Jump to content

Ալեքսանդր Պյատիգորսկի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալեքսանդր Պյատիգորսկի
Ծնվել էհունվարի 30, 1929(1929-01-30)[1]
ԾննդավայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
Վախճանվել էհոկտեմբերի 25, 2009(2009-10-25)[2][1] (80 տարեկան)
Վախճանի վայրԼոնդոն, Միացյալ Թագավորություն
Մասնագիտությունլեզվաբան, փիլիսոփա, արևելագետ, հնդկագետ և գրող
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ,  Ռուսաստան և  Միացյալ Թագավորություն
ԿրթությունՄոսկվայի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետ
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների թեկնածու[3]
ԱշխատավայրՌուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի արևելագիտության ինստիտուտ, Լոնդոնի համալսարանի Արևելագիտության և աֆրիկյան հետազոտությունների դպրոց և Մոսկվայի պետական համալսարան
Պարգևներ
 Alexander Piatigorsky Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր Մոիսեևիչ Պյատիգորսկի (ռուս.՝ Александр Моисеевич Пятигорский, հունվարի 30, 1929(1929-01-30)[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ - հոկտեմբերի 25, 2009(2009-10-25)[2][1], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն), խորհրդային և բրիտանացի փիլիսոփա, արևելագետ, հնդկագետ, բուդդիստ[4], գրող, բանասիրական գիտությունների թեկնածու։ Տարտու-մոսկովյան սեմիոտիկ դպրոցի հիմնադիրներից է, հաղորդակցության տեքստային մոդելի հեղինակ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Մոսկվայում ինժեներ-պողպատագործ Մոիսեյ Գդալևիչ Պյատիգորսկու (1898-1998) ընտանիքում[5]։ Մանկության տարիներին նրա դաստիարակությամբ զբաղվել է պապի եղբայրը՝ առաջին գիլդիայի վաճառական Եֆրաիմ Լիպովիչ Պյատիգորսկին (հետագայում բռնադատվել է)[6]։ Մայրը՝ Սառա Գրիգորիևնա Ցուբինան (1901-1988), եղել է անտառավաճառի ընտանիքից[7]։ Հոր կողմից նախնիները Պոլտավայի նահանգի Կրեմենչուգից էին, մոր կողմից՝ Գոմելից և Բրոդից։ Հրեա է[8]։

Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ տարհանվել է Նիժնի Տագիլ[9]։ Սովորել է Մոսկվայի 110-րդ դպրոցում, սակայն այն ավարտել չի կարողացել, քանի որ այնտեղ շատ ուժեղ մաթեմատիկա է եղել։ Ատեստատը ստացել է 43-րդ դպրոցում[10]։ 1951 թվականին ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետը և մեկնել Ստալինգրադ, որտեղ ուղարկվել էր նրա հայրը։ Աշխատել է ավագ դպրոցում որպես պատմության ուսուցիչ[11]։ 1956 թվականին սկսել է աշխատել Արևելագիտության ինստիտուտում[12], որտեղ 1957 թվականից նրա ղեկավար է դարձել Յու. Ն. Ռերիխը։ 1960 թվականին լույս է տեսել Պյատիգորսկու առաջին գիրքը (համահեղինակությամբ)։ 1962 թվականին Արևելագիտության ինստիտուտում պաշտպանել է «Միջնադարյան թամիլական գրականության պատմությունից» (ռուս.՝ «Из истории средневековой тамильской литературы») թեզը՝ ստանալով բանասիրական գիտությունների թեկնածուի աստիճան: 1963 թվականին[13] Յու. Մ. Լոտմանի հրավերով մասնակցել է Տարտուի համալսարանում անցկացված նշանագիտության ուսումնասիրություններին։

1960-ականների սկզբից մինչև 1973 թվականը զբաղվել է ակտիվ իրավապաշտպան գործունեությամբ, այդ թվում՝ դիմում է գրել ԽՍՀՄ Գլխավոր դատախազություն՝ ի պաշտպանություն այլախոհ Ալեքսանդր Գինցբուրգի, մասնակցել է հրապարակայնության հանրահավաքին, որը նվիրված էր ձերբակալված գրողներ Անդրեյ Սինյավսկու և Յուլիա Դանիելի աջակցությանը[14][15]։ Սերգեյ Սերեբրյանին ասել է. «1960-ականներին և 1970-ականների սկզբին նա ամենավառ անհատականություններից մեկն էր ոչ միայն մեր հնդկագիտության մեջ, այլև, ընդհանուր առմամբ, մայրաքաղաքի ոչ կոնֆորմիստական մտավորականության մեջ: Ա. Մ. եղել է նաև տարաբնույթ անձանց այն շրջանակի կենտրոնական դեմքերից մեկը, որոնց այժմ հետահայաց (և հազիվ թե հաջողությամբ) հաճախ անվանում են «Մոսկվա-տարտուական (կամ տարտու-մոսկովյան) սեմիոտիկ դպրոց»[16]։

