրումից հետևում է, որ Վոլկովի տան ճակատի երկարությունը կազմել է 11,5 սաժեն, հավանաբար այն պատճառով, որ այն եղել է անկյունային հատվածում[5][6]։

Նույն ժամանակահատվածում Լուտկովսկին և Վոլկովը համատեղ սեփականություն են ունեցել Վիբորգի կողմում գտնվող աղյուսի գործարանում։ Սակայն, նրանց տները Բոլշայա Նևայի առափնյա հատվածում չեն ավարտվել։ Գնդապետ Իլյա Լուտկովսկին, ով չի կատարել Սանկտ Պետերբուրգի շինհրապարակներին աղյուսներ մատակարարելու իր պարտավորությունները, դատարանի առաջ է կանգնել, նրա անավարտ տունը բռնագրավվել է հօգուտ պետության։ Իսկ Ալեքսեյ Վոլկովը, պարտքերի պատճառով վաճառել է իր անավարտ տունը։ 1725 թվականին, Պետրոս I-ի մահից անմիջապես հետո, նա դիմել է կայսրուհի Եկատերինա I-ին, «որ Վասիլևսկի կղզում ինքը քարե տուն է կառուցել ոչ տիպային նախագծով, որն արժեցել է 4700 ռուբլի և առաջարկում է որպեսզի այդ տունը հանձնի Նորին կայսերական մեծությանը, և նա էլ այդ չափով մարի իր պարտքերը...»[3]։

Գումարը վճարվել է, անավարտ տունն անցել է պետությանը և փոխանցվել Ռազմական կոլեգիային, որը, շատ հետաքրքիր է, ղեկավարել է անձամբ Վոլկովը։ Երկար ժամանակ երկու տներն էլ, որոնք չեն ունեցել պատուհանների շրջանակներ, հատակ և միջհարկային առաստաղներ, աստիճաններ, պատերը սվաղված չեն եղել, օգտագործվել են պետական կարիքների համար[1][7]։

1736 թվականի օգոստոսի 24-ին կայսրուհի Աննա Յոհանովնայի հրամանագրով «Վոլկովից գնված տունը հանձնվել է Գիտությունների ակադեմիայի տնօրինությանը, ակադեմիայի ծառայողների բնակության համար»[3]։

1736 թվականին Վոլկովի և Լուտկովսկու տները հետազոտելու համար ներգրավվել է վարպետ Կոնրադ Օսները[8], ով, ելնելով այն փաստից, որ երկու շենքերն էլ կառուցվել են նույն նախագծի համաձայն, ունեցել են նույն հատակի բարձրությունը և պատուհանների բացվածքների չափերը, առաջարկել է երկու անավարտ օբյեկտները միավորել։ Օսներին աջակցել է Գիտությունների ակադեմիայի նախագահ Իոհան Ալբրեխտ ֆոն Կորֆը։ Սակայն շինարարական աշխատանքներն այդպես էլ չեն սկսվել[3]։

1757-1758 թվականների վերակառուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիկոսների տան պատմության նոր փուլը սկսվում է 1757 թվականից։ Այս անգամ Միխայիլ Վասիլևիչ Լոմոնոսովը փորձել է անավարտ շենքերը հարմարեցնել Գիտությունների ակադեմիայի կարիքների համար։ Երկու շենքերի հետազոտումն ու զննումն իրականացրել է պրապորշչիկ Ն. Պ. Գալլը, իսկ դրանց միացման նախագիծը կազմել է Սավվա Իվանովիչ Չևակինսկին, ով 1755 թվականից զբաղեցրել է Գիտությունների ակադեմիայի ճարտարապետի պաշտոնը։ Միաժամանակ Չևակինսկին իրականացրել է Կունստկամերայի աշտարակի վերակառուցումը, որը տուժել էր հրդեհից[9][10]։

1757-1758 թվականներին կատարված աշխատանքների արդյունքում շենքը դարձել է 3 հարկանի՝ (ուղղված դեպի Մեծ Նևա) ճակատի երկայնքով 15 առանցքներով։ Կենտրոնական 3 առանցքանի հատվածն առանձնացել է վերնաճակատով, իսկ անկյուններում՝ սյուներով։ Երկու բարձր սանդղամուտքերը համապատասխանել են երկու սիմետրիկ տեղակայված մուտքերին։ Ճակատի ձևավորման մեջ տեսանելի են եղել բարոկկոյի տարրեր՝ հարթ և ռուստաշար որմնասյուները, պատկերազարդ ճակատակապերը[11]։

Վերակառուցումից հետո Մեծ Նևայի ափին գտնվող նոր տանը տեղակայված են եղել Գիտությունների ակադեմիայի արհեստանոցները՝ տառաձուլարանը, կազմատունը, փականագործականը, ծանրաչափականը և խառատայինը, ինչպես նաև տպարանն ու փորագրության պալատը։ Արհեստանոցներին կից գտնվել են դրանց ղեկավարների բնակարանները, մասնավորապես՝ փորագրության պալատի ղեկավար Գեորգ Ֆրիդրիխ Շմիդտի, երկրորդ ակադեմիական տպարանի հիմնադիր և ղեկավար Իվան Իվանովիչ Տաուբերտի, կազմարարական պալատի ղեկավար Ֆրիդրիխ Ռոզենբերգի և մյուսների[12]։ Շենքում (հավանաբար նկուղային հարկում) գտնվում էին Ակադեմիայի տեխնիկական աշխատողների համար նախատեսված բնակարանները, օրինակ՝ ծխնելույզ մաքրողինը[13][1]։

1806-1808 թվականների վերակառուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

19-րդ դարի սկզբին Ակադեմիկոսների տան ճակատը առափնյա տարածքի կողմից համալրվեց մոնումենտալ սյունասրահով՝ չորս կանելյուրային դորիական սյուներով

