Ալեքսանդր Արխիպենկո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալեքսանդր Արխիպենկո
ուկրաիներեն՝ Олександр Порфирович Архипенко
Alexander Archipenko.jpg
ԿեղծանունArchipenko, Alexandre, Arkhīpenko, Aleksandr և Arkhypenko, Oleksander Porfyrovych
Ծնվել էմայիսի 30, 1887(1887-05-30)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԿիև, Ռուսական կայսրություն[4][5]
Վախճանվել էփետրվարի 25, 1964(1964-02-25)[1][2] (76 տարեկան)
Մահվան վայրՆյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4][5]
ՔաղաքացիությունFlag of Russia.svg Ռուսական կայսրություն և Flag of the United States.svg ԱՄՆ[6]
ԿրթությունՓարիզի Գեղեցիկ արվեստների ազգային բարձրագույն դպրոց, Կիևի գեղարվեստի ուսումնարան և Գեղարվեստի և ճարտարապետության ազգային ակադեմիա
Մասնագիտությունքանդակագործ, նկարիչ, գրաֆիկական դիզայներ, նկարազարդող, լուսանկարիչ, collagist, դիզայներ և գծագրող
ՈճSalon Cubism?, ֆուտուրիզմ[5] և կուբիզմ[5]
ԺանրՖիգուր[5], նյու[5], նատյուրմորտ[5] և աբստրակցիոնիզմ[5]
Թեմաներքանդակագործություն
Ուշագրավ աշխատանքներQueen of Sheba?
ԱշակերտներFlorence Sittenham McCormick?
ԱնդամակցությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա և Սուպրեմուս
Commons-logo.svg Alexander Archipenko Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր Պորֆիրևիչ Արխիպենկո (մայիսի 30, 1887(1887-05-30)[1][2][3][…], Կիև, Ռուսական կայսրություն[4][5] - փետրվարի 25, 1964(1964-02-25)[1][2], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4][5]), ուկրաինական ծագումով ամերիկացի քանդակագործ և նկարիչ։ Քանդակագործության մեջ կուբիզմի խոշոր ներկայացուցիչներից մեկը։

Կյանք և ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Կիևում։ Հայրը` Պորֆիրի Անտոնովիչ Արխիպենկոն, աշխատել է որպես մեխանիկ Կիևի համալսարանում։ Երկու տարի սովորելով Վալկերի ռեալական դպրոցում` Ալեքսանդրը 1902 թվականին ընդունվել է Կիևի գեղարվեստի ուսումնարան, որտեղից 1905 թվականի նոյեմբերին հեռացվել է 1905-1907 թվականների հեղափոխության սկզբում կազմակերպված ուսանողական դասադուլին մասնակցելու պատճառով։ 1906 թվականին Ալեքսանդր Բոգոմազովի հետ կազմակերպել է իր աշխատանքների առաջին ցուցահանդեսը Կիևում։

Հենց այդ տարի նա տեղղղափոխվել է Մոսկվա, որտեղ շարունակել է կրթությունը Մոսկվայի գեղարվեստի, ճարտարապետության և քանդակագործության ուսումնարանում։ 1908 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ։ 1908-1914 թվականներին ապրել է «Փեթակ» նկարիչների բազմազգ գաղութում, 1910 թվականին Ա. Էկստերի, Մալևիչի, Պիկասոյի, Բրակի, Դերենի և ուրիշների հետ ցուցադրվել է Անկախների սալոնում։ Առաջին անհատական ցուցահանդեսը տեղի է ունեցել Հագենում (Գերմանիա), 1912 թվականին։ 1921 թվականին բացում է իր դպրոց-ստուդիան Բեռլինում։ Արխիպենկոյի աշխատանքները մոտ են կուբիզմին. այն, ինչ նրանից առաջ կուբիստ-նկարիչները փորձարկել են գեղանկարչության մեջ, նա տեղափոխել է քանդակագործություն[7]։ Քանդակագործության մեջ ակտիվորեն օգտագործել է, այսպես կոչված, «նեգատիվ տարածությունը»։ 1923 թվականին տեղափոխվել է ԱՄՆ` 1929 թվականին ստանալով ամերիկյան քաղաքացիություն։ 1934 թվականին ձևավորել է Ուկրաինայի տաղավարը Չիկագոյի ցուցահանդեսում։ 1937 թվականից դասավանդել է Նոր Բաուհաուզում։ Թաղված է Վուդլոնի գերեզմանոցում։

Գոնդոլավար, Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արխիպենկոյի անհատական ցուցադրություններից մեկը անց է կացվել 1922 թվականին, Մայնի Ֆրանկֆուրտում։ Այսօր Արխիպենկոյի ստեղծագործությունները ցուցադրվում են Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի և Իսրայելի մի շարք թանգարաններում։ Նրա 12 աշխատանքներ պահվում են պետական էրմիտաժում[8]։ 2016 թվականին Կիևում Արխիպենկոյի անունով փողոց է անվանակոչվել։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Մազերը սանրող կինը, 1914, բրոնզ, Իսրայելի թանգարան, Երուսաղեմ

    Մազերը սանրող կինը, 1914, բրոնզ, Իսրայելի թանգարան, Երուսաղեմ

  • Բակամուտքի քանդակներ, 1950, ներկված մետաղ, Միսուրիի համալսարան Կանզաս Սիթիում

    Բակամուտքի քանդակներ, 1950, ներկված մետաղ, Միսուրիի համալսարան Կանզաս Սիթիում

  • Սողոմոն արքան Փենսիլվանիայի համալսարանի կամպուսում

    Սողոմոն արքան Փենսիլվանիայի համալսարանի կամպուսում

  • Արխիպենկոյի շիրմաաքարը Վուդլոն գերեզմանոցում Բրոնքս (Նյու Յորք)

    Արխիպենկոյի շիրմաաքարը Վուդլոն գերեզմանոցում Բրոնքս (Նյու Յորք)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Alexander Archipenko (նիդերլ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Aleksandr Archipenko // Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2017. — ISBN 978-0-19-977378-7 — doi:10.1093/BENZ/9780199773787.ARTICLE.B00006597
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 http://vocab.getty.edu/page/ulan/500022523
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 https://rkd.nl/explore/artists/2295
  6. ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
  7. ↑ Britannica(չաշխատող հղում)
  8. ↑ The State Hermitage Museum: Quick Search(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսանդր_Արխիպենկո&oldid=8526132» էջից