Ալոնզո Չըրչ

Ալոնզո Չըրչ; անգլ.՝ Alonzo Church
Ծնվել է	հունիսի 14, 1903[…]
Ծննդավայր	Վաշինգտոն, ԱՄՆ
Մահացել է	օգոստոսի 11, 1995[…] (92 տարեկան)
Մահվան վայր	Հուդզոն, Սամիթ շրջան, Օհայո, ԱՄՆ
Գերեզման	Փրինսթոնի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մայրենի լեզու	անգլերեն
Կրոն	պրեսբիտերականներ
Կրթություն	Հարվարդի համալսարան (1928), Փրինսթոնի համալսարան (1927), Գյոթինգենի համալսարան (1928) և Ամստերդամի համալսարան (1929)
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր (1927)
Երկեր	Church-Turing thesis?, Church–Turing–Deutsch principle?, Frege–Church ontology?, Church–Rosser theorem?, Church–Turing theorem? և Լամբդա արտահայտություն
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, համալսարանի դասախոս և համակարգչային գիտնական
Աշխատատու	Փրինսթոնի համալսարան և Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան
Անդամություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա

Ալոնզո Չըրչ (անգլ.՝ Alonzo Church, հունիսի 14, 1903(1903-06-14)^[1]^[2]^[3]^[…], Վաշինգտոն, ԱՄՆ - օգոստոսի 11, 1995(1995-08-11)^[1]^[2]^[3]^[…], Հուդզոն, Սամիթ շրջան, Օհայո, ԱՄՆ^[4]), ամերիկացի մաթեմատիկոս և տրամաբան, մեծ ներդրում է ունեցել մաթեմատիկական տրամաբանության և տեսական ինֆորմատիկայի հիմունքների ստեղծման գործում։ Նա ամենից շատ հայտնի է Լյամբդայի հաշվարկով, լուծելիության խնդրի լուծման անլուծելիությունն ապացուցող (Entscheidungsproblem) Չըրչ-Թյուրինգ թեորեմով, Ֆրեգե-Չըրչ օնթոլոգիայով, Չըրչ-Ռոսսեր անլուծելիության թեորեմով։ Նա նաև աշխատել է լեզվական փիլիսոփայության վրա։

Կենսագրություն

Ծագում

Ալոնզո Չըրչը ծնվել է 1903 թվականի հունիսի 14-ին, Վաշինգտոնի Կոլումբիայի շրջանում, որտեղ նրա հայրը՝ Սամուել Ռոբինզ Չըրչը, Կոլումբիայի շրջանի քաղաքային դատարանի դատավորն է եղել։ Ընտանիքն ավելի ուշ տեղափոխվել է Վիրջինիա նահանգ, քանի որ հայրը տեսողությունը վատանալու պատճառով կորցրել էր դիրքը։

Ընտանիք

Ալոնզո Չըրչը 1925 թվականին ամուսնացել է Մերի Ջուլիա Կուչինսկու հետ։ Նրանք ունեցել են երեք երեխա՝ Ալոնզո Չըրչ կրտսերին (1929), Մերի Էնին (1933) և Միլդրեդին (1938)։

Կրթություն

Ալոնզո Չըրչը հորեղբոր օգնությամբ, որին նույնպես անվանել էին Ալոնզո Չըրչ, հաճախել է Կոնեկտիկուտի Ռիդֆիլդ քաղաքում գտնվող մասնավոր՝ Ռիդֆիլդ արական դպրոցը^[7]։ 1920 թվականին, Ռիդֆիլդն ավարտելուց հետո, ընդունվել է Փրինսթոնի համալսարան, որտեղ նա բացառիկ ուսանող է եղել։ Նա հրապարակել է Լորենցի ձևափոխությունների վերաբերյալ իր առաջին աշխատությունը և 1924 թվականին ավարտել է համալսարանը մաթեմատիկոսի աստիճանով։ Դոկտորական աստիճանը պաշպանելու համար երեք տարի մնացել է Փրինսթոնի համալսարանում և նրա դիպլոմային աշխատանքի ղեկավարն է եղել Օսվալդ Վեբլենը։

Դոկտորի կոչում ստանալուց հետո որոշ ժամանակ դասավանդել է Չիկագոյի համալսարանում, եղել է հրահանգիչ^[8]։ Ստանալով ազգային հետազոտական երկամյա կրթաթոշակը, նրան հնարավորություն է ընձեռնվել 1927–1928 թվականներին հաճախել Հարվարդի համալսարան, իսկ հաջորդ տարի՝ Գյոթինգենի և Ամստերդամի համալսարաններ։

