Ալֆրեդ Բեմ
Ալֆրեդ Բեմ | |
|---|---|
| Ծնվել է | ապրիլի 24 (մայիսի 6), 1886, մայիսի 5, 1886[1][2] կամ ապրիլի 23, 1886[3] |
| Ծննդավայր | Կիև, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | մայիսի 12, 1945[2] (59 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Պրահա, Չեխոսլովակիա[2] |
| Մասնագիտություն | գրող, գրադարանավար, գրականության պատմաբան, գրական քննադատ, հրապարակախոս և համալսարանի դասախոս |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Կրթություն | Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան և Կառլի և Ֆերդինանդի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետ[3] |
| Գիտական աստիճան | գիտությունների դոկտոր |
| Աշխատավայր | Պրահայի Կարլի համալսարան |
Ալֆրեդ Լյուդվիգովիչ Բեմ (Ալեքսեյ Ֆյոդորովիչ, ապրիլի 24 (մայիսի 6), 1886, մայիսի 5, 1886[1][2] կամ ապրիլի 23, 1886[3], Կիև, Ռուսական կայսրություն - մայիսի 12, 1945[2], Պրահա, Չեխոսլովակիա[2]), ռուս գրականագետ, Դոստոևսկագիտության գիտնական և հասարակական գործիչ։
Կյանք և գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ալֆրեդ Բեմը ծնվել է Կիևում 1886 թվականի ապրիլի 24-ին (մայիսի 6), Գերմանական կայսրության[4] հպատակ կաթոլիկների [5] ընտանիքում։
1905 թվականին ավարտել է Կիևի Սուրբ Եկատերինայի ռեալական դպրոցը։ Մեկ տարում սովորել է հին լեզուներ, որոնք դպրոցում չէին սովորեցնում և անհրաժեշտ էին համալսարան ընդունվելու համար։ Ընդունվել է Կիևի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետը։ 1907 թվականին հեռացվել է ուսանողական անկարգություններին մասնակցելու համար, 1908–1911 թվականներին ուսումը շարունակել է Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետի բանասիրական բաժնում[5], որտեղ նրա ուսուցիչներն են եղել Ս. Վենգերովը և Վ. Սրեզնևսկին։
1910 թվականին ընդունել է Ռուսաստանի քաղաքացիություն։ 1911 թվականի ձմռանը ձերբակալվել է ուսանողական անկարգություններին մասնակցելու համար և որոշ ժամանակ անցկացրել բանտում, ապա հեռացվել համալսարանից, վտարվել մայրաքաղաքից և վերադարձել Կիև։ 1912 թվականի գարնանը հաջողությամբ հանձնել է Պետերբուրգի համալսարանի քննությունները։ 1912 թվականի հուլիսին նա կրկին ձերբակալվել է, իր բնակարանի խուզարկության ժամանակ հայտնաբերվել է չորս անօրինական գրքույկ։ Բեմը բանտարկվել է Կիևի Լուկյանովկա բանտում, որտեղ մնացել է մինչև սեպտեմբեր։ 1912 թվականի վերջին տեղափոխվել է Սանկտ Պետերբուրգ[5]։
Բեմը աշխատել է Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի գրադարանի ձեռագրերի բաժնում, ինչպես նաև Սանկտ Պետերբուրգի աստվածաբանական ակադեմիայի գրադարանում։ Եղել է խմբագիր և մասնակցել «Սլավոնագիտության աշխատությունների ակնարկ» մատենագիտական մատենաշարի 5 հատորյակի ստեղծմանը։ 1919 թվականին[6] կամ 1920 թվականին լքել է հայրենիքը[4]։ Սկզբում ապրել է Բելգրադում, ապա 1920-1922 թվականներին՝ Վարշավայում։
Բեմի քաղաքական համոզմունքները մոտ էին Սոցիալիստական հեղափոխական կուսակցության տեսակետներին[7]։ 1920 թվականից եղել է «Կրեստյանսկայա Ռոսիա» խմբի անդամ, իսկ 1927 թվականից՝ «Կրեստյանսկայա Ռոսիա» կուսակցության հիմնադիրներից մեկը՝ Աշխատանքային գյուղացիական կուսակցությունը (ԿՌ-ՏԿՊ), դարձել է նրա ղեկավարներից և Կենտկոմի անդամ, ինչպես նաև «Գյուղացիական Ռուսաստանի տեղեկագիր» ամսագրի տպագիր օրգանի խմբագիր։ 1934 թվականին դուրս է եկել կուսակցությունից[8]։
1922 թվականին տեղափոխվել է Պրահա։ Պրահայում հիմնել է Դոստոևսկու ընկերակցությունը[8]։ Եղել է Ռուսաստանի մանկավարժական բյուրոյի քարտուղարը, զբաղվել նրա տեղեկագրերի կազմմամբ։ Ղեկավարել է «Պոետների պանդոկ» (Վարշավա, 1921–1922) և «Скит поэтов» (Պրահա, 1922–1940) գրական ընկերակցությունները[4]։
1932 թվականին դարձել է Գերմանական համալսարանի գիտությունների դոկտոր։ 1922 թվականից ռուսաց լեզու և գրականություն է դասավանդել Պրահայի Կառլի համալսարանում (մինչև 1939 թվականը) և Պրահայի Յ. Ա. Կոմենսկու անվան ռուսական մանկավարժական ինստիտուտում[4]։ Դասախոսություններ է կարդացել Ռուսաստանի ազատ համալսարանում։ 1925 - 1938 թվականներին Պրահայի Ռուսական ժողովրդական համալսարանում անցկացել է սեմինարներ է Դոստոևսկու մասին[4]։ Նա ղեկավարել է «Դոստոևսկու մասին» հոդվածների և նյութերի եռահատոր ժողովածուի հրատարակումը (O Dostojevském. Sbornik stati a materialu. Պրահա – 1929, 1933, 1936)[4]։ Բեմի «Դոստոևսկի – փայլուն ընթերցող» հոդվածը հիմք է դրել Դոստոևսկու ստեղծագործության ուսումնասիրության կարևոր ուղղություններից մեկին։