1793 թվականին Եկատերինա Ռոմանովնա Դաշկովայի նախաձեռնությամբ, որը ղեկավարել է Գիտությունների ակադեմիան, Վոլկովի և Լուտկովսկու տներին պատկանող տարածքի ազատ հատվածում, Վասիլևյան կղզու 7-րդ գծի և նրբանցքի երկայնքով, որը հետագայում կոչվել է Ակադեմիական, կառուցվել է չորս հարկանի L-աձև մասնաշենք ակադեմիական գիմնազիայի համար[14]։

1805 թվականին Ակադեմիական գիմնազիան լուծարվել է և որոշվել է նախկինում առանձին շենքը միացնել տեղամասում գտնվող մնացած շենքերի հետ։ Այս վերակառուցման ընթացքում, որն իրականացվել է 1806-1808 թվականներին, միացվել է նաև Մեծ Նևայի երկայնքով կառուցված շենքը, որը նախկինում դարձել է մեկ ամբողջական համալիր Չևակինսկու նախագծի համաձայն Վոլկովի և Լուտկովսկու տների միավորման միջոցով։ Երեք շենք միավորող նոր շինության ճակատային մասը զարդարված է եղել դասականության ոճով։ Առափնյա կողմում գտնվող տունը լրացվել է մոնումենտալ սյունասրահով, որտեղ չորս կանելյուրային դորիական սյուները պահում էին հսկա անտաբլիմենտն ու պատշգամբը[5][6]։ Պատշգամբի ճաղավանդակը զարդարվել է Չարլզ Բերդին պատկանող գործարանում, իսկ շենքի կղմինդրե տանիքը փոխարինվել է մետաղով[15]։

Ժամանակակից Ակադեմիկոսների տան վերակառուցման նախագծի հեղինակն անհայտ է։ Որոշ հետազոտողներ նախագծի հեղինակ են համարում Անդրեյան Դմիտրիևիչ Զախարովին։ Նախագծի հավանական հեղինակներից են նաև ճարտարապետներ Ալեքսեյ Գավրիլովիչ Բեժանովը և Դենիս Եվսիգնեևիչ Ֆիլիպովը[16], ով 1805-1846 թվականներին աշխատել է որպես Գիտությունների ակադեմիայի ճարտարապետ։ Ֆիլիպովը ղեկավարել է շինարարությունը, հենց նրա ստորագրությունն է դրված 1806 թվականի արխիվային գործի փաստաթղթերի մեծ մասի վրա «Ակադեմիայի պատկանող շենքերի շինարարության և վերանորոգման համար գնված տարբեր նյութերի փաստաթղթերի վրա»[17]։

Ակադեմիկոսների տանը 1806-1808 թվականների վերակառուցումից հետո եղել է 18 բնակարան, որոնց մեծ մասը՝ 5-ից 10 սենյականոց։ Ավելի քիչ սենյակներով ընդամենը երկու բնակարան է եղել՝ 2 սենյականոց և 1 սենյականոց, որոնք գտնվել են ամենավերին հարկում՝ Ակադեմիական նրբանցքի թևում և նախատեսված են եղել ակադեմիայի անձնակազմի համար։ Այդ պահից Վասիլևսկի կղզու 7-րդ գծի անկյունում և Մեծ Նևայի առափնյա հատվածում գտնվող տունը հիմնականում օգտագործվում էր ակադեմիայի աշխատողների բնակարանային և կենցաղային կարիքների համար[1]։

Անցած հարյուրամյակի ընթացքում բնակելի շինությունները բազմիցս վերապլանավորվել և վերանորոգվել են՝ կորցնելով նախնական հարդարանքը։ Պահպանվել են Ակադեմիկոսների տանը բնակարաններ զբաղեցրածների ցուցակները՝ 1809 թվականին՝ 16, 1844 թվականին՝ 19, 1867 թվականին՝ 18 մարդ իրենց ընտանիքներով[1][7]։

20-րդ դար և ներկա ժամանակաշրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիկոսների տան կողային ճակատը, տեսարան Վասիլևսկի կղզու 7-րդ գծից

1930-ական թվականներին լեյտենանտ Շմիդտի կամրջի (այժմ՝ Բլագովեշչենսկի կամուրջ) վերակառուցման և առափնյա տարածքի ընդհանուր տեսքի փոփոխման հետ կապված հանվել է շենքի գլխավոր (հարավային) ճակատի վրա գտնվող սյունասրահի եռաստիճան ստիլոբատը[18]։

1952 թվականին մասնակի տեղադրվեցին նկուղային հարկի պատուհանները, 1960 թվականին ռեստավրացիայի ենթարկվեց փողոցներին նայող ճակատները։ 2006 թվականին շենքի ճակատները կրկին ռեստավրացիայի ենթարկվեցին «Սանկտ Պետերբուրգի ճակատներ» քաղաքային ծրագրի շրջանակներում[19]։

Ներկայումս շենքը դեռևս բնակելի է, թեև չունի նախկին գերատեսչական կապը՝ 1990-ականներից Ակադեմիկոսների տան բնակարանները մասնավոր են։ Տպագիր և առցանց մամուլում, Սանկտ Պետերբուրգի մասին ուղեցույցներում և մասնագիտացված գրականության մեջ Ակադեմիկոսների տունը ներկայացվում է որպես 19-րդ դարի սկզբի բազմաբնակարան շենքի օրինակ՝ ռուսական կլասիցիզմի ոճով ճարտարապետական հուշարձան[20][21][2][22][6][23][24]։

Ռուսաստանի Դաշնության ժողովուրդների մշակութային ժառանգության օբյեկտների (պատմության և մշակույթի հուշարձաններ) միասնական պետական գրանցամատյանում Սանկտ Պետերբուրգի Ակադեմիկոսների տունը (ԳԱ բնակելի շենք) ներկայացվում է որպես հուշարձան, դաշնային նշանակության մշակութային ժառանգություն օբյեկտ և ունի գրանցման համար 781610743890006 (Ռուսաստանի Դաշնության Կառավարության 10.07.2001 թվականի թիվ 527 որոշում)[25]։

Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1762 թվականի հունիսի 29-ի գիշերն Ակադեմիկոսների տանը գտնվող Ի․ Ի․ Տաուբերտի տպարանում տպագրվել է պետական հեղաշրջում իրականացրած կայսրուհի Եկատերինա II-ի գահ բարձրանալու մասին մանիֆեստը[1][26],
  • 1770-ական թվականներին ֆիզիկոս և աստղագետ, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս Լոգին Յուրիևիչ Կրաֆտը Վոլկովի տան վերնահարկում սարքավորել է աստղադիտարան, որտեղ, մասնավորապես, դիտել է արևի խավարումը 1773 թվականի մարտի 12-ին[27],
  • 1770-1781 թվականներին Ակադեմիկոսների տանը բնակվել է մեխանիկ-գյուտարար Իվան Պետրովիչ Կուլիբինը, ով այդ ժամանակ եղել է Գիտությունների ակադեմիայի գործիքային արհեստանոցի ղեկավարը։ 1776 թվականին Կուլիբինը տան բակում հավաքել է Նևայի վրայով փայտե միաթռիչք կամարակապ կամրջի մոդել, որը պատրաստվել է նախագծի 1/10- ի չափով։ Մոդելը բակում կանգնեցված է եղել 17 տարի, որից հետո այն տեղափոխվել է Տավրիկյան պուրակ[28][29],
  • 1808 թվականին արևելագետ Յուլիուս Կլապրոտի բնակարանում (տանտերն այդ ժամանակ Կովկասում գտնվել է գիտարշավում) բնագետ-կենդանաբան, Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ Միխայիլ Իվանովիչ Ադամսը հավաքել է Սառուցյալ օվկիանոսի ափից իր կողմից հայտնաբերված մամոնտի կմախքը, որը գիտնականների ձեռքն ընկած առաջին ամբողջական նմուշն է եղել։ Այժմ այդ կմախքը պահվում է Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Կենդանաբանական ինստիտուտի կենդանաբանության թանգարանում[30][7],
  • 1975-1977 թվականներին առաջին հարկում գտնվող բնակարանում, որտեղ նախկինում բնակվել է արաբագետ գիտնական, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս Իգնատի Յուլիանովիչ Կրաչկովսկին[31], տեղակայված են եղել ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի Ա. Ֆ. Իոֆֆեի անվան Ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի հաշվողական տեխնիկայի ամբիոնի լաբորատորիաները, որը հետագայում վերափոխվել է Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Սանկտ Պետերբուրգի Ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման ինստիտուտի[32]։

Ակադեմիկոս Իվան Պավլովի թանգարան-բնակարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի 08/06/1949 թիվ 11986-րդ կարգադրության և ԽՍՀՄ ԳԱ նախագահության 08/20/08/20/ թիվ 1165 որոշման համաձայն 1949 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Ակադեմիկոսների տան երկրորդ հարկի թիվ 11 բնակարանում բացվել է Իվան Պետրովիչ Պավլովի հուշահամալիր թանգարան-բնակարանը։ Գիտնական-ֆիզիոլոգն այդ հասցեում ապրել է 1918-1936 թվականներին։ Ակադեմիկոսի դստեր Վերա Իվանովնա Պավլովայի (1890-1964) ջանքերով բնակարանի երեք սենյակները՝ հյուրասենյակը, ննջասենյակը, ճաշասենյակը, պահպանել են ակադեմիկոսի կենդանության օրոք եղած բնօրինակ կահավորանքով։ Թանգարան-բնակարանում ներկայացված են Պավլովների ընտանիքին պատկանող լուսանկարներ և վավերական իրեր, ներառյալ ընդարձակ ընտանեկան գրադարանը[33][34]։

Ցուցահանդեսում ներկայացված են նաև ռուս նկարիչների կտավներ գիտնականի հավաքածուից, այդ թվում՝ Վիկտոր Միխայլովիչ Վասնեցովի «Դյուցազուններ» կտավի հեղինակային տարբերակներից մեկը, ինչպես նաև բզեզների և թիթեռների հավաքածուն, որը ձևավորել է անձամբ Պավլովը։ Մեկ այլ սենյակ նախատեսված է աշխարհահռչակ ֆիզիոլոգի աշխատանքները ներկայացնող ցուցահանդեսի համար։ Ներկայումս Ռուսաստանի ԳԱ Իվան Պավլովի անվան Ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի ստորաբաժանում հանդիսացող ակադեմիկոս Իվան Պավլովի հուշահամալիր-թանգարան-բնակարանում կազմակերպվում են կանոնավոր էքսկուրսիաներ՝ «Իվան Պավլով - ռուս մեծ ֆիզիոլոգ, Ռուսաստանի առաջին Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր», «Պավլովների ընտանիքի ավանդույթներն ու ապրելակերպը», «Նպատակային ռեֆլեքսն ըստ Իվան Պավլովի», «Սերաֆիմա Պավլովա՝ «մեծ ամուսնու կինը» խորագրերով[35][36][37]։

Նշանավոր բնակիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարբեր ժամանակներում ակադեմիկոսների տան բնակիչներ են եղել ռուսական գիտության մոտ 100 նշանավոր գործիչներ՝ սկսած մեխանիկ-գյուտարար, Սանկտ Պետերբուրգի Գիտությունների ակադեմիայի գործիքային արհեստանոցի ղեկավար Իվան Պետրովիչ Կուլիբինից[20][21][2][1][22][7]։