1973 թվականին տեղափոխվել է ԳՖՀ։

Սահմանապահները սկսեցին ծաղրել նրան, ցուցադրաբար բացել ճամպրուկը։ Ինչ ուներ Սաշան, բացի մեկ կոստյումից, ևս մեկ զույգ տաբատից և որոշ ոչ ֆիրմային վարտիքներից։ Մաքսավորն այս ամենը խառնեց իր խղճուկ ճապրուկի մեջ։ Սաշան կանգնեց, լռեց: Եվ երբ այդ ամենն ավարտվեց, Սաշան այդ մաքսային սահմանապահին ասաց. «Դուք ինձ համար շատ ավելի հեշտացրեցիք հայրենիքիս հրաժեշտ տալը»։ Այդ արժանապատվությունը շատ գնահատելի էր։

— Պաոլա Վոլկով, Ալեքսանդր Արխանգելսկու «Отдел» ֆիլմ («Россия — Культура», 2010 թվական)[17]

1974 թվականից ապրել է Մեծ Բրիտանիայում։ Դարձել է Լոնդոնի համալսարանի պրոֆեսոր: Ստացել է Անդրեյ Բելիի մրցանակ (2000) «Կհիշես տարօրինակ մարդուն» (ռուս.՝ «Вспомнишь странного человека») վեպի համար։ Թամիլերեն-ռուսերեն առաջին բառարանի ստեղծողն է (Ս. Գ. Ռուդինի հետ համահեղինակությամբ): Սանսկրիտի և տիբեթերենի գիտակ, հին հինդուական և բուդդայական սուրբ տեքստերի թարգմանիչ: Գրել է տասնյակ գործեր, այդ թվում՝ մի քանի վեպեր։

Դասախոսություններով հանդես է եկել աշխարհի բազմաթիվ երկրներում: 2006 թվական փետրվարին այցելել է Մոսկվա, որտեղ կարդացել է դասախոսությունների շարք քաղաքական փիլիսոփայության վերաբերյալ, հանդես եկել հանրային դասախոսությամբ «Ժամանակակից մարդու դիցաբանությունը և գիտակցությունը» թեմայով և մի քանի հարցազրույցներ տվել տպագիր լրատվամիջոցներում ու հեռուստատեսությունում: Նա նաև ելույթ է ունեցել Մոսկվայում իր ընկերոջ՝ Գ. Պ. Շչեդրովիցկու հիշատակին նվիրված ընթերցումների ժամանակ։

Նկարահանվել է մահառաջայի դերում Օ. Դ. Իոսելիանիի «Թիթեռների որսը» ֆիլմում, դարձել Վ. Տիրոնսի «The Philosopher Escaped» («Փիլիսոփան փախավ», 2005) լատվիական վավերագրական ֆիլմի և Վ. Բալայանի «Քո Ազատության մաքուր օդը» (2004) ֆիլմի հերոսը: Մասնակցել է Գ. Ի. Գյուրջիևին նվիրված վավերագրական ֆիլմի նկարահանումներին՝ «Հիտլերը, Ստալինը և Գյուրջիևը» (РТР, 2007)։

2009 թվականի հոկտեմբերին մասնակցել է Օթար Իոսելիանիի «Շանտրապա» ֆիլմի նկարահանումներին։

Մահացել է սրտի կաթվածից 2009 թվականի հոկտեմբերի 25-ին Լոնդոնի իր տանը[18][19]։

Հիմնական աշխատանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Русский перевод: Пятигорский А. М. Мифологические размышления: Лекции по феноменологии мифа. — М., 1996
  • Пятигорский А. М. Избранные труды. — М.: Языки русской культуры, 1996. — 594 с. — (Язык. Семиотика. Культура). — 5000 экз. — ISBN 5-88766-028-7 (в пер.)
  • A. Piatigorsky Who’s Afraid of Freemasons? The Phenomenon of Freemasonry. — Լ., 1997
  • A. Piatigorsky The Bhagavat Gita (Element Classic of World Spirituality Editions (1997).
  • Пятигорский А. М. Лекции по буддийской философии. // Непрекращаемый разговор. — СПб.: «Азбука-классика», 2004. — C. 38—102.
  • Пятигорский А. М. Избранные труды. — М.: 2005
  • Пятигорский А. М. Введение в изучение буддийской философии (девятнадцать семинаров) / под ред. К. Р. Кобрина. — М.: Новое литературное обозрение, 2007. — 288 с. — ISBN 978-5-86793-546-7
  • Пятигорский А. Что такое политическая философия. — М.: Европа, 2007. — 152 с. — ISBN 978-5-9739-0125-7. (рецензия И. В. Смирнова)
  • Пятигорский А. М. Кто боится вольных каменщиков? Феномен масонства / Авториз. перевод с английского К. Боголюбова. Под общ. ред. К. Кобрина. — М.: Новое литературное обозрение, 2009. — 448, [16] с. — (Интеллектуальная история). — 1500 экз. — ISBN 978-5-86793-663-1 (в пер.)
  • Беседа о буддизме // «Свободный философ Пятигорский». В 2 т. / Вступ. статьи К. Кобрина, О. Серебряной, М. Эндель; Науч. ред. А. Марков. — М.: Издательство Ивана Лимбаха, 2015. ISBN 978-5-89059-227-9
  • Три письма Александра Пятигорского об истории // «Неприкосновенный запас». 2015. № 103.
  • Пятигорский А. М. Избранные статьи по индологии и буддологии: 1960—1970-е годы / Отв. ред. Л. Н. Пятигорская; сост. В. Г. Лысенко. — М.: РГГУ, 2018. — 367 с.

