Ալի Ջավան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալի Ջավան
պարս.՝ علی جوان
Ծնվել էդեկտեմբերի 26, 1926(1926-12-26)
Թեհրան, Իրան
Մահացել էսեպտեմբերի 12, 2016(2016-09-12)[1] (89 տարեկան)
Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն Պահլավական Իրան և  ԱՄՆ
Մասնագիտությունֆիզիկոս, պրոֆեսոր և գյուտարար
Հաստատություն(ներ)Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտքվանտային էլեկտրոնիկա
ԱնդամակցությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և Գիտությունների համաշխարհային ակադեմիա
Ալմա մատերԹեհրանի համալսարան, Կոլումբիայի համալսարան և Alborz High School?
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[2]
Գիտական ղեկավարՉարլզ Հարդ Թաունս
Եղել է գիտական ղեկավարMichael Stephen Feld?
Պարգևներ
 Ali Javan Վիքիպահեստում

Ալի Ջավան (ադրբ.՝ Əli Cavan, պարս.՝ علی جوان, անգլ.՝ Ali Javan, դեկտեմբերի 26, 1926(1926-12-26), Թեհրան, Իրան - սեպտեմբերի 12, 2016(2016-09-12)[1], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ադրբեջանական ծագմամբ ամերիկացի ֆիզիկոս։

ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1974)[6]։ Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան մրցանակ է ստացել համաշխարհային գիտության մեջ ներդրած ավանդի համար[7]։ Ալի Ջավանը ճանաչված լուսատու է լազերների և քվանտային էլեկտրոնիկայի ոլորտում, լազերային հեռուստա և ռադիոկապի բնագավառում բազմաթիվ հետազոտությունների հեղինակ։ Գազային լազերի գյուտարար (1960)[7]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է ադրբեջանական ընտանիքում Իրանի տարածքում[8][9]։ Նրա ծնողները Թավրիզից էին[10][11]։ Սովորել է Թեհրանի համալսարանում (1947-1948)։ 1948 թվականին տեղափոխվել է ԱՄՆ, որտեղ 1954 թվականին ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի կոչում։ 1958-1961 թվականներին աշխատել է Նյու Ջերսիի Bell Telephone Labarotories-ում։ 1960 թվականից՝ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում, որտեղ 1964 թվականին ստացել է պրոֆեսորի կոչում։

Ուսումնասիրությունները վերաբերում են քվանտային էլեկտրոնիկայի և դրա օգտագործմանը, լազերային սպեկտրոսկոպիային։ Սկիզբ դրեց գծային սպեկտրոսկոպիային։ 1960 թվականին առաջարկել է գազային լազերը և կառուցել այն Վ. Բենեթի և Դ. Էրրիոտի հետ համատեղ։ 1963 թվականին Չ. Թաունսի հետ կրկնել է Մայքելսոնի փորձը՝ օգտագործելով հելիում-նեոնային լազերը, Ու. Բենեթի և Ուիլլիս Լեմբի հետ հայտնաբերել է (1963) լազերի ելքային հզորության ռեզոնանսային անկման երևույթը ուժեղացման գծի կենտրոնում («Լեմբայի ձախողում»)։ 1966 թվականին նա կառուցել է նորաձևության հատման էֆեկտի տեսությունը և դիտել այն 1969 թվականին։ Գազային լազերը առաջին շարունակական թեթև լազերն էր, որը հնարավոր դարձրեց դրա օգտագործումը հեռահաղորդակցության ոլորտում մանրաթելային օպտիկայի տեխնոլոգիայով։ Ալի Ջավանի գյուտը հեռահաղորդակցության ոլորտում նոր տեխնոլոգիաների զարգացման նոր ուղենիշ է դարձել, հոլոգրաֆիան գործնական է դարձրել, ինչպես նաև օգտագործվում է UPC կոդային վերահսկիչներում։ Նա նաև լույսի արագության և լազերային սպեկտրոսկոպիայի բացարձակ ճշգրիտ չափման գործընթացների ուսումնասիրման հետազոտությունների հեղինակ է[12]։ Մշակել է լուսային տատանումների բացարձակ հաճախականության չափման մեթոդ և ոչ գծային ֆլուորեսցենցիայի (1970) մեթոդ[8]։ Բացել է սպեկտրալ գծի բախումը։ Նրան հաճախ անվանում էին Արևելյան Էյնշտեյն և լազերի հայր։ Գիտնականի գյուտերն ու հայտնագործությունները լայնորեն կիրառվում են բժշկական և տեղեկատվական-համակարգչային տեխնոլոգիաներում։

ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի, ամերիկյան գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի անդամ։ Տրիեստի գիտության խթանման հիմնադրամի պատվավոր անդամ է։ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի պրոֆեսոր (MTI, Քեմբրիջ, ԱՄՆ)։ Պարգևատրվել է գիտական աշխարհում բարձրագույն պարգևներից մեկի Ալբերտ Էյնշտեյնի մրցանակով և Ամերիկայի օպտիկական ընկերության Ֆրեդերիկ Այվսի մեդալով։

Նա 12-րդ տեղն Է զբաղեցրել ներկայում ապրող հարյուր հանճարների ցուցակում, որը The Daily Telegraph թերթի կողմից կազմվել է 4000 հարցվողների էլեկտրոնային փոստի հարցման արդյունքում[13]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 http://www.laserfocusworld.com/articles/2016/09/photonics-community-loses-hene-pioneer-ali-javan.html
  2. ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
  3. ↑ https://www.optica.org/get_involved/awards_and_honors/awards/award_descriptions/ivesquinn/
  4. ↑ https://www.fi.edu/en/awards/laureates/ali-javan
  5. ↑ https://www.invent.org/inductees/ali-javan
  6. ↑ A. Javan (անգլ.)
  7. ↑ 7,0 7,1 «The History Of The Laser». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 14-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 Scientists Who Made A Difference. Ali Javan. The Gas Laser and Beyond. Azerbaijan International, summer 1996.
  9. ↑ Moshe Sachs. Worldmark Encyclopedia of the Nations Five Volume Set, Volume 3-4 — John Wiley & Sons, 1988 — p. 37
  10. ↑ Ali Javan, scientist and inventor – obituary — Telegraph Արխիվացված 2017-11-14(Date mismatch) Wayback Machine
  11. ↑ Ali Javan from Azerbaijan Արխիվացված 2018-02-22 Wayback Machine
  12. ↑ Ali Javan. Hall of fame. Camp invention. Արխիվացված 2006-09-25 Wayback Machine
  13. ↑ Top 100 living geniuses — Telegraph

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալի Ջավան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ


Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալի_Ջավան&oldid=9371967» էջից