Կարիերա

1929-1967 թվականներին Փրինսթոնի համալսարանում դասավանդել է փիլիսոփայություն և մաթեմատիկա։
1967-1990 թվականներին դասավանդել է Լոս Անջելեսի Կալիֆոռնիայի համալսարանում։
1962 թվականին եղել է Ստոկհոլմում կայացած Մաթեմատիկոսների միջազգային կոնգրեսի (ICM) լիակատա նիստի զեկուցող^[9]։

Մրցանակներ

1969 թվականին Քեյսի համալսարանն Ալոնզո Չըրչին շնորհել է գիտությունների դոկտորի պատվավոր աստիճանի կոչում^[10]
1985 թվականին Փրինսթոնի համալսարանը շնորհել է գիտությունների դոկտորի պատվավոր աստիճանի կոչում^[11]
1990 թվականին Նյու Յորք նահանգի Բուֆֆալո քաղաքի Պետական Համալսարանում Չըրչի պատվին կազմակերպել է միջազգային սիմպոզիում՝ Ջոն Կորկորանի նախաձեռնությամբ^[12]։

Մահ

Ալոնզո Չըրչը բուռն հավատացյալ մարդ է եղել։ Նա եղել է պրեսբիրտերական եկեղեցու ցմահ անդամ^[13]։ Ալոնզո Չըրչը մահացել է 1995 թվականին, թաղվել է Փրինսթոնի գերեզմանատանը։

Մաթեմատիկական աշխատանք

Ալոնզո Չըրչը հայտնի է հետևյալ նշանակալի նվաճումներով.

Խնդրի լուծումը անգլ.՝ Entscheidungsproblem, որում ապացուցել է Լուծելիության պրոբլեմը առաջին կարգի մաթեմատիկական տեսության մեջ՝ կամայական առաջարկների ճշմարտությունը որոշելու համար անլուծելի է։ Այն հայտնի է որպես Չըրչի թեորեմ^[14]
Ջուզեպե Պեանոյի այսպես կոչված՝ Պիանոյի թվաբանության անլուծելիության ապացույցը
Չըրչ-Թյուրինգ թեզիսը
Լյամբդայի հաշվարկը
«Սիմվոլիկ տրամաբանություն» ամսագրի հիմնադիրներից մեկը, մինչև 1979 թվականը խմբագրել է ակնարկների բաժինը։

Նրա աշխատությունում Լյամբդայի հաշվարկն ի հայտ եկել 1936 թվականին, որտեղ ցույց է տվել Entscheidungsproblem-ի անլուծելիությունը։ Այս արդյունքին հաջորդել է Ալան Թյուրինգի աշխատանքը՝ մեխանիկական ճանապարհով անլուծելի խնդրի առկայությունը։ Չըրչը և Թյուրինգը հետագայում ապացուցել են, որ Լյամբդայի հաշվարկը և Թյուրինգի հաշվիչ մեքենայի կիրառությունը Թյուրինգի դադարեցման խնդիրներում հավասարազոր հնարավորություններ ունեն, և հետագայում ներկայացվել են մի շարք «հաշվարկման մեխանիկական գործընթացներ» աշխատություններում, որն էլ հանգեցրել է Չըրչ-Թյուրինգ թեզիսին^[15]։ Սակայն Թյուրինգի մոտեցումը զգալիորեն ավելի մատչելի էր և ինտուիտիվ, քան Ալոնզո Չըրչինը^[16]։

Տեխնիկական կարգավորիչ սարքերի կիրառումը բնութագրերից ինքնաբերաբար գեներացման ջանքերը բխում էին նրա գաղափարներից։

Լյամբդայի հաշվարկն ազդել է LISP ծրագրավորման լեզվի և ընդհանուր առմամբ գործառնական ծրագրավորման լեզուների դիզայնի վրա։ Չըրչի կոդավորումը կոչվել է ի պատիվ նրա^[17]։

Ալոնզո Չըրչի մրցանակ

Ի պատիվ Ալոնզո Չըրչի, 2015 թվականին սահմանել է Alonzo Church Award մրցանակ՝ տրամաբանության և հաշվողական բնագավառում եզակի ներդրումների համար։ Նախաձեռնությունը պատկանում է Հաշվողական տեխնիկայի ասոցիացիա Հատուկ հետաքրքրությունների խումբ (ACM SIGLOG), Տեսական ինֆորմատիկայի եվրոպական ասոցիացիա (EATCS), Համակարգչային գիտությունների տրամաբանության եվրոպական ասոցիացիա (EACSL) և Կուրտ Գյոդելի անվան ընկերություն (Kurt Gödel Society -KGS) միջազգային կազմակերպություններին։ Մրցանակը շնորհվում է այն անձանց, ովքեր վերջին 25 տարիների ընթացքում ունեցել են նշանակալի ներդրումներ և այլ տիպի մրցանակներ դեռ չեն ստացել^[18]։