Հուշատախտակներ Ակադեմիկոսների տան ճակատին

1948-1950-ական թվականներին ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի նախագահ Սերգեյ Իվանովիչ Վավիլովի առաջարկով և ճարտարապետ Ռոբերտ Իսակովիչ Կապլան-Ինգելի նախագծի համաձայն այստեղ ապրող գիտնականների անուններով 19 հուշատախտակներ են ամրացվել Ակադեմիկոսների տան ճակատին։ Ներկայումս այդ տախտակների թիվը հասել է 29-ի[38], դրանք հավերժացնում են հետևյալ գիտնականների անունները՝

  • Վասիլի Միխայլովիչ Ալեքսեև (1881-1951), ռուս և սովետական բանասեր-չինագետ, թարգմանիչ, դրամագետ, ԽՍՀՄ ԳԱ իսկական անդամ,
  • Միխայիլ Պավլովիչ Ալեքսեև (1896-1981), խորհրդային գրականագետ, պուշկինիստ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Ալեքսեյ Ալեքսեևիչ Բորիսյակ (1872-1944), ռուս և խորհրդային հնէաբան և երկրաբան, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս, ԽՍՀՄ ԳԱ Հնագիտության ինստիտուտի հիմնադիր և առաջին տնօրեն,
  • Ալեքսեյ Սերգեևիչ Բուշմին (1910-1983), խորհրդային գրականագետ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս, Մ. Ե. Սալտիկով-Շչեդրինի ստեղծագործական ժառանգության հետազոտող, ԽՍՀՄ ԳԱ Ռուսական գրականության ինստիտուտի տնօրեն,
  • Վասիլի Պավլովիչ Վասիլև (1818-1900), ռուս գիտնական-չինագետ, բուդդայագետ, սանսկրիտաբան, Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Վլադիմիր Իվանովիչ Վերնադսկի (1863-1945), ռուս և խորհրդային գիտնական- բնախույզ, մտածող և հասարակական գործիչ։ Գիտական դպրոցների և կենսաերկրաքիմիայի գիտության հիմնադիր,Ռուսական կոսմիզմի ներկայացուցիչներից մեկը։ Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ և ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Յակով Կառլովիչ Գրոտ (1812-1893), ռուս լեզվաբան և գրականության պատմաբան, Հելսինգֆորսի և Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանների պրոֆեսոր, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի փոխնախագահ։ Իսկական գաղտնի խորհրդական,
  • Սերգեյ Ալեքսեևիչ Զերնով (1871-1945), ռուս խորհրդային կենդանաբան-հիդրոկենսաբան և հասարակական գործիչ, Ռուսաստանում հիդրոկենսաբանության հիմնադիր, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Ալեքսանդր Պետրովիչ Կարպինսկի (1847-1936), ռուս և խորհրդային հանքարդյունաբերության ինժեներ և երկրաբան, ՌԴ ԳԱ առաջին ընտրված նախագահը և ԽՍՀՄ ԳԱ առաջին նախագահը,
  • Ալեքսանդր Օնուֆրիևիչ Կովալևսկի (1840-1901), ռուս կենսաբան և սաղմնաբան, Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական համալսարանի վաստակավոր պրոֆեսոր, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս, ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ, Լոնդոնի թագավորական ընկերության արտասահմանյան անդամ։ Գաղտնի խորհրդական,
  • Կրաչկովսկի, Իգնատի Յուլիանովիչ (1883-1951), ռուս և խորհրդային արաբագետ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Ֆրանց Յուլիևիչ Լևինսոն-Լեսինգ (1861-1939), ռուս և խորհրդային երկրաբան, քարագրագետ և մանկավարժ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Ալեքսանդր Միխայլովիչ Լյապունով (1857-1918), ռուս մաթեմատիկոս և մեխանիկ, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Անդրեյ Անդրեևիչ Մարկով (1856-1922), ռուս մաթեմատիկոս, Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի պրոֆեսոր, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս։ Իսկական պետական խորհրդական,
  • Նիկոլայ Յակովլևիչ Մառ (1865-1934), ռուս և խորհրդային արևելագետ և կովկասագետ, բանասեր, պատմաբան, ազգագրագետ և հնագետ, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս և փոխնախագահ,
  • Իվան Իվանովիչ Մեշչանինով (1883-1967), ռուս և խորհրդային լեզվաբան, հնագետ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Սերգեյ Ֆեդորովիչ Օլդենբուրգ (1863-1934), ռուս և խորհրդային արևելագետ, ռուսական հնդկաբանական դպրոցի հիմնադիրներից, Ռուսաստանի ԳԱ Սանկտ Պետերբուրգի Գիտությունների և ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս և մշտական քարտուղար։ Պետական խորհրդի անդամ, ժամանակավոր կառավարության ժողովրդական կրթության նախարար,
  • Ալեքսանդր Սերգեևիչ Օռով (1871-1947), ռուս և խորհրդային գրականագետ, հին ռուսական գրականության մասնագետ, Մոսկվայի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, ԽՍՀՄ ԳԱ գրականության ինստիտուտի տնօրենի տեղակալ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Միխայիլ Վասիլևիչ Օստրոգրադսկի (1801-1861), ռուս մաթեմատիկոս, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Պավլով, Իվան Պետրովիչ (1849-1936), ռուս ֆիզիոլոգ, բարձրագույն նյարդային համակարգի ուսմունքի ստեղծող, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ և ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս, ֆիզիոլոգիայի և բժշկության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր,
  • Վլադիմիր Իվանովիչ Պալադին (1859-1922), ռուս բուսաբան և կենսաքիմիկոս, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Վասիլի Վլադիմիրովիչ Պետրով (1761-1834), ռուս փորձարար ֆիզիկոս, ինքնուս էլեկտրոտեխնիկ, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Վլադիմիր Անդրեևիչ Ստեկլով (1864-1926), ռուս մաթեմատիկոս և մեխանիկ, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս, ԽՍՀՄ ԳԱ փոխնախագահ։ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի ֆիզիկամաթեմատիկական ինստիտուտի կազմակերպիչ և առաջին տնօրեն, նրա մահից հետո ինստիտուտը կոչվել է Վ. Ա. Ստեկլովի անունով,
  • Ֆեդոր Իվանովիչ Ուսպենսկի (1845-1928), ռուս պատմաբան, բյուզանդագետ, պատմության դոկտոր, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ և ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Անդրեյ Սերգեևիչ Ֆամինցին (1835-1918), ռուս բուսաբան, հասարակական գործիչ, Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի պրոֆեսոր, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Ալեքսանդր Եվգենիևիչ Ֆերսման (1883-1945), ռուս և խորհրդային հանքաբան, բյուրեղագետ, երկրաքիմիկոս, պրոֆեսոր, ՌԴ ԳԱ ակադեմիկոս, ԽՍՀՄ ԳԱ փոխնախագահ,
  • Պաֆնուտի Լվովիչ Չեբիշև (1821-1894), ռուս մաթեմատիկոս և մեխանիկ, Սանկտ Պետերբուրգի մաթեմատիկական դպրոցի հիմնադիր, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Անդրեյ Միխայլովիչ Շեգրեն (1794-1855), ռուս լեզվաբան, պատմաբան, ազգագրագետ, ճանապարհորդ, ֆինա-ուգորագիտության հիմնադիր, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս,
  • Բորիս Սեմենովիչ Յակոբի (Մորից Հերման ֆոն Յակոբի) (1801-1874), գերմանացի և ռուս ֆիզիկոս-գյուտարար, Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս։

