Ալֆիյա Ավզալովա

Ալֆիյա Ավզալովա
	Պատկեր:Ալֆիյա Ավզալովա.jpg
Հիմնական տվյալներ
Բնօրինակ անուն	թաթ.՝ Әлфия Афзал кызы Афзалова
Ծնվել է	հունվարի 15, 1933; Ակտանիշ (գյուղ, Ակտանիշսկի շրջան), Թաթարստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Երկիր	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Մահացել է	հունիսի 15, 2017 (84 տարեկան); Կազան, Ռուսաստան
Գերեզման	Կազանի Նովո Տատարսկի սլոբոդայի թաթարական գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	երաժիշտ և երգչուհի
Պարգևներ	; ; ; և
	Alfiya Avzalova Վիքիպահեստում

Ալֆիյա Ավզալովնա Ավզալովա (թաթ.՝ Әлфия Афзал кызы Авзалова, հունվարի 15, 1933(1933-01-15), Ակտանիշ (գյուղ, Ակտանիշսկի շրջան), Թաթարստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հունիսի 15, 2017(2017-06-15), Կազան, Ռուսաստան), խորհրդային և ռուս-թաթար երգչուհի։ Թաթարական ԻԽՍՀ վաստակավոր արտիստ, Թաթարական ԻԽՍՀ ժողովրդական արտիստ, ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ, Թաթարստանի ֆիլհարմոնիայի մենակատար, Գաբդուլլա Տուկայի անվան Թաթարստանի Հանրապետության պետական մրցանակի դափնեկիր, պարգևատրվել է «Թաթարստանի Հանրապետության առջև վաստակի համար» շքանշանով։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալֆիյա Ավզալովան ծնվել է Թաթարստանի Հանրապետության Ակտանիշսկի շրջանի Ակտանիշ գյուղում։ Ալֆիյան որբացել է վաղ տարիքում. մայրը մահացել է, երբ նա 5 տարեկան էր։ Հայրը զոհվել է Հայրենական Մեծ պատերազմում։ Ալֆիյայի դաստիարակությամբ զբաղվել է մորաքույրը։

1957 թվականին Ալֆիյա Ավզալովան դարձել է Թաթարական պետական երգի և պարի համույթի մենակատար, կատարել Սուլթան Գաբյաշիի, Ալեքսանդր Կլյուչարյովի, Մանսուր Մուզաֆարովի, Զ. Խաբիբուլինի և բազմաթիվ այլ կոմպոզիտորների բարդ ստեղծագործություններ։ Նրա երգացանկում ներառված էին հնագույն և ժամանակակից ժողովրդական երգեր։ Վոկալային վարպետություն և նոտայական գրագիտություն նրան սովորեցրել է Ռաիսա Կարիմովնա Վոլկովան, որն այդ ժամանակ աշխատում էր Գաբդուլլա Տուկայի անվան Թաթարական պետական ֆիլարմոնիայի գեղարվեստական ղեկավար։ Համույթում մեկ տարի աշխատելուց հետո Ալֆիյա Ավզալովան ընդունվել է երաժշտական ուսումնարան, սակայն ութ ամիս անց ձայնը խզվել է։ Վերականգնելով ձայնը՝ նա զբաղվել է ինքնակրթությամբ և կրկին վերադարձել համույթ։ Այնուհետև, Թաթարական պետական ֆիլհարմոնիայի գեղարվեստական ղեկավարի առաջարկով, Ալֆիյա Ավզալովան ստեղծել է իր համերգային խումբը, որտեղ ընդգրկվել են «Կազան ուտլարի» էստրադային գործիքների անսամբլը՝ երգեհոնով, կիթառով, ստեղնաշարային գործիքներով, սինթեզատորով և պարային խմբով Քարիմ Գաբիդուլինի ղեկավարությամբ։

Համույթի հետ միասին Ալֆիյա Ավզալովան հյուրախաղերով հանդես է եկել Միջին Ասիայի և Մերձբալթիկայի հանրապետություններում, Մոսկվայում, Լենինգրադում և Ռուսաստանի բազմաթիվ քաղաքներում, ելույթներ է ունեցել Թաթարստանի և Բաշկորտոստանի նավթագործների, ԿԱՄԱԶ-ի շինարարների և գյուղի աշխատավորների համար։ Հյուրախաղերից յուրաքանչյուրը տևել է երկուսից երեք ամիս, որոնց ընթացքում նա տվել է հարյուրից ավելի համերգներ։

Առաջին մեծ հաջողությունը երգչուհին նվաճել է 1957 թվականին Մոսկվայում կայացած Թաթարական արվեստի և գրականության տասնօրյակի ընթացքում։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալֆիյա Ավզալովան մահացել է Կազանում՝ կյանքի 85-րդ տարում, ծանր և երկարատև հիվանդությունից հետո^[1]։ Թաղված է Կազանում Թաթարական գերեզմանոցում^[2]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալֆիյա Ավզալովայի ձայնի հնչերանգը լրիվ դիապազոնի ալտ է։ Երգել է աշխարհի 14 լեզուներով։ Երգչուհու և նրա ստեղծագործությունների մասին թաթարերեն լեզվով վավերագրական ֆիլմ է նկարահանվել «Моң патшабикәсе» («Երգի թագուհին»), որը ցուցադրվել է 2010 թվականին Կազանում (սցենարի հեղինակն է գրող, դրամատուրգ Թաթարստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ Ռաբիտ Բատուլլան)։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թաթարական ԻԽՍՀ վաստակավոր արտիստ (1962)
Թաթարական ԻԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1970)
Աշխատանքային կարմիր դրոշի երկու շքանշան (առաջին անգամ` 1976)
ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ (1983)
Գաբդուլլա Տուկայի անվան Թաթարստանի Հանրապետության պետական մրցանակի դափնեկիր (1992)
«Աշխարհի ժողովուրդների միջև խաղաղության ամրապնդման ուղղությամբ տարվող ակտիվ գործունեության համար» Խաղաղության պաշտպանության Խորհրդային կոմիտեի պատվոգիր (1960)
«Թաթարական էստրադայի լեգենդ» պատվավոր մրցանակ (2008)
Տեղադրվել է անվանական աստղ Կազանի աստղերի ծառուղում

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «На 85-м году жизни скончалась татарская певица Альфия Авзалова». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 9-ին.
↑ Как сообщила корреспондент информационного агентства «Татар-информ» Айсылу Хафизова, 17 июня в Казани состоялись похороны легендарной певицы татарской эстрады Альфии Авзаловой.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Әлфия Авзалова: истәлекләр, әңгәмәләр, мәкаләләр, фоторәсемнәр» /Тоз. Р.Батулла. - Казань: Татарское книжное издательство, 2007. - 214 с. - 3000 д. - ISBN 978-5-298-01533-2

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[1] «На 85-м году жизни скончалась татарская певица Альфия Авзалова». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 9-ին.

[2] Как сообщила корреспондент информационного агентства «Татар-информ» Айсылу Хафизова, 17 июня в Казани состоялись похороны легендарной певицы татарской эстрады Альфии Авзаловой.

[1]

[2]