Jump to content

Ալբերտ Էդելֆելտ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալբերտ Էդելֆելթ
շվեդ.՝ Albert Gustaf Aristides Edelfelt
Self-portrait (c. 1887-1890). Oil on canvas. Unidentified location
Ծնվել է1854 թ. հուլիսի 21
ԾննդավայրԲորգո, Ֆինլանդիայի Մեծ դքսություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է18 օգոստոսի 1905
Մահվան վայրԲորգո, Ֆինլանդիայի Մեծ դքսություն, Ռուսական կայսրություն
ԳերեզմանՀիետանիեմի գերեզմանատուն[1]
ՔաղաքացիությունՌուսական կայսրություն
Մայրենի լեզուշվեդերեն[2]
ԿրթությունSvenska normallyceum?, Հելսինկիի համալսարան, Հելսինկիի գեղարվեստի ակադեմիա և Փարիզի Գեղեցիկ արվեստների ազգային բարձրագույն դպրոց
ԿոչումԿոչումներ՝ ԿԳԱ ազատ անդամակից (1877) ԿԳԱ ակադեմիկոս (1881) ԿԳԱ իրական անդամ (1895)
ԵրկերDecember day?, Service in the Southern Archipelago?, Pasteur's portrait by Edelfelt?, Queen Blanche de Namur?, Women Outside the Church at Ruokolahti? և Փարիզի Լյուքսեմբուրգյան այգում
Մասնագիտություննկարիչ, նկարազարդող և գծանկարիչ
Գործունեություննկարիչ, նկարազարդող, գրաֆիկ նկարիչ
ԱմուսինEllan de la Chapelle?[3][4]
Ծնողներհայր՝ Carl Albert Edelfelt?, մայր՝ Alexandra Augusta Brandt?
Զբաղեցրած պաշտոններնախագահ և նախագահ
Պարգևներ և
մրցանակներ		Սուրբ Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի շքանշան, Սուրբ Աննայի 3-րդ աստիճանի շքանշան, Պատվո լեգեոնի հրամանատար Պատվո լեգեոնի սպա Պատվո լեգեոնի ասպետ Մաքսիմիլիանի «Գիտության և արվեստի նվաճումների համար» շքանշան, Բևեռային աստղի շքանշանի ասպետ
ԱնդամությունՍանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա
ԵրեխաներErik Edelfelt?
 Albert Edelfelt Վիքիպահեստում

Ալբերտ Գուստավ Արիստիդ Էդելֆելտ (շվեդ.՝ Albert Gustaf Aristides Edelfelt, հուլիսի 21, 1854(1854-07-21)[5][8][6][…], Kiala manor, Պորվոո[9] - օգոստոսի 18, 1905(1905-08-18)[5][6][7][…], Haiko, Porvoon maalaiskunta, Ուուսիմաա նահանգ, Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն, Ռուսական կայսրություն և Պորվոո, Ուուսիմաա նահանգ, Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն, Ռուսական կայսրություն[10]) շվեդական ծագմամբ ֆինն նկարիչ և գրաֆիկ։ Ազգային ռոմանտիզմի գեղանկարչության կարևոր ներկայացուցիչ[11]։ Ֆինլանդիայի պատմական գեղանկարչության կենտրոնական ներկայացուցիչներից մեկը։ Նկարել է պատմական և կենցաղային թեմաներով կտավներ, դիմանկարներ, բնապատկերներ։ Ստեղծագործել է մոնումենտալ գեղանկարչության բնագավառում։ Օգտագործել է պաստելի և ակվարելի տեխնիկա։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Рыбаки с дальних островов» (1898)на марке Финляндии (1954)

Ալբերտ Էդելֆելտը ծնվել է 1854 թվականի հուլիսի 21-ին Բորգո (այժմ՝ Պորվոո) շրջակայքում։ Նրա հայրը՝ Կարլ Էդելֆելտը, ճարտարապետ էր։

1869-1871 թվականներին սովորել է Հելսինգֆորսի Ֆինլանդացի նկարիչների միության նկարչության դպրոցում՝ Բեռնդտ Լինդհոլմի և Բեռնհարդ Ռեյնհոլդի մոտ։ 1871-1873 թվականներին ուսումը շարունակել է Հելսինգֆորսի համալսարանում, իսկ 1872-1873 թվականներին՝ Անտվերպենի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիայում[12]։ 1873 թվականին սովորել է Ադոլֆ ֆոն Բեկերի մասնավոր ակադեմիայում[13]։ 1874 թվականին դասեր է վերցրել Ժ. Ժերոմից Փարիզում[12]։

Բազմիցս ճամփորդել է Իտալիա և Ֆրանսիա, եղել է Անգլիայում (1878), Իսպանիայում (1881), Շվեդիայում, Դանիայում և Ռուսաստանում։

