Ալպյան ծալքավորություն

Ալպյան ծալքավորության տեկտոնիկ քարտեզ

Ալպյան ծալքավորություն, երկրակեղևի շերտերի ծալքավորություն, որը տեղի է ունեցել մասամբ մեզոզոյան և առավելապես կայնոզոյան դարաշրջաններում։

Դրսևորման շրջաններ

Բնորոշ դրսևորման շրջաններից են Ալպերը, որից և ծագում է Ալպյան ծալքավորություն անվանումը։ Հաճախ տրիասի, յուրայի և ստորին կավճի ծալքավորություևև առանձնացնում են և անվանում վաղ ալպյան կամ կիմերյան ծալքավորություն։ Այն մարզերում, որտեղ տրիասի նստվածքները ծալքավորված են պերմակարբոնի նստվածքների հետ միասին (Կովկաս, Միջին Ասիա և այլն), ալպյան ծալքավորության համապատասխան մասն անվանում են էպիհերցինյան։

Ալպյան ծալքավորությունը ընդգրկում է (լայն առումով) Խաղաղ օվկիանոսն օղակող լեռների համակարգը.

Եվրոպայի տեկտոնիկ քարտեզը

• Կղզեխումբ
  • Կորդիլիերներ,
  • Անդեր,
  • Նոր Զելանդիա,
• Ասիա
  • Մալայան կղզեխումբ,
  • Նոր Գվինեա,
  • Ֆիլիպինյան,
  • Ճապոնական կղզիներ,
  • Սախալին,
  • Կուրիլյան կղզիներ,
  • Կամչատկա,
  • Ալեության կղզիներ,
  • Վերխոյանսկի լեռևաշղթա
• Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալի տարածման մարզերը։

Ալպյան ծալքավորության սահմաններում գտնվում են համեմատաբար երիտասարդ և բարձր լեռնաշղթաները, ակտիվ սեյսմիկ օջախները, բազմաթիվ գործող և հանգած հրաբուխները, ծանրաթյան ուժի բացասական խոշոր անոմալիաները։ Նորագույն տվյալներով ալպյան ծալքավորությանն են պատկանում նաև համաշխարհային օվկիանոսի հատակում լայնորեն տարածված ստորջրյա լեռնաշղթաները, երկրակեղևի ստորջրյա խզվածքները և խորջրյա տեկտոգենները։

Ալպյան ծալքավորության մարզերը ներդրված են գաբրոպերիդոտիտային և գրանիտային մագմայի բազմաթիվ ինտրուզիաներով, որոնց հետ էլ կապված են մետաղային օգտակար հանածոների բազմազան հանքավայրեր։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալպյան ծալքավորություն» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 190)։