Jump to content

Ալլեն Նյուելլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալլեն Նյուելլ
անգլ.՝ Allen Newell
Ծնվել էմարտի 19, 1927(1927-03-19)[1][2][3]
Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[1]
Մահացել էհուլիսի 19, 1992(1992-07-19)[1][2][3] (65 տարեկան)
Փիթսբուրգ, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1]
բնական մահով
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունհոգեբան, համակարգչային գիտնական, մաթեմատիկոս, համալսարանի դասախոս և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Քարնեգի Մելոն համալսարան և ՌԱՆԴ ընկերություն
Գործունեության ոլորտինֆորմատիկա
ԱնդամակցությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Ալմա մատերՍթենֆորդի համալսարան (1949)[1], Քարնեգի Մելոն համալսարան (1957)[1], Փրինսթոնի համալսարան, Թեփերի բիզնես դպրոց և Լոուելի ավագ դպրոց
Գիտական ղեկավարՀերբերտ Սայմոն
Եղել է գիտական ղեկավարBonnie E. John?, Milind Tambe?, Ralph Leslie London?[4], Richard Fikes?[4], Peter A. Freeman?[4], Frank Ritter?[4], Donald McCracken?[4], Hans Berliner?[4], James Gillogly?[4], John E. Laird?[4], Paul Simon Rosenbloom?[4], Olin Shivers?[4], Gregg R. Yost?[4], David Steier?[4], Anoop Gupta?[4], Kamesh Ramakrishna?[4], Charles Forgy?[4], Michael Rychener?[4], Blake Ward?[4], Arthur M. Farley?[4], Larry H. Reeker?[4], Thad Anderson Polk?[4] և Rudolph Allen Krutar?[4]
Պարգևներ

Ալլեն Նյուելլ (մարտի 19, 1927(1927-03-19)[1][2][3], Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[1] - հուլիսի 19, 1992(1992-07-19)[1][2][3], Փիթսբուրգ, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1]), ամերիկացի գիտնական ճանաչողական հոգեբանության և արհեստական ինտելեկտի ոլորտում: Աշխատել է RAND հետազոտական կենտրոնում և Կարնեգի Մելոն համալսարանում, մասնակցել է IPL ծրագրավորման լեզվի և արհեստական ինտելեկտի երկու ամենավաղ ծրագրերի մշակմանը՝ Logic Theory Machine (1956) և General Problem Solver (1957) (Հերբերտ Սայմոնի հետ համատեղ։ 1975 թվականին Սայմոնի հետ միասին պարգևատրվել է Թյուրինգի մրցանակով՝ արհեստական բանականության և մարդու ընկալման մեխանիզմների հոգեբանության բնագավառում հիմնարար աշխատանքների համար[11][12]։ ԱՄՆ ազգային ԳԱ անդամ (1972), արժանացել է Ազգային գիտական մեդալի (1992):

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1940-ականների վերջին ֆիզիկա է սովորել Սթենֆորդի համալսարանում, իսկ մաթեմատիկա՝ Փրինսթոնի համալսարանում։ 1951-1960 թվականներին աշխատել է RAND կորպորացիայի վերլուծական կենտրոնում։ Իր դաստիարակ Հերբերտ Սայմոնի հետ միասին նա 1956 թվականին մշակեց Logical Theorist համակարգչային ծրագիրը, որը կարողացավ ավտոմատ կերպով ապացուցել Ռասելի և Ուայթհեդի «Principia Mathematica» գրքի 38 օրենքները, ինչը խորհրդանշական ձեռքբերում էր արհեստական ինտելեկտի զարգացման մեջ։

Սայմոնի և Նյուելի հաջորդ ձեռքբերումը General Problem Solver (GPS) ծրագրի մշակումն էր, որն ավելի հզոր գործիք էր, քան Logical Theorist-ը.ծրագիրը կարող էր ոչ միայն ապացուցել պնդումները, այլև խաղալ շախմատ և Հանոյի աշտարակներ: Ծրագրի խնդիրը դասավորել է ավելի պարզ բաղադրիչների, որոնց լուծմանը հնարավոր է հասնել։ 1972-ում հրապարակված իրենց «մարդկային խնդիրների լուծում» գրքում Նյուելլը և Սայմոնը ամփոփեցին այս ուսումնասիրությունների արդյունքները, ինչպես նաև խոսեցին այն հետազոտությունների մասին, որոնց առարկաները մաթեմատիկական և տրամաբանական հանելուկներ լուծող մարդիկ էին[13]։

Հետագայում դարձել է Soar համակարգչային ծրագրում ճանաչողական ճարտարապետության գաղափարների տեսության և իրականացման մշակողներից մեկը։

Ամերիկյան արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ(1972)։

Մահացել է քաղցկեղից:

Պարգևներ և պատվոգրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Հարրի Հուդի հիշատակի մրցանակ (1971)
  • Թյուրինգի մրցանակ (1975, Հերբերտ Սայմոնի հետ համատեղ) - «արհեստական ինտելեկտի, մարդու ընկալման մեխանիզմների հոգեբանության և ցուցակների մշակման գործում հիմնարար ներդրման համար»[14]
  • Գուգենհայմի կրթաթոշակ (1976)[15]
  • Փենսիլվանիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1986)
  • Էմանուել Պիորի մրցանակ (1990)
  • Ազգային գիտական մեդալ (1992)
  • Լուիս Լևիի մեդալ (1992

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 http://amturing.acm.org/award_winners/newell_3167755.cfm
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  5. ↑ Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
  6. ↑ https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/piore_rl.pdf
  7. ↑ https://www.psychologicalscience.org/members/awards-and-honors/fellow-award/recipent-past-award-winners
  8. ↑ https://www.apa.org/about/awards/scientific-contributions?tab=3
  9. ↑ https://www.computer.org/volunteering/awards/goode
  10. ↑ https://aaai.org/about-aaai/aaai-awards/the-aaai-fellows-program/elected-aaai-fellows/
  11. ↑ «Allen Newell, 65; Scientist Founded A Computing Field». The New York Times. Հուլիսի 20, 1992 (1992-07-20). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է Նոյեմբերի 28, 2010 (2010-11-28)-ին.
  12. ↑ Herbert A. Simon. «Allen Newell, Biographical Memoirs». United States National Academy of Sciences. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է Նոյեմբերի 28, 2010 (2010-11-28)-ին.
  13. ↑ Паршин, Кругосвет
  14. ↑ ACM Award Citation / Allen Newell Արխիվացված 2009-02-06 Wayback Machine(անգլ.)
  15. ↑ «Allen Newell». John Simon Guggenheim Foundation (անգլերեն). gf.org. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 21-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալլեն_Նյուելլ&oldid=10361708» էջից