Փիլիսոփայական աշխատանք

Ալոնզո Չըրչը մեծ ներդրում է ունեցել լոգիստիկ մեթոդաբանության մշակմանը, նրա փիլիսոփայական քննադատական անվանակարգում և իրատեսական պաշտպանությունում բերված փաստարկները հանգեցնում են արժեքի տեսության և Ֆրեգելյան ու Ռասսելյան ինտենսիվ տրամաբանությունների մանրամասն կառուցմանը, որով էլ նա բարձր է գնահատվում այս դարի կարևորագույն փիլիսոփաների շարքում։

Ուսանողները

Ալոնզո Չըրչի դոկտորանտուրայի ուսանողներից շատերը մեծ ձեռքբերումների են հասել^[19]։ Դրանց թվում են Ստեպհեն Կոուլ ԿԼինին, Լեոն Հենկինը, Մայքլ Ռաբինը, Դանա Սկոտը, Ռեյմոնդ Սմալիանը, Ալան Թյուրինգը և շատ ուրիշներ, որոնք մասն են կազմել «Մաթեմատիկական ծագումնաբանություն» նախագծի։

Գրքեր

Alonzo Church, Introduction to Mathematical Logic (978-0-691-02906-1)^[20]
Alonzo Church, The Calculi of Lambda-Conversion (978-0-691-08394-0)^[21]
Alonzo Church, A Bibliography of Symbolic Logic, 1666–1935 (978-0-8218-0084-3)
C. Anthony Anderson and Michael Zelëny, (eds.), Logic, Meaning and Computation: Essays in Memory of Alonzo Church (978-1-4020-0141-3)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Introduction Alonzo Church: Life and Work
↑ http://nassauchurch.org/about/princetoncemetery/interment-records/
↑ Notable Names Database — 2002.
↑ The Ridgefield School for Boys, also known as the Ridgefield School, was a private school that existed from 1907 to 1938. See The Ridgefield School.
↑ «An early history of computing at Princeton». Princeton Alumni Weekly (անգլերեն). 2012 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.
↑ Church, Alonzo. "Logic, arithmetic and automata." Արխիվացված 2013-12-28 Wayback Machine In Proceedings of the International Congress of Mathematicians, pp. 23–35. 1962.
↑ «Honorary degrees awarded by Case Western Reserve University». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 1-ին.
↑ Honorary degrees awarded by Princeton University Արխիվացված 2016-02-07 Wayback Machine
↑ Finding Aid for The Honorary Degree Conferral of Doctor of Science to Alonzo Church, 1990
↑ «Introduction Alonzo Church: Life and Work» (PDF). էջ 4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ սեպտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 6-ին. «A deeply religious person, he was a lifelong member of the Presbyterian church.»
↑ Church, A. (1936). «An unsolvable problem of elementary number theory». American Journal of Mathematics. 58 (2): 345–363. doi:10.2307/2371045. JSTOR 2371045.
↑ Church 1936
↑ Grime, James (2012 թ․ փետրվար). «What Did Turing Do for Us?». NRICH. University of Cambridge. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 28-ին.
↑ «Theoretical Foundations For Practical 'Totally Functional Programming' / գլուխ2 և 5» (PDF).
↑ https://siglog.acm.org/alonzo-church-award-for-outstanding-contributions-to-logic-and-computation-2019/
↑ «Mathematics Genealogy Project». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 12-ին.
↑ Henkin, Leon (1957). «Review: Introduction to Mathematical Logic by Alonzo Church» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 63 (5): 320–323. doi:10.1090/s0002-9904-1957-10129-3.
↑ Frink Jr., Orrin (1944). «Review: The Calculi of Lambda-Conversion by Alonzo Church» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 50 (3): 169–172. doi:10.1090/s0002-9904-1944-08090-7.

Գրականություն

Church, Alonzo. "A Formulation of the Logic of Sense and Denotation." In Structure, Method and Meaning: Essays in Honor of Henry M. Sheffer, edited by P. Henle, H. Kallen and S. Langer, 3- 24. New York: Liberal Arts Press, 1951.

