Ալեքսանդր Արխիպենկո
Ալեքսանդր Արխիպենկո ուկրաիներեն՝ Олександр Порфирович Архипенко | |
---|---|
![]() | |
Կեղծանուն | Archipenko, Alexandre, Arkhīpenko, Aleksandr և Arkhypenko, Oleksander Porfyrovych |
Ծնվել է | մայիսի 30, 1887[1][2][3][…] |
Ծննդավայր | Կիև, Ռուսական կայսրություն[4][5] |
Վախճանվել է | փետրվարի 25, 1964[1][2] (76 տարեկան) |
Մահվան վայր | Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4][5] |
Քաղաքացիություն | ![]() ![]() |
Կրթություն | Փարիզի Գեղեցիկ արվեստների ազգային բարձրագույն դպրոց, Կիևի գեղարվեստի ուսումնարան և Գեղարվեստի և ճարտարապետության ազգային ակադեմիա |
Մասնագիտություն | քանդակագործ, նկարիչ, գրաֆիկական դիզայներ, նկարազարդող, լուսանկարիչ, collagist, դիզայներ և գծագրող |
Ոճ | Salon Cubism?, ֆուտուրիզմ[5] և կուբիզմ[5] |
Ժանր | Ֆիգուր[5], նյու[5], նատյուրմորտ[5] և աբստրակցիոնիզմ[5] |
Թեմաներ | քանդակագործություն |
Ուշագրավ աշխատանքներ | Queen of Sheba? |
Աշակերտներ | Florence Sittenham McCormick? |
Անդամակցություն | Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա և Սուպրեմուս |
![]() |
Ալեքսանդր Պորֆիրևիչ Արխիպենկո (մայիսի 30, 1887[1][2][3][…], Կիև, Ռուսական կայսրություն[4][5] - փետրվարի 25, 1964[1][2], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4][5]), ուկրաինական ծագումով ամերիկացի քանդակագործ և նկարիչ։ Քանդակագործության մեջ կուբիզմի խոշոր ներկայացուցիչներից մեկը։
Կյանք և ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է Կիևում։ Հայրը` Պորֆիրի Անտոնովիչ Արխիպենկոն, աշխատել է որպես մեխանիկ Կիևի համալսարանում։ Երկու տարի սովորելով Վալկերի ռեալական դպրոցում` Ալեքսանդրը 1902 թվականին ընդունվել է Կիևի գեղարվեստի ուսումնարան, որտեղից 1905 թվականի նոյեմբերին հեռացվել է 1905-1907 թվականների հեղափոխության սկզբում կազմակերպված ուսանողական դասադուլին մասնակցելու պատճառով։ 1906 թվականին Ալեքսանդր Բոգոմազովի հետ կազմակերպել է իր աշխատանքների առաջին ցուցահանդեսը Կիևում։
Հենց այդ տարի նա տեղղղափոխվել է Մոսկվա, որտեղ շարունակել է կրթությունը Մոսկվայի գեղարվեստի, ճարտարապետության և քանդակագործության ուսումնարանում։ 1908 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ։ 1908-1914 թվականներին ապրել է «Փեթակ» նկարիչների բազմազգ գաղութում, 1910 թվականին Ա. Էկստերի, Մալևիչի, Պիկասոյի, Բրակի, Դերենի և ուրիշների հետ ցուցադրվել է Անկախների սալոնում։ Առաջին անհատական ցուցահանդեսը տեղի է ունեցել Հագենում (Գերմանիա), 1912 թվականին։ 1921 թվականին բացում է իր դպրոց-ստուդիան Բեռլինում։ Արխիպենկոյի աշխատանքները մոտ են կուբիզմին. այն, ինչ նրանից առաջ կուբիստ-նկարիչները փորձարկել են գեղանկարչության մեջ, նա տեղափոխել է քանդակագործություն[7]։ Քանդակագործության մեջ ակտիվորեն օգտագործել է, այսպես կոչված, «նեգատիվ տարածությունը»։ 1923 թվականին տեղափոխվել է ԱՄՆ` 1929 թվականին ստանալով ամերիկյան քաղաքացիություն։ 1934 թվականին ձևավորել է Ուկրաինայի տաղավարը Չիկագոյի ցուցահանդեսում։ 1937 թվականից դասավանդել է Նոր Բաուհաուզում։ Թաղված է Վուդլոնի գերեզմանոցում։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արխիպենկոյի անհատական ցուցադրություններից մեկը անց է կացվել 1922 թվականին, Մայնի Ֆրանկֆուրտում։ Այսօր Արխիպենկոյի ստեղծագործությունները ցուցադրվում են Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի և Իսրայելի մի շարք թանգարաններում։ Նրա 12 աշխատանքներ պահվում են պետական էրմիտաժում[8]։ 2016 թվականին Կիևում Արխիպենկոյի անունով փողոց է անվանակոչվել։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մազերը սանրող կինը, 1914, բրոնզ, Իսրայելի թանգարան, Երուսաղեմ
Արխիպենկոյի շիրմաաքարը Վուդլոն գերեզմանոցում Բրոնքս (Նյու Յորք)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Alexander Archipenko (նիդերլ.)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Aleksandr Archipenko // Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2017. — ISBN 978-0-19-977378-7 — doi:10.1093/BENZ/9780199773787.ARTICLE.B00006597
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 http://vocab.getty.edu/page/ulan/500022523
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 https://rkd.nl/explore/artists/2295
- ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
- ↑ Britannica(չաշխատող հղում)
- ↑ The State Hermitage Museum: Quick Search(չաշխատող հղում)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ալեքսանդր Արխիպենկո. կյանքը և ստեղծագործությունը Archived 2008-02-03 at the Wayback Machine.
- Արխիպենկո հիմնադրամի կայքը
- Աշխատանքներն աշխարհի թանգարաններում
- Український тиждень. № 22(83) за 5 червня 2009. «Простір навиворіт». Автор Липа Катерина
- Александра Кайзер «Творчество духа. Феномен Александра Архипенко». Журнал «Третьяковская галерея», #4 2013 (41)
|
- Մայիսի 30 ծնունդներ
- 1887 ծնունդներ
- Կիև քաղաքում ծնվածներ
- Փետրվարի 25 մահեր
- 1964 մահեր
- Նյու Յորք քաղաքում մահացածներ
- Փարիզի գեղարվեստի ազգային բարձրագույն դպրոցի շրջանավարտներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Նկարիչներ այբբենական կարգով
- Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիայի անդամներ
- Նովոդևիչյան գերեզմանատանը թաղվածներ
- Ամերիկացի քանդակագործներ
- Ամերիկացի նկարիչներ
- Ամերիկացի լուսանկարիչներ
- Ամերիկացի դիզայներներ