Jump to content

Ալեքսեյ Խոմյակով

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալեքսեյ Խոմյակով
ռուս.՝ Хомяков, Алексей Степанович
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 13, 1804(1804-05-13)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՄոսկվա, Ռուսական կայսրություն[4]
Մահացել էհոկտեմբերի 5, 1860(1860-10-05)[1][2][3][…] (56 տարեկան)
Մահվան վայրՍպեշնևո-Իվանովսկոե (գյուղ, Դանկովսկի շրջան), Դանկովսկի շրջան, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
Մայրենի լեզուռուսերեն
Կրոնուղղափառություն
ԿրթությունՄոսկվայի կայսերական համալսարան
Մասնագիտությունփիլիսոփա, բանաստեղծ, գրող, նկարիչ և ռազմական գործիչ
ԱշխատատուՍանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա
ԱմուսինԵկատերինա Խոմյակովա
Ծնողներհայր՝ Q131934964?, մայր՝ Q131934973?
ԱնդամությունՍանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա
ԵրեխաներՆիկոլայ Խոմյակով, Dmytry Khomjakov?, Anna Alexeievna Khomiakova? և Olga Khomyakova?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Aleksey Khomyakov Վիքիպահեստում

Ալեքսեյ Ստեփանովիչ Խոմյակով (մայիսի 13, 1804(1804-05-13)[1][2][3][…], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[4] - հոկտեմբերի 5, 1860(1860-10-05)[1][2][3][…], Սպեշնևո-Իվանովսկոե (գյուղ, Դանկովսկի շրջան), Դանկովսկի շրջան, ԽՍՀՄ), ռուս աստվածաբան, փիլիսոփա, բանաստեղծ և սիրողական նկարիչ։ Նա Իվան Կիրեևսկու հետ միասին հիմնել է սլավոնաֆիլ շարժումը և դարձել դրա ամենանշանավոր տեսաբաններից մեկը: Նրա որդին` Նիկոլայ Խոմյակովը, Պետդումայի խոսնակ էր։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խոմյակովի ողջ կյանքը կենտրոնացած էր Մոսկվայի վրա։ Նա այս «հազար գմբեթներով քաղաքը» դիտարկում էր որպես ռուսական կենսակերպի մարմնացում։ Հավասարապես հաջողակ լինելով և՛ որպես կալվածատեր, և՛ որպես զրուցասեր, նա շատ քիչ բան է տպագրել իր կյանքի ընթացքում: Նրա գրվածքները, որոնք հետմահու տպագրվել են իր ընկերների և աշակերտների կողմից, մեծ ազդեցություն են թողել Ռուս ուղղափառ եկեղեցու և ռուս փիլիսոփաների վրա, ինչպիսիք են Ֆյոդոր Դոստոևսկին, Կոնստանտին Պոբեդոնոստևը և Վլադիմիր Սոլովյովը:

Խոմյակովի համար սոցիալիզմը և կապիտալիզմը Արևմտյան անկման նույնքան գարշելի սերունդներն էին: Արևմուտքը չի կարողանում լուծել մարդկային հոգևոր խնդիրները, քանի որ շեշտում էր մրցակցությունը համագործակցության հաշվին: Նրա խոսքերով՝ «Հռոմը պահպանեց միասնությունը ազատության հաշվին, մինչդեռ բողոքականներն ունեին ազատություն, բայց կորցրեցին միասնությունը»[5]։

Խոմյակովի սեփական իդեալները պտտվում էին սոբորնոստ տերմինի շուրջ՝ կաթոլիկության սլավոնական համարժեքը, որը գտնվել է Նիկիական դավանանքում։ Այն կարող է ազատ թարգմանվել որպես «միասնություն» կամ «սիմֆոնիա»: Խոմյակովը ռուսական օբշինան դիտարկում էր որպես սոբորնոստի կատարյալ օրինակ և գովաբանում էր ռուս գյուղացիներին իրենց խոնարհության համար։

Խոմյակովը մահացել է խոլերայից՝ վարակվելով մի գյուղացուց, որին նա փորձել էր բուժել։ Նա թաղվել է՝ Նիկոլայ Յազիկովի և մեկ այլ աշակերտի՝ Նիկոլայ Գոգոլի կողքին Դանիլովյան վանքում: Խորհրդայինները կազմակերպում են նրանց արտաշիրիմումը և նորից թաղում Նովոդևիչի գերեզմանատանը:

Գործունեության հետմահու գնահատում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուս կրոնասեր փիլիսոփա Նիկոլայ Բերդյաևը հասկանում է Խոմյակովի նշանակությունը քրիստոնեությունը ռացիոնալիզմից ազատելու նրա փորձերի ժամանակ։ Ինչպես նա գրել է իր 1912 թվականի գրքում՝ Ալեքսեյ Ստեպանովիչ Խոմյակովը․

Խոմյակովին հավերժ կհիշեն առաջին հերթին Եկեղեցու հիմնախնդրի իր արտահայտման և Եկեղեցու էությունը բացահայտելու փորձի համար։ Խոմյակովը Եկեղեցու էությանը մոտեցավ ներսից, ոչ թե դրսից։ Նախ նա չէր հավատում, որ կարելի է Եկեղեցու հայեցակարգ ձևակերպել։ Եկեղեցու էությունն անբացատրելի է. ինչպես բոլոր կենդանի օրգանիզմները, այն չի կարող սահմանվել որևէ բանաձևով, ենթակա չէ որևէ պաշտոնական սահմանումների: Եկեղեցին առաջին հերթին կենդանի օրգանիզմ է, սիրո միասնություն, անասելի ազատություն, հավատի ճշմարտություն, որը ենթակա չէ ռացիոնալացման։ Դրսից Եկեղեցին ճանաչելի կամ սահմանելի չէ. նրան ճանաչում են միայն նրանք, ովքեր նրա ներսում են, նրանք, ովքեր նրա կենդանի անդամներն են: Սխոլաստիկ աստվածաբանության մեղքն այն էր, որ այն փորձում էր ռացիոնալիստական կերպով ձևակերպել Եկեղեցու էությունը. այն է, որ այն փորձում էր վերափոխել Եկեղեցին միայն հավատացյալներին հայտնի առեղծվածից օբյեկտիվ բանականության իմացությանը ենթակա մի բանի[6]։

Ռուս կրոնասեր փիլիսոփա Նիկոլայ Բերդյաևը հասկանում է Խոմյակովի նշանակությունը քրիստոնեությունը ռացիոնալիզմից ազատելու նրա փորձերի ժամանակ։ Ինչպես նա գրել է իր 1912 թվականի գրքում՝ Ալեքսեյ Ստեպանովիչ Խոմյակովը .

Եկեղեցու ավելի ազատ իմաստ դժվար է գտնել: Խոմյակովին ոչինչ չի պարտադրում։ Եկեղեցու հետ նրա հարաբերություններում դրսից ոչինչ չկա. ամեն ինչ ներսից է: Նրա համար կյանքը Եկեղեցում նույնն է, ինչ կյանքն ազատության մեջ: Իսկապես, Եկեղեցին միասնություն է սիրո և ազատության մեջ: Եկեղեցին հաստատություն չէ և իշխանություն չէ: Եկեղեցին իրավական ոչինչ չունի, և ոչ էլ ռացիոնալացում։ Խոմյակովի համար, երբ մարդ գտնում է անկեղծ սեր Քրիստոսի մեջ, ազատություն Քրիստոսի մեջ, միասնություն Քրիստոսի մեջ, այդ ժամանակ նա գտնում է Եկեղեցին։ Ոչ մի պաշտոնական հատկանիշ չի սահմանում Եկեղեցու էությունը: Նույնիսկ համընդհանուր խորհուրդներն իսկապես համընդհանուր են և, հետևաբար, հեղինակավոր միայն այն պատճառով, որ դրանք ազատորեն և սիրով հաստատվում են Եկեղեցու մարդկանց կողմից: Ազատ սոբորնոստ սիրո մեջ. այստեղ է մարդ գտնում Եկեղեցու իսկական օրգանիզմը: Սա եկեղեցու մասին շատ համարձակ պատկերացում է, որը պետք է վախեցնի պաշտոնական աստվածաբաններին։ Այս հայեցակարգը կարող է խորթ լինել աստվածաբանական սխոլաստիկայի համար, բայց այն մոտ է սուրբ ավանդության ոգուն և Սուրբ Գրքին: Խոմյակովը հատուկ նշանակություն է տալիս սուրբ ավանդույթին, քանի որ դրա մեջ տեսնում է սոբորնոստի ոգին։ Նրա համար Սուրբ Գիրքը Եկեղեցու կյանքի միայն ներքին իրողությունն է, այսինքն՝ այն ընկալվում է սուրբ ավանդության միջոցով[7]։

Բերդյաևի ժամանակակից Պավել Ֆլորենսկին, որը նույնպես հայտնի կրոնական փիլիսոփա էր, այնքան էլ սանգվինիկ չէր: 1916 թվականի իր «Խոմյակովի շուրջը» գրքույկում նա Խոմյակովին մեղադրում է քրիստոնեության տրանսցենդենտալ ճշմարտությունը հեռացնելու համար՝ այդքան շեշտադրելով մարդկային համաձայնությունը: Ֆլորենսկին դա համարում է իմմանենտիզմ, որն ի վերջո վերածվում է բողոքականության։

Մի՞թե Խոմյակովը՝ գաղափարների ու թեմաների աղբյուրը, շատ սուր և մտահոգիչ կասկածներ չի առաջացնում։

Այս ամենի գլխավորը, իհարկե, Խոմյակովին բողոքականության վերագրումն է։ Խոմյակովի համար բողոքականության էությունը կայանում է միայն հռոմեականության դեմ բողոքի մեջ, սակայն վերջինիս հիմնարար նախադրյալներն ու մտածողության բնորոշ ձևերը պահպանված են։ Բայց արդյո՞ք դա իսկապես այդպես է։ Խոմյակովից հետո բողոքականության և նրա ածանցյալների զարգացումը անհերքելիորեն ցույց է տվել, որ բողոքականությունը, որպես վերջին ժամանակների մշակույթի գլխավոր արտահայտություն, հիմնված է հումանիզմի, մարդկության բարձրացման, մարդկության աստվածացման վրա։ Փիլիսոփայությունից փոխառված տերմին օգտագործելով՝ բողոքականությունը հիմնված է իմմանենտիզմի վրա, որը նշանակում է մարդկության մտադրությունը՝ ստեղծելու ամբողջ իրականությունն իրենից, Աստծուց դուրս և Աստծուց անկախ, այսինքն՝ ոչնչից և, առաջին հերթին, սուրբ իրականությունից․ ստեղծել այս իրականությունը բոլոր իմաստներով՝ սկսած հասկացույթների ձևավորումից և վերջացրած հոգևոր իրականությամբ։

Մինչդեռ Ուղղափառության էությունը գոյաբանությունն է՝ «իրականության ընդունումն Աստծուց», ինչպես տրված է, այլ ոչ թե մարդկության կողմից ստեղծված: Ուղղափառության էությունը խոնարհությունն ու երախտագիտությունն է: Բայց ի՞նչ ենք մենք տեսնում Խոմյակովի մեջ։ ... Ավելի ուշադրությամբ ուսումնասիրելով Խոմյակովի տեսությունները՝ մենք, ցավալիորեն ի զարմանս մեզ, տեսնում ենք իմմանենտիզմի նույն ոգին, որը կազմում է բողոքականության էությունը, թեև անչափ բարելավված ձևով, հիմնականում՝ սոբորնոստ գաղափարի ներդրման միջոցով (թեև Արևմտյան փիլիսոփայության համար, օրինակ, Կանտի համար գիտակցության սոբորնոստը լիովին օտար չէ, էլ չեմ խոսում վերջին շրջանի Շելլինգի, Ֆոյերբախի, Կոմտի և այլոց մասին:

... ուղղափառ հավատացյալին կասկածելի չե՞ն թվում նրա կարծիքի հիմքերը, երբ դրանք ուշադիր զննում են: Մինչդեռ Եկեղեցու մարդու համար Եկեղեցին արտահայտում է Ճշմարտությունը, քանի որ դա «Սուրբ Հոգու ցանկությունն է», և նրա խնդիրն է բացահայտել Աստծու մեջ բնակվող ճշմարտությունը, որն իրենից անկախ է։ Խոմյակովի եկեղեցու տեսությունը այն տպավորությունն է թողնում, որ ամբողջ Եկեղեցու որոշումները ճշմարիտ են, քանի որ դրանք ամբողջ Եկեղեցու որոշումներն են: Այս ամբողջ բառը հուշում է, որ Եկեղեցու որոշումները ոչ թե Ճշմարտության բացահայտումն են, այլ Ճշմարտության գյուտը, կարծես Ճշմարտությունը էական է մարդկային բանականության համար, նույնիսկ եթե վերջինս ընդունված է իր սոբորնոստի մեջ, և ոչ թե մարդկային բանականության նկատմամբ տրանսցենդենտալ: Ես օգտագործել եմ տպավորություն բառը։ Այո, տպավորությունը, որ Խոմյակովի գիտակցության մեջ նման նպատակ չէր կարող հստակորեն առաջանալ, և որ առավել ևս նա կարող էր դա արտահայտել։ Խոմյակովի միտքը հակված է խուսափել գոյաբանական վճռականությունից։ Բայց մակերեսային երանգների այս խաղը, փայլուն, բայց ոչ իրական, և, հետևաբար, փոխելով դրանց ուրվագիծը գլխի ամենափոքր թեքումով, մտքի կայուն բովանդակություն չի տալիս և տագնապ ու կասկած է թողնում մարդու սրտում: Իմմանենտիզմը Խոմյակովի տեսությունների համն է[8]։