2006 թվականին Ակադեմիկոսների տունը ռեստավրացիայի է ենթարկվել «Սանկտ Պետերբուրգի ճակատները» քաղաքային հասցեական ծրագրի շրջանակներում։ Վերականգնողական աշխատանքների ընթացքում ապամոնտաժվել են շենքի ճակատներին ամրացված բոլոր հուշատախտակները։ Իսկ երբ վերականգնումն ավարտվել է, տեղում ոչ մի հուշատախտակ չի եղել, ինչն առաջացրել է տան բնակիչների և քաղաքի ակտիվիստների վրդովմունքը, ինչի արդյունքում 2006 թվականի մայիսի 11-ին հուշատախտակները կրկին զբաղեցրել են իրենց սովորական տեղերը[19]։

Քաղաքային բանահյուսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիկոսների տան գլխավոր ճակատը, տեսարան Լեյտենանտ Շմիդտի առափնյա հատվածից

Ակադեմիկոս Դմիտրի Սերգեևիչ Լիխաչովը հեռուստատեսային հաղորդումներից մեկի ժամանակ (1990-ականների կեսերին Հանդիպումներ Օստանկինոյում) ասել է, որ Սանկտ Պետերբուրգի Ակադեմիկոսների տունը երբեմն անվանում են «հնդկական դամբարան»՝ դրա վրա հուշատախտակների առատության պատճառով[1]։

Քաղաքային բանահյուսության գիտակ և հետազոտող, գրող-պատմաբան Նաում Ալեքսանդրովիչ Սինդալովսկին իր հերթին կարծում էր, որ ոչ պաշտոնական տեղանունն առաջացել է ակադեմիական միջավայրում, այնուհետև տարածվել Լենինգրադում, իսկ ավելի ուշ՝ Պետերբուրգում[39]։ Այսպես թե այնպես, անվանումը ամրագրվել է քաղաքային կենցաղում և օգտագործվում է մինչ օրս[40][41][42]։

Հուշեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պահպանվել են Սանկտ Պետերբուրգի ակադեմիկոսների տան մասին բազմաթիվ հուշեր։ Օրինակ, պահպանվել է խորհրդային արևելագետ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս Իգնատի Յուլիանովիչ Կրաչկովսկու այրի Վերա Ալեքսանդրովնա Կրաչկովսկայայի 37 րոպեանոց պատմությունը, ով բնակվել է Ակադեմիկոսների տան առաջին հարկում գտնվող թիվ 1 բնակարանում գրեթե կես դար՝ 1927 թվականից մինչև 1974 թվականը։ Ձայնագրությունը կատարվել է Լենինգրադի ռադիոյի լրագրողի կողմից՝ 1974 թվականի հունվարին՝ Կրաչկովսկայայի մահից որոշ ժամանակ առաջ։ Այժմ այդ ձայնագրությունը կարելի է լսել Աուդիոպեդիա պորտալի Վկաներ ձայնադարանում, Կրաչկովսկու պատմությունը պարունակում է բազմաթիվ կենցաղային, իսկ երբեմն էլ անեկդոտային մանրամասներ հայտնի տան կյանքից։

Այստեղ մեր նախորդը եղել է Գիտությունների ակադեմիայի փոխնախագահ Վլադիմիր Անդրեևիչ Ստեկլովը։ Վլադիմիր Անդրեևիչը սկզբում կորցրել էր դստերը, հետո կնոջը։ Եվ հսկայական սենյակներով այդ <...> մեծ բնակարանում նա ապրում էր քրոջ՝ Զինաիդա Անդրեևնայի հետ։ Մի փոքր կենցաղային մանրուք՝ Զինաիդա Անդրեևնան շատ էր սիրում կատուներին, նա յոթ կատու ուներ։ Եվ այդ յոթին այցելության էին գալիս բակի կատուները։ Նրանք այնքան էին վարժվել դրան, որ երբ Ստեկլովները արդեն չկային՝ Վլադիմիր Անդրեևիչը մահացել էր, իսկ Զինաիդա Անդրեևնան տեղափոխվել էր մեկ այլ բնակարան <...>, մենք երկար ժամանակ անհանգստանում էինք բակից կատուների ներխուժումից։ Ես պատուհանի վրա ճաղավանդակ տեղադրեցի, որպեսզի կատուները չկարողանան ներս մտնել առանց թույլտվության,

- Վ.Ա.Կրաչկովսկայայի հուշերից Լենինգրադի ռադիոյի համար[43]։

2016 թվականին Սանկտ Պետերբուրգի «Պահպանված մշակույթ»[44] նախագծի շրջանակներում լույս է տեսել «Ակադեմիկոսների տուն։ Պատմություններ և ճակատագրեր» գիրքը։ Պատմություններ և ճակատագրեր։ Գրող, պատմաբան և բանասեր Կոնստանտին Ժուկովի նախապատրաստած գավառագիտական պատմությանների և կենսագրական նյութերի հետ մեկտեղ գրքում ներառված են տան նախկին և ներկա բնակիչների, հայտնի գիտնականների ժառանգների բազմաթիվ հուշեր[1]։

Դրանց թվում են ռուս երկրաբան, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի առաջին ընտրված նախագահ Ալեքսանդր Պետրովիչ Կարպինսկու ծոռնուհիների՝ Օլգա և Մարինա Տոլմաչևաների հուշերը[1]։

Կարպինսկին և իր ընտանիքը, Ակադեմիկոսների տուն են տեղափոխվել 1899 թվականին, Հանքարդյունաբերության ինստիտուտի բնակարանից։ Սկզբում ակադեմիկոսի ընտանիքը բնակվել է թիվ 9 և 2 բնակարաններում, այնուհետև՝ թիվ 3 բնակարանում, որը գտնվել է երկրորդ հարկում և ունեցել է ընդարձակ պատշգամբ, որը նայում էր շինության գլխավոր ճակատին։ Ավանդաբար այս բնակարանը հատկացվել է ակադեմիայի փոխնախագահներին։ Կարպինսկին այնտեղ բնակություն է հաստատել 1916 թվականին և ապրել մինչև 1935 թվականը, երբ ստիպված է եղել ակադեմիայից հետո տեղափոխվել Մոսկվա։ Բայց դրանից հետո էլ բնակարանը մնացել է ակադեմիկոսի ընտանիքին։ Թիվ 3 բնակարանում երկար ժամանակ բնակվել են Կարպինսկու դուստրերը, որոնցից երկուսը մահացել են բլոկադայի ժամանակ, իսկ երրորդը՝ Եվգենյա Ալեքսանդրովնա Տոլմաչևա-Կարպինսկայան, ապրել է այնտեղ մինչև իր մահը՝ 1963 թվականը։ 1950-ականների կեսերին բնակարանը վարչականորեն բաժանվել է երկու մասի՝ թիվ 3 և թիվ 3-Ա։ Թիվ 3-Ա բնակարանը մինչ օրս զբաղեցնում են Կարպինսկու ժառանգները[7]։

Տոնական օրերին մեր պատշգամբում դրոշներ և «Փա՛ռք ռուսական գիտությանը» պաստառ էին տեղադրում։ Իհարկե, մայիսի մեկին կարելի էր կանգնել ու նայել շքերթին։ Վասիլևսկի կղզու շքերթային շարասյունը ձևավորվում էր Լեռնահանքային արդյունաբերության ինստիտուտի մոտ, այնուհետև անցնում էր առափնյա տարածքով և շարժվում դեպի Պալատի հրապարակ։ Տատիկը կանգնում էր պատշգամբում և «ընդունում էր շքերթը», ակադեմիկոսները ձեռքով էին անում և ինչ-որ բան բղավում։ Նա ապրեց մեր տանը ավելի քան վաթսուն տարի և արդեն նրա խորհրդանիշն էր դարձել։
- «Ակադեմիկոսների տուն։ Պատմություններ և ճակատագրեր» գրքի համար Օ. Ա. Տոլմաչևայի հուշերից[45]

Սանկտ Պետերբուրգի գրիպի գիտահետազոտական ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող բժշկական գիտությունների դոկտոր Եկատերինա Գոլովաչևան[46] իր «Օլդենբուրգներ-Գոլովաչևներն ակադեմիկոսների տանը» հուշագրությունում պատմում է թիվ 31 բնակարանի պատմությունը, որը զբաղեցրել է խորհրդային արևելագետ, ռուսական հնդկաբանական դպրոցի հիմնադիրներից մեկը՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Սանկտ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս և մշտական քարտուղար Սերգեյ Ֆեդորովիչ Օլդենբուրգը։ Գիտնականն այս բնակարան է տեղափոխվել 1924 թվականին։ Մինչ այդ Օլդենբուրգը կնոջ՝ Ելենայի և խորթ որդու՝ Դմիտրի Գոլովաչովի հետ միասին ապրել է Գիտությունների ակադեմիայի գլխավոր շենքի կողաշենքի առաջին հարկում։ Բայց 1924 թվականի սեպտեմբերի 23-ին Սանկտ Պետերբուրգում տեղի ունեցած խոշոր ջրհեղեղից հետո այնտեղ ապրելն անհնարին է դարձել։ Թիվ 31 բնակարանում է ծնվել Դմիտրի Գոլովաչևի որդին՝ բժիշկ և գիտնական Գեորգի Գոլովաչևը (1930-1995), ով երկար ժամանակ ղեկավարել է Դ․ Օ․ Օտտի անվան Մանկաբարձության, գինեկոլոգիայի և վերարտադրության գիտահետազոտական ինստիտուտի գենետիկայի լաբորատորիան, այնուհետև՝ իր թոռնուհին, հուշագրությունների հեղինակը։ Բնակարանը մինչ օրս Գոլովաչևների սեփականությունն է, այնտեղ պահպանվել են կահույքը և սեղանը, որի վրա աշխատել է ակադեմիկոս Օլդենբուրգը, նրա գրքերը և այլ իրեր[47]։