Բեմը գրել է «Պատմա-գրական հասկացությունների պարզաբանում» (Պետրոգրադ, 1918), «Դոստոևսկու անհատականության գաղտնիքը» (Պրահա, 1928), «Դոստոևսկու ստեղծագործության ակունքներում» (Պրահա, 1936 թ.), «Պուշկինի մասին » (Ուժհորոդ, 1937), «Դոստոևսկի. Հոգեվերլուծական էտյուդներ» (Պրահա - Բեռլին, 1938), Գոգոլի մասին մի շարք աշխատություններ, «Նամակներ ռուս գրականության մասին», տպագրված «Ղեկ» թերթերում (Բեռլին, Բեմը խմբագրական խորհրդի կազմում էր 1931 թվականի մարտ - հոկտեմբեր ամիսներին), «Մոլվա» (Վարշավա), 1932-1934) և «Սուր» (Վարշավա, 1934-1939), հոդվածներ և քննադատություն «Նոր ռուսական գրքում», «Ռուսաստանի կամքը», «Սեփական ուղիներով», «Ժամանակակից գրառումներ» գրքերում, ինչպես նաև չեխերեն «Slavia», «Ceske slovo», «Lumir», «Listy pro umeni a kritiku», «Casopis pro moderni filologii»։ Ամբողջական մատենագիտությունը պարունակում է 535 վերնագիր[6]։
1945 թվականի մայիսին Բեմը ձերբակալվել է խորհրդային գաղտնի ծառայությունների կողմից, նրա հետագա ճակատագիրը հայտնի չէ: Նրա դուստր Տատյանան հիշել է, որ երկու չեխ զանգել են, ինչ-որ բան թարգմանելու խնդրանքով, հայրը գնացել է անվերադարձ[9]։
Ըստ մի վարկածի, նա ինքնասպանություն է գործել, ըստ մյուսի, նա գնդակահարվել է Պրահայի բանտի բակում, մահացել է ճամբարի ճանապարհին։ Բեմի անձնական արխիվը գտնվում է Պրահայի Ազգային գրականության թանգարանի գրական արխիվում, իսկ որոշ նյութեր՝ Պրահայի սլավոնական գրադարանում[6]։
Ընտանիք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եղբայր - Օտտո (1892-1938), բոլշևիկ, Կրուպսկայայի ղեկավարությամբ աշխատել է Կրթության ժողովրդական կոմիսարիատում որպես բարձրագույն կրթության վարչության պետի տեղակալ, մանկավարժական ֆակուլտետի դեկան և Մոսկվայի երկրորդ պետական համալսարանի ռեկտորի տեղակալ, խմբագիր, «Հանուն կոմունիստական կրթության» ամսագրի գլխավոր տնօրեն։ 1937 թվականին ձերբակալվել է, 1938 թվականին մահապատժի ենթարկվել։ Արդարացվել է 1956 թվականին։
Քույրը՝ Յադվիգան, ամուսնացել է Ալեքսեյ Կոլակովսկու հետ, որը 1920-ական թվականներին ղեկավարել է Սուխումի բանկը։ Նրանց որդին՝ Ալֆրեդը, ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ է։
Կինը՝ Անտոնինա Իոսիֆովնա Օմելյանենկո (1885-1951), Կիևի հարուստ վաճառականի դուստր էր։ Նրանք ամուսնացել են 1915 թվականի ապրիլին։ 1916 թվականի փետրվարին ծնվել է նրանց ավագ դուստրը՝ Իրինան[5]։
Թոռը՝ Սերգեյ Սերգեևիչ Դավիդով (1945-), Ռուս գրականության պրոֆեսոր Վերմոնտի Միդլբերի քոլեջիում։
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Библиотека А.Л. Бема: Варшава-Прага, 1921-1945: Опыт реконструкции и описания / Авт.-сост. М. Магидова, О.Н. Ильина. Предиcл. О.Н. Ильиной. Вступ. ст. М. Магидовой. — Прага : Национальная библиотека Чешской Республики, 2021. — 496 с. — ISBN 978-80-7050-739-1.
- Кольовски А. А. Жизнь и творчество Альфреда Людвиговича Бема. — М.: Институт мировой литературы имени А. М. Горького РАН, 2015. — 221 с. (Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук на правах рукописи).
- Педагогический терминологический словарь. — С.-Петербург: Российская национальная библиотека. 2006.
- Соколов М. В. «Крестьянская Россия» — Трудовая крестьянская партия. — М.: Российский государственный гуманитарный университет, 2011. — 368 с. (Диссертация на правах рукописи).
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Կերպարվեստի արխիվ
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Studenti pražských univerzit 1882–1945
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Бем // «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — М. : Большая российская энциклопедия, 2005. — С. 302. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 3). — ISBN 5-85270-331-1.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Кольовски, 2015
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Биография
- ↑ Дубинская-Джалилова
- ↑ 8,0 8,1 Соколов, 2011
- ↑ Милуша Бубеникова. «Светлая душа Альфреда Бема». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-09-03-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Альфред Бем». Русские творческие ресурсы Балтии. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-06-17-ին. Վերցված է 2017-07-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - Дубинская-Джалилова Т. И. (2000-09-16). «Не надо морщить лоб». Независимая газета. Վերցված է 2017-07-06-ին.
- Произведения А. Бема «Вторая литература» կայքում