Այնուամենայնիվ, Ֆլորենսկին ոչ մի կերպ չի անտեսում Խոմյակովին։ Նա պնդում է, որ «հազիվ թե պետք է կասկածել Խոմյակովի նշանակության և նրա անձի վեհությանը»: Ոչ ոք չի կասկածում նրա տաղանդին ու ինտելեկտին, ոչ էլ անձի մաքրությանը և մտադրությունների անձնուրացությանը»[9]։

Աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Полное собранiе сочиненiй. Томъ I-VIII. Москва, 1900-1914

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 различные авторы Русский биографический словарь (ռուս.) / под ред. А. А. Половцов, Н. П. Чулков, Н. Д. Чечулин, В. В. Мусселиус, М. Г. Курдюмов, Ф. А. Витберг, И. А. Кубасов, С. А. Адрианов, Б. Л. Модзалевский, Е. С. Шумигорский — СПб., М..
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Хомяков Алексей Степанович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ History of Russian Philosophy by Nikolai Lossky 978-0-8236-8074-0 p. 87
  6. ↑ On Spiritual Unity: A Slavophile Reader by Boris Jakim and Robert Bird 0-940262-91-6
  7. ↑ On Spiritual Unity: A Slavophile Reader by Boris Jakim and Robert Bird 0-940262-91-6
  8. ↑ On Spiritual Unity: A Slavophile Reader by Boris Jakim and Robert Bird 0-940262-91-6
  9. ↑ On Spiritual Unity: A Slavophile Reader by Boris Jakim and Robert Bird 0-940262-91-6

Հավելյալ ընթերցանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Lea B.Virághalmy: A homjakovi ekkléziológia szókincsének szemantikai elemzése. Budapest, 2002.
  • Antonella Cavazza: A. S. Chomjakov. Opinione di un russo sugli stranieri. Bologna, 1997.
  • Albert Gratieux: A.S. Khomiakov et le Mouvement Slavophile (In: Unam Sanctam 5-6) Paris, 1939.
  • Georgio Paša: Homjakovi doctrina de Ecclesia. Excerpta ex dissertatione ad lauream in facultate Theologica Pontificiae Universitatis Gregorianae. Zagrebiae, 1943. 38 p.
  • Peter Plank: Parapolimena zur Ekklesiologie A. S. Chomjakovs (In: Ostkirchliche Studien, Würzburg, 1980. pp. 3–29)
  • John S. Romanides: Orthodox Ecclesiology According to Alexis Khomiakov (In: The Greek Orthodox Theological Review 1956/II.1 pp. 57–73.)
  • Bernhard Schultze S.J.: Chomjakows Lehre über die Eucharistie (In: Orientalia Christiana Periodica. Vol.XIV. N0 I-II) Roma, 1948. pp. 138–161.
  • Ernst Christoph Suttner: Offenbarung, Gnade und Kirche bei A.S. Chomjakov. (In: Das östliche Christentum. Neue Folge 20) Würzburg, 1967. 200 p.
  • Jurij Samarin: Préface aux oeuvres théologiques de A.S. Khomiakov. (In: Unam Sanctam 7) Paris, 1939. 95 p.
  • Marcin Ks. Wojciechowski: Nieomylość Kościoła Chrystusowego według A. Chomiakowa i jego zwolenników. Lublin, 1938. 187 p.
  • ed. Vladimir Tsurikov, A.S. Khomiakov: Poet, Philosopher, Theologian, Jordanville, 2004. 206 p.
  • E. Skobtsova (Mother Maria). The Crucible of Doubts -- Khomyakov, Dostoevsky, Solov'ev, In Search of Synthesis, Four 1929 Works, frsj Publications, 2016, 166 p. 9780996399234
  • Nicholas Berdyaev. Aleksei Stepanovich Khomyakov, frsj Publications, 2017, 224 p. 9780996399258

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսեյ Խոմյակով» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսեյ_Խոմյակով&oldid=10164424» էջից