Երկրաբանության և հանքաբանության դոկտոր, ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ Յուրի Ալեքսանդրովիչ Բիլիբինի որդին՝ Սանկտ Պետերբուրգի գիտնական-քիմիկոս Ալեքսանդր Բիլիբինը, իր ներդրումն է ունեցել գրքի հուշագրություններում «Մեր ընտանիքի պատմությունը 7-րդ գծի վրայի տան պատմության մեջ»[48], էլեկտրիկ-ինժեներ և գիտության պատմաբան Վերա Սեվերինովան «1950-1970-ական թվականներին Ակադեմիկոսների տան թիվ 9 բնակարանի վարձակալների, գիտության և ստեղծագործության մասին»[49], երկրաբանական և հանքաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Բորիս Շիլինը՝ «Թիվ 17 բնակարանի մասին»[50] և շատ ուրիշներ։

Պետերբուրգցի իրավաբան և գիտնական, Պահպանված մշակույթ նախագծի ղեկավար Վիկտոր Նաումովը[51][52] գրքի համար պատրաստել է պատմություն իր ընտանիքի երկու սերունդների մասին[53]։ Նրա հերոսները դարձել են Լենինգրադի և Սանկտ Պետերբուրգի մշակույթի ականավոր գործիչներ՝ ճարտարապետ, գիտնական, մանկավարժ, Ռեպինի անվան ԽՍՀՄ արվեստների ակադեմիայի ճարտարապետական ֆակուլտետի դեկան Վիկտոր Իլյիչ Կոչեդամովը, ճարտարապետ, գիտնական-քաղաքաշինարար, ՃՇԳՌԱ-ի թղթակից անդամ Ալեքսանդրա Վիկտորովնա Մախրովսկայան, գծանկարիչ, նկարազարդող, պաստառի նկարիչ Օլգա Ալեքսանդրովնա Բյանտովսկայան[54]։ ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի Մոսկվա տեղափոխելուց հետո Վասիլևսկի կղզու տունը մնացել է ակադեմիայի իրավասության ներքո և դեռևս «ծառայողական բնակարանային ֆոնդ» է համարվել նրա անդամների համար, սակայն պատմական շենքում վարձակալների կազմը սկսել է աստիճանաբար փոփոխվել[1]։

Գրքում ներառված է նաև «Իվան Պավլովը և նրա թանգարանը Ակադեմիկոսների տանը», որը հատուկ հրատարակության համար գրել է Իվան Պավլովի հուշահամալիր թանգարան-բնակարանի գլխավոր համակարգող Լյուդմիլա Գրոմովան։ Աշխարհահռչակ ֆիզիոլոգն ու բնագետը Գիտությունների ակադեմիայի տանն ապրել է 18 տարի՝ 1918-1936 թվականներին[34]։

2017 թվականի հունիսին «Ակադեմիկոսների տուն։ Պատմություններ և ճակատագրեր» գիրքը դարձել է «Փոքր հայրենիք» տարածաշրջանային և գավառական պատմական գրականության 13-րդ համառուսաստանյան մրցույթի դափնեկիր, որը կազմակերպել էր Մամուլի և զանգվածային լրատվամիջոցների դաշնային գործակալությունը (Ռոսհրատ)։ Հրատարակությունը հաղթանակի է արժանացել «Մեր տարածաշրջանի մարդիկ» անվանակարգում[55]։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Абалакин В. К., Карпеев Э. П., Положенцев Д. Д. Русская астрономия в «допулковский» период // 300 лет астрономии в Санкт-Петербурге: исторический очерк и каталог выставки. — СПб, 2000. — С. 12.
  • Аренин Э. Дом на Васильевском // Смена. — Л., 1966. — Т. № 122 (26 мая). — С. 3.
  • Билибин А. Ю. История нашей семьи в истории дома на 7-й линии // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 274—283. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9
  • Богуславский Г. А Академический дом // 100 очерков о Петербурге. Северная столица глазами москвича. — М.–СПб: Центрполиграф, 2013. — С. 239—243. — 576 с. — ISBN 978-5-227-03014-6
  • Бузина С. Дом академиков // Блокнот агитатора. — 1962. — С. 26—34. — № 27 (сентябрь) с.
  • Головачева Е. Г. Ольденбурги-Головачевы в Доме академиков // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 314—319. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9
  • Громова Л. И. Раздел IV. И. П. Павлов и музей его памяти в Доме академиков // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 130—225. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9
  • Жуков К. С. Разделы I, II, III // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 10—129. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9
  • Ермолаев А. И. Рецензия на книгу « Дом академиков. История и судьбы» // Вопросы истории естествознания и техники. — 2017. — № 3. — С. 595—599.
  • Князев Г. А. Дом академиков // Белые ночи. Очерки, зарисовки, документы, воспоминания. — Л.: Лениздат, 1973. — С. 84. — 407 с.
  • Костина Т. В. Пространство академических гимназии и университета: материалы к истории. 1724–1805 гг. // Клио. Журнал для ученых. — СПб, 2013. — Т. №10 (82). — С. 12—13.
  • Кочедамов В. И. Проекты первого постоянного моста на Неве // В. И. Кочедамов. Труды по истории градостроительства c комментариями современных ученых . — СПб: Сохраненная культура, 2020. — Т. II. — С. 184—225. — 368 с.
  • Материалы для истории Императорской Академии наук. — СПб: Тип. Имп. АН, 1886. — Т. III. 1736-1738 гг.. — С. 198—199. — 902 с.
  • Наумов В. Б. Сорок пять лет на берегах Невы // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 348—357. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9
  • Николаева М. В. Санкт-Петербург Петра I. История домовладений: застройка и застройщики. — М.: Прогресс-Традиция, 2014. — С. 135—139, 737—739. — 1000 с. — ISBN 978-5-89826-413-0
  • Петров А. Н. Савва Чевакинский. — Л.: Лениздат, 1983. — С. 99,102. — 158 с.
  • Пипуныров В. Н., Раскин Н. М. Иван Петрович Кулибин, 1735-1818. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1986. — С. 102. — 300 с.
  • Полное собрание законов Российской Империи. Собрание Первое. — СПб: Тип. II Отделения Собственной Его Императорского Величества Канцелярии, 1830. — Т. V. 1713 — 1719 гг.. — С. 665—666. — 782 с.
  • Санкт-Петербургский филиалал АРАН. Фонд 3. Опись 1. Дело 761. Листы 102-104.
  • Санкт-Петербургский филиалал АРАН. Фонд 3. Опись 1. Дело 496. Лист 266.
  • Санкт-Петербургский филиалал АРАН. Фонд 4. Опись 2 (Т.2). Дело 135. Лист 212.
  • Северинова В. П. О жильцах, науке и творчестве в квартире № 9 Дома академиков в 1950–1970-е годы // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 284—291. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9
  • Северинова В. П. Воспоминания о «Доме академиков» // Известия СПбГЭТУ «ЛЭТИ». — СПб, 2017. — Т. №1. — С. 78—81.
  • Синдаловский Н. А. Легенды и мифы Санкт-Петербурга. — СПб: Норинт, 1997. — С. 156—157. — 246 с. — ISBN 5-7711-0007-2
  • Смирнов Н. А. Переустройство моста им. лейтенанта Шмидта // Архитектура Ленинграда. —Л., 1937. — № 3 (5). — С. 28—31.
  • Толмачева О. А. Карпинские —Толмачевы — Дом // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 228—247. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9
  • Труды архива Академии наук СССР. — М.-Л.: АН СССР, 1953. — Т. вып. 11. — С. 480.
  • Шилин Б. В. О квартире № 17 // Дом академиков. История и судьбы. — СПб: Сохраненная культура, 2016. — С. 292—295. — 380 с. — ISBN 78-5-9908957-9-9