Արտաքին հղումներ

Alonzo Church: Life and Work. Introduction to the Collected Works of Alonzo Church, MIT Press, not yet published.
Enderton, Herbert B., In memoriam: Alonzo Church, The Bulletin of Symbolic Logic, vol. 1, no. 4 (Dec. 1995), pp. 486–488.
Wade, Nicholas, Alonzo Church, 92, Theorist of the Limits of Mathematics (obituary), The New York Times, September 5, 1995, p. B6.
Obituary: Alonzo Church, The Independent (London), September 14, 1995.
Alonzo Church interviewed by William Aspray on 17 May 1984. The Princeton Mathematics Community in the 1930s: An Oral-History Project, transcript number 5.
Fine Hall in its golden age: Remembrances of Princeton in the early fifties. In A Century of Mathematics in America, Part II, edited by Peter Duren, AMS History of Mathematics, vol 2, American Mathematical Society, 1989, pp. 223–226. Also available here.
Church, A. (1950). «On Carnap's Analysis of Statements of Assertion and Belief». The Journal of Symbolic Logic. 10 (5): 97–99. doi:10.2307/3326684. JSTOR 3326684.
Anderson, C. Anthony (1998). «Alonzo Church's contributions to philosophy and Intensional Logic». The Bulletin of Symbolic Logic. 4 (2): 129–171. CiteSeerX 10.1.1.26.7389. doi:10.2307/421020. JSTOR 421020.
Alonzo Church
Princeton University Library, Manuscripts Division, The Alonzo Church Papers, 1924–1995: finding aid.
A bibliography of Church's reviews for The Journal of Symbolic Logic, with a link to each
Alonzo Church, 92, Theorist Of the Limits of Mathematics New York Times obituary
OBITUARY: Alonzo Church from The Independent
In memoriam: Alonzo Church (1903–1995) by Irving H. Anellis, Modern Logic Vol. 5, No. 4 (1995).
In memoriam: Alonzo Church 1903–1995 by H. B. Enderton, The Bulletin of Symbolic Logic Vol. 1, No.5 (1995).

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 57)։

[_d6417d45229973ae-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_dfff3a97d3ad547c-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.

[_122019b5c6bf0d43-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_4a109b5fee8fe446-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Introduction Alonzo Church: Life and Work

[_08496f7271d66d73-5] ttp://nassauchurch.org/about/princetoncemetery/interment-records/

[_8212a3d449550ceb-6] Notable Names Database — 2002.

[7] The Ridgefield School for Boys, also known as the Ridgefield School, was a private school that existed from 1907 to 1938. See The Ridgefield School.

[8] «An early history of computing at Princeton». Princeton Alumni Weekly (անգլերեն). 2012 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.

[9] Church, Alonzo. "Logic, arithmetic and automata." Արխիվացված 2013-12-28 Wayback Machine In Proceedings of the International Congress of Mathematicians, pp. 23–35. 1962.

[10] «Honorary degrees awarded by Case Western Reserve University». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 1-ին.

[11] Honorary degrees awarded by Princeton University Արխիվացված 2016-02-07 Wayback Machine

[12] Finding Aid for The Honorary Degree Conferral of Doctor of Science to Alonzo Church, 1990

[13] «Introduction Alonzo Church: Life and Work» (PDF). էջ 4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ սեպտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 6-ին. «A deeply religious person, he was a lifelong member of the Presbyterian church.»

[14] Church, A. (1936). «An unsolvable problem of elementary number theory». American Journal of Mathematics. 58 (2): 345–363. doi:10.2307/2371045. JSTOR 2371045.

[15] Church 1936

[16] Grime, James (2012 թ․ փետրվար). «What Did Turing Do for Us?». NRICH. University of Cambridge. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 28-ին.

[17] «Theoretical Foundations For Practical 'Totally Functional Programming' / գլուխ2 և 5» (PDF).

[18] ttps://siglog.acm.org/alonzo-church-award-for-outstanding-contributions-to-logic-and-computation-2019/

[19] «Mathematics Genealogy Project». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 12-ին.

[20] Henkin, Leon (1957). «Review: Introduction to Mathematical Logic by Alonzo Church» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 63 (5): 320–323. doi:10.1090/s0002-9904-1957-10129-3.

[21] Frink Jr., Orrin (1944). «Review: The Calculi of Lambda-Conversion by Alonzo Church» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 50 (3): 169–172. doi:10.1090/s0002-9904-1944-08090-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]