Այս նկարչին կարելի է դասել ոչ միայն Ֆինլանդիայի, այլև Եվրոպայի խոշորագույն նկարիչների թվում։ Նրա առաջին նկարներից մեկը՝ սկզբում Ֆրանսիայում, ապա Պետերբուրգում ցուցադրված «Բլանկա թագուհի» պատկերը, անմիջապես գրավել է հանրության ուշադրությունը։ Հաջորդ նկարն՝ «Հերցոգ Կառլը՝ Կլաս Ֆլեմինգի դիակի վրա» (1878), ամրապնդեց նրա համբավը։ Էդելֆելտը ստեղծել է մի շարք գերազանց ֆիննական ժանրեր, օրինակ՝ «Ճաշկերույթ ֆիննական կղզիներում»[14]։ Ֆիննական ժողովրդի տիպերը նկարիչը ներկայացնում է հիասքանչ էպիկական պարզությամբ։ Էդելֆելտը 1890-ական թվականների սկզբից սկսել է պատկերել ավետարանական թեմաներ ազգային ֆիննական միջավայրում։ նա Մարիամ Մագդաղենացուն ներկայացնում է որպես Կարելիայից մի պարզ գյուղացի աղջկա, իսկ նրա առջև կանգնած Քրիստոսին՝ որպես ֆիննական հովվի տիպ՝ պարզ լաստերով: Մագդաղենացու զղջման ամբողջ տեսարանը շրջապատված է Սայմեն լճի ափերի արծաթափայլ-կապտավուն մառախուղով, որտեղ բարակ բարդիներ են աճում մաքուր ափերի շուրջ։ Այս նկարի պարագան կարելի է համարել «Հիսուս Քրիստոսի Ծնունդ» կտավը, որտեղ Սուրբ Մարիամը տեղադրված է հասարակ ֆիննական խրճիթում և ազգային հագուստով է։ Էդելֆելդը գերազանց դիմանկարիչ է։ Հատկապես լավն է Պաստերի դիմանկարը, որը պատկերում է նրան իր լաբորատորիայում աշխատելիս[15]։

1877 թվականին Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիան ճանաչեց նրան իր պատվավոր անդամ, իսկ 1886 թվականին նրան շնորհեց ակադեմիկոսի կոչում[16], «Երեխայի թաղումը» նկարի համար ստացավ Հավաստագրված անդամի կոչում։ Իմպերիալ Գեղարվեստի Ակադեմիայի անդամ (1895)[17]։

Ցուցադրվել է 1872 թվականից։ Պատկանում էր ռեալիստական ուղղությանը, կրել է իմպրեսիոնիզմի ազդեցությունը[12]։ Նկարել է պատմական-կենցաղային նկարներ, ֆիննական ժողովրդական կյանքի տեսարաններ, դիմանկարներ և բնանկարներ[16]։ Նրա աշխատանքների շարքում են մոնումենտալ պատմական կտավները («Շվեդական թագավոր Կառլը վիրավորում է իր հակառակորդի՝ Շտատգալտեր Ֆլեմինգի դիակը 1537 թվականին», 1878, «Բյորնեբորգի հրամանատարության երթ», 1892), կենցաղային թեմաներով նկարները («Ռուոկոլահտի գյուղի կանայք», 1887; «Մաքրուհիներ», 1893), դիմանկարները («Լ. Պաստեր», 1885) և բնապատկերները («Կոճղեր», 1898)[12]։

Պարգևատրվել է՝ Սուրբ Աննայի 3-րդ աստիճանի շքանշանով (1883)[18]։

Մահացել է սրտային անբավարարությունից 1905 թվականի օգոստոսի 18-ին՝ Բորգոյում[13]։

Հիշատակ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պորվոո քաղաքի Հին քաղաքապետարանում ստեղծվել է նկարչի թանգարանը։

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ալբերտ Էդելֆելտի նկարները
  • Թագուհի Բլանկա
    Թագուհի Բլանկա
  • Թագավոր Կարլ IX-ը և Էբբա Ստենբոքը Կլաս Ֆլեմինգի դագաղի մոտ
    Թագավոր Կարլ IX-ը և Էբբա Ստենբոքը Կլաս Ֆլեմինգի դագաղի մոտ
  • Մարիա Մագդաղենացու զղջումը։
    Մարիա Մագդաղենացու զղջումը։
  • Ռուոկոլախտիի կանայք
    Ռուոկոլախտիի կանայք
  • Ալբերտ Էդելֆելտի վրձնած դիմանկարները
  • Լուի Պաստերի դիմանկարը
    Լուի Պաստերի դիմանկարը
  • Օպերային երգչուհի Այնո Ակտեի դիմանկարը
    Օպերային երգչուհի Այնո Ակտեի դիմանկարը
  • Ալեքսանդր III կայսեր զարմիկների դիմանկարը
    Ալեքսանդր III կայսեր զարմիկների դիմանկարը
  • Նկարչի քրոջ՝ Բերտայի դիմանկարը
    Նկարչի քրոջ՝ Բերտայի դիմանկարը
  • Աղջկա դիմանկար
    Աղջկա դիմանկար

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Васильева Е. В. Национальная романтика и интернациональный стиль: к проблеме идентичности в системе финского дизайна // Человек. Культура. Образование. 2020. — № 3 (37). — С. 57-72.
  • Березина В. Н. А. Эдельфельт и его произведения в Государственном Эрмитаже и других музеях СССР. — Л., 1963.
  • Контула-Вебб, С. А. Произведения А. Эдельфельта по заказам Александра III и Марии Фёдоровны. К 400-летнему юбилею Дома Романовых. Малоизвестные страницы // Научные труды. В. 28. Проблемы развития отеч. иск-ва / РАХ; Санкт-Петербургский гос. акад. ин-т живописи, скульптуры и архитектуры им. И. Е. Репина; науч. ред. В. А. Леняшин, сост. О. А. Резницкая, А. И. Шаманькова. — СПб., янв. — март 2014. — С. 90—100.
  • С. Н. Кондаков Юбилейный справочник Императорской Академии художеств. 1764-1914. — Спб.: Товарищество Р.Голике и А.Вильборг, 1915. — Т. 2. — С. 232—233. — 454 с.
  • Познанская А. В. Альберт Эдельфельт — финский парижанин в Петербурге // Иностранные мастера в Академии художеств. Вып. II. Сб. статей. М., 2011. