Ալեքսեյ Կուլակ

Ալեքսեյ Կուլակ;
Ծնվել է	մարտի 27, 1922
Ծննդավայր	Մոսկվա, Խորհրդային Ռուսաստան
Մահացել է	օգոստոսի 25, 1984 (62 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Կունցևսկոե գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ
Կրթություն	Ռուսաստանի Դ. Մենդելեևի քիմիատեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների թեկնածու
Մասնագիտություն	հետախույզ և դիվանագետ

Ալեքսեյ Կուլակ (մարտի 27, 1922(1922-03-27), Մոսկվա, Խորհրդային Ռուսաստան - օգոստոսի 25, 1984(1984-08-25), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), Խորհրդային զինվորական, գնդապետ, ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի սպա, Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից, Խորհրդային Միության հերոս (1946)։ 1990 թվականին նա հետմահու զրկվել է բոլոր կոչումներից և մրցանակներից՝ ամերիկյան հետախուզության հետ համագործակցելու մեղադրանքով^[1]։

Կենսագրություն

Ալեքսեյ Կուլակը ծնվել է 1922 թվականի մարտի 27-ին Մոսկվայում՝ բանվորական ընտանիքում։ Ավարտել է միջնակարգ դպրոցը։ 1941 թվականի օգոստոսին զորակոչվել է Բանվորագյուղացիական կարմիր բանակ։ 1942 թվականին ավարտել է Օդեսայի հրետանային դպրոցի արագացված դասընթացները, որից հետո 1942 թվականի մայիսից եղել է Հայրենական մեծ պատերազմի ռազմաճակատներում։ 1945 թվականի ապրիլին նա ուներ ավագ լեյտենանտի կոչում և ծառայում էր որպես 1-ին Բելառուսական ճակատի 5-րդ բանակի 6-րդ հրետանային կորպուսի 20-րդ թեթև հրետանային բրիգադի 262-րդ թեթև հրետանային գնդի հրետանային գումարտակի հրամանատար^[1]։

Նա աչքի է ընկել Բեռլինի ճակատամարտի ժամանակ։ 1945 թվականի ապրիլի 20-21-ը Մյուլենֆլայս գետը հրաձգային ստորաբաժանումներով հատելու ժամանակ հրետանային կրակով ծածկույթ է ապահովել, այնուհետև օգնել նրանց ռազմական գործողություններին անձամբ հենց Բեռլինում։ Չնայած մարտում վիրավորվելուն, նա չի լքել մարտադաշտը՝ շարունակելով կատարել իր մարտական առաջադրանքը^[1]։ 1946 թվականի մայիսի 15-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով «ֆաշիստական զավթիչների դեմ պայքարի ճակատում հրամանատարության մարտական առաջադրանքների օրինակելի կատարման և ցուցաբերած արիության ու հերոսության համար» ավագ լեյտենանտ Ալեքսեյ Կուլակին շնորհվել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչում Լենինի շքանշանով և Ոսկե աստղ մեդալով (թիվ 7043)^[1]։

Պատերազմից հետո Կուլակը շարունակել է ծառայել խորհրդային բանակում։ Սկզբում նա զբաղեցրել է խորհրդային օկուպացիոն գոտում գտնվող գերմանական մի փոքրիկ քաղաքի հրամանատարի պաշտոնը։ 1947 թվականին կապիտանի կոչումով տեղափոխվել է պահեստազոր։ 1953 թվականին ավարտել է Մոսկվայի Մենդելեևի անվան քիմիական տեխնոլոգիական ինստիտուտը, ապա պաշտպանել ատենախոսությունը և դարձել քիմիական գիտությունների թեկնածու^[1]։

1960 թվականի սկզբին նա ծառայության է անցել ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե, նշանակվել է արտաքին հետախուզության Նյու Յորքի նստավայրում (ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի առաջին գլխավոր վարչություն) և Միացյալ Նահանգներում զբաղվել հետախուզական աշխատանքով՝ Ֆեդորա (Fedora) գործակալական կեղծանունով։