Գեղարվեստական ստեղծագործություններ և էսսեներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Пятигорский А. М. Философия одного переулка (Լ., 1989; М., 1994)
  • Пятигорский А. М. Вспомнишь странного человека (М., 1999)
  • Пятигорский А. М. Рассказы и сны. (М., 2001)
  • Пятигорский А. М. Древний человек в городе (М., 2001)
  • Пятигорский А. М. Мышление и наблюдение (Рига, 2002)
  • Пятигорский А. М. Непрекращаемый разговор (М., 2004).
  • Пятигорский А. М. Свободный философ Пятигорский (СПб., 2015)

Ֆիլմեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեսա- և աուդիոձայնագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 http://www.svobodanews.ru/content/article/1860754.html
  3. ↑ https://web.archive.org/web/20121120023541/http://www.roerich.spb.ru/article/uchenik-yun-reriha-vostokoved-aleksandr-moiseevich-pyatigorskiy
  4. ↑ Лысенко, 2018, էջ 15
  5. ↑ «Из двух бесед с Александром Моисеевичем Пятигорским». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-16-ին. Վերցված է 2016-08-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  6. ↑ «Александр Пятигорский — рассказчик». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-29-ին. Վերցված է 2016-08-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  7. ↑ В списках «Вся Россия» за 1911 год, гомельский купец Гирш Ицкович Цубин значится хозяином продуктовых магазинов.
  8. ↑ «интервью, А. М. Пятигорский, Лондон, 2004» (русский). Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-11-ին. Վերցված է 2021-03-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  9. ↑ «Непрошедшее время». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-09-29-ին. Վերցված է 2009-02-26-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  10. ↑ «Митрохин Н. Из двух бесед с Александром Моисеевичем Пятигорским». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-31-ին. Վերցված է 2020-09-29-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. ↑ «А. Пятигорский. Главное — это разговор». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-12-11-ին. Վերցված է 2011-11-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. ↑ Об учителе и ученике (Ю. Н. Рерих и А. М. Пятигорский) Արխիվացված է Մայիս 3, 2009 Wayback Machine-ի միջոցով:.
  13. ↑ «Антишколист в философии». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-01-16-ին. Վերցված է 2009-02-26-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  14. ↑ Ерошок З. (2009-10-28). «Правильный человек в русской ситуации». «Новая газета». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-09-03-ին. Վերցված է 2015-05-16-ին.
  15. ↑ «Пятигорский Александр Моисеевич». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-21-ին. Վերցված է 2015-05-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  16. ↑ «Источник» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023-08-07-ին. Վերցված է 2023-09-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  17. ↑ Ксения Лученко. «Паола Волкова о том, что больше не повторится». Arzamas (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-05-ին. Վերցված է 2019-09-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  18. ↑ Скончался философ и востоковед Александр Пятигорский // Новости Полит.ру. 25 октября 2009 г.(ռուս.) — 26.10.2009.
  19. ↑ Лейла Александер-Гарретт: Киношники и философы. Дерек Джармен, Людвиг Виттгенштейн, Софья Яновская, Александр Пятигорский и другие… | Журнал "Чайка"

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Лысенко В. Г. Буддистический философ Александр Пятигорский // Избранные статьи по индологии и буддологии: 1960—1970-е годы / Отв. ред. Л. Н. Пятигорская; сост. В. Г. Лысенко. — М.: РГГУ, 2018. — С. 7—29. — 367 с. — ISBN 978-5-7281-1873-2
  • Кораблин Д. А. Пятигорский: синопсис философского пути. — Спб.: Петербургское востоковедение, 2020. — 292 с. — ISBN 978-5-85803-543-5.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Պյատիգորսկի» հոդվածին։
 ⛭ 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսանդր_Պյատիգորսկի&oldid=10253083» էջից