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Дом академиков, 2016
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Богуславский Г. А, 2013
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Николаева М. В., 2014
  4. ↑ ПСЗРИ, 1830
  5. ↑ 5,0 5,1 Имп. АН, 1886
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «Энциклопедия Санкт-Петербурга». encspb.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Ермолаев А. И., 2017
  8. ↑ «Конрад Оснер (1669-1747)». stone2art.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  9. ↑ Петров А. Н., 1983
  10. ↑ СПФ АРАН. Ф. 3. Оп. 1. Д. 761. Л. 102-104
  11. ↑ СПФ АРАН. Ф. 3. Оп. 1. Д. 496. Л. 266
  12. ↑ «Переплетный мастер Фридрих Розенберг» (PDF). kunstkamera.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  13. ↑ Труды архива АН СССР, 1953
  14. ↑ Костина Т. В., 2013
  15. ↑ СПФ АРАН. Ф. 4. Оп. 2 (Т.2). Д. 135 Л. 212
  16. ↑ «Архитектор Денис Евсигнеевич (Евстигнеевич) Филиппов (Филипов)» (PDF). ranar.spb.ru. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2022 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  17. ↑ Князев Г. А., 1973
  18. ↑ Смирнов Н. А., 1937
  19. ↑ 19,0 19,1 «Интернет-газета «Карповка»». karpovka.com. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 Бузина С., 1962
  21. ↑ 21,0 21,1 Аренин Э., 1966
  22. ↑ 22,0 22,1 Северинова В. П., 2017
  23. ↑ «Прогулки по Петербургу». walkspb.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.(չաշխատող հղում)
  24. ↑ «Pererburg.center». peterburg.center. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  25. ↑ «Портал открытых данных Министерства культуры РФ». opendata.mkrf.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  26. ↑ «Обстоятельный Высочайшій Манифестъ о возшествіи на Всероссійскій Престолъ Императрицы Екатерины II (1762 г., Іюля 6)». russportal.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  27. ↑ Абалакин В. К., 2000
  28. ↑ Пипуныров В. Н., 1986
  29. ↑ Кочедамов В. И., 2020
  30. ↑ «Мамонты и мамонтовая фауна». zin.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  31. ↑ «Домашний уклад семьи востоковедов: Игнатий Юлианович и Вера Александровна Крачковские». ranar.spb.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  32. ↑ «СПИИРАН». spiiras.nw.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  33. ↑ «Вера Ивановна Павлова». museum.infran.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  34. ↑ 34,0 34,1 Громова Л. И., 2016
  35. ↑ «Мемориальный музей-квартира академика И.П. Павлова Института физиологии им. И. П. Павлова РАН». museum.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  36. ↑ «Музей-квартира академика И. П. Павлова». peterburg.guide. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  37. ↑ «Мемориальный музей-квартира академика И.П. Павлова Института физиологии им. И. П. Павлова РАН». tripadvisor.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  38. ↑ «Жилой дом Академии наук». vasik-catn.livejournal.com. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 8-ին.
  39. ↑ Синдаловский Н. А., 1997
  40. ↑ «Я живу в «Индийской гробнице»» (PDF). jf.spbu.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  41. ↑ «Дом академиков на Васильевском острове». ilovepetersburg.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  42. ↑ «Краткая история Петербурга. 1750». peterlife.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  43. ↑ «Рассказ Веры Александровны Крачковской, 1974 год». svidetel.su. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  44. ↑ «Проект «Сохраненная культура»». russianlaw.net. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  45. ↑ Толмачева О. А., 2016
  46. ↑ «НИИ гриппа им. А. А. Смородинцева». influenza.spb.ru. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  47. ↑ Головачева Е. Г., 2016
  48. ↑ Билибин А. Ю., 2016
  49. ↑ Северинова В. П., 2016
  50. ↑ Шилин Б. В., 2016
  51. ↑ «Виктор Наумов». dentons.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  52. ↑ «Виктор Наумов». russianlaw.net. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  53. ↑ Наумов В. Б., 2016
  54. ↑ «Театральные плакаты и графика Ольги Биантовской». russianlaw.net. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  55. ↑ «Проект «Сохраненная культура»». russianlaw.net. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ակադեմիկոսների_տուն_(Սանկտ_Պետերբուրգ)&oldid=9372757» էջից