1962 թվականին նա կամավոր առաջարկեց իր ծառայությունները ԱՄՆ ՀԴԲ-ին, որի հետ համագործակցել է 1962 - 1970 թվականներին։ Այս ընթացքում նա ամերիկյան հետախուզությանը տարբեր տեղեկություններ է տրամադրել Նյու Յորքում աշխատող խորհրդային հետախույզների մասին, ինչպես նաև գիտական, տեխնիկական և պաշտպանական ոլորտներում ՊԱԿ-ի շահերի մասին։ Ըստ որոշ տեղեկությունների՝ Կուլակը մոտ 100 հազար դոլար է ստացել ԱՄՆ-ի օգտին լրտեսելու համար^[1]^[2]։

1980-ական թվականների սկզբին ԽՍՀՄ ԿԳԲ-ն սկսեց գաղտնի հետաքննություն «Ֆեդորայի գործով», բայց այն ավարտին չհասցրեց^[1]։

Կուլակը մահացել է 1984 թվականի օգոստոսի 25-ին գլխուղեղի չարորակ ուռուցքից։ Թաղվել է Մոսկվայում՝ Կունցևո գերեզմանատանը զինվորական պատիվներով^[1]։

Կուլակի մահից մեկ տարի անց՝ 1985 թվականին, ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի արտաքին հետախուզական ծառայությունը հավաքագրեց ամերիկյան բարձրաստիճան հետախույզ Օլդրիչ Էյմսին, որը խորհրդային պետական անվտանգության մարմիններին տեղեկացրեց հանգուցյալի լրտեսական գործունեության մասին^[1]։

1990 թվականի օգոստոսի 17-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով Ալեքսեյ Կուլակը հետմահու զրկվել է բոլոր կոչումներից և մրցանակներից, այդ թվում՝ Խորհրդային Միության հերոսի կոչումից^[1]։ 2022 թվականին վանդալները Կուլակի գերեզմանի վրա գրել են․ «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 1990 թվականի հրամանագրով նա զրկվել է զինվորական կոչումից և պարգևներից (հետմահու)՝ 1962 թվականից Միացյալ Նահանգների օգտին լրտեսության համար»՝ «Հուդա» նշումով»^[3]։

Մրցանակներ

Խորհրդային Միության հերոսի Ոսկե աստղ շքանշան No 7043 (1946)^[4]
Լենինի շքանշան (05/15/1946)^[4]
Ալեքսանդր Նևսկու շքանշան (04/13/1945)^[4]
Կարմիր դրոշի շքանշան (1944)^[4]
Կարմիր աստղի շքանշան (1944)^[4]
Մեդալ «Լենինգրադի պաշտպանության համար»^[4]
Մեդալ «Բեռլինի գրավման համար»^[4]
Մեդալ «1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար»^[4]

Գրականություն

Герои огненных лет. Книга 3. — М.: Московский рабочий, 1978.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Ալեքսեյ Կուլակ «Երկրի հերոսներ» կայքում
↑ Светлова, 2002
↑ «В Москве осквернили могилу полковника КГБ надписью «Иуда»». Лента.ру. 2022-07-15. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-15-ին. Վերցված է 2022-07-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 «Наградная карта А. И. Кулака». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-04-14-ին. Վերցված է 2021-02-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

Светлова Е. Агент «Федора»(ռուս.) // Совершенно секретно : общественно-политическое издание. — 2002.

[вх-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Ալեքսեյ Կուլակ «Երկրի հերոսներ» կայքում

[Светлова—2002——-2] Светлова, 2002

[3] «В Москве осквернили могилу полковника КГБ надписью «Иуда»». Лента.ру. 2022-07-15. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-15-ին. Վերցված է 2022-07-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[Награды-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 «Наградная карта А. И. Кулака». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-04-14-ին. Վերցված է 2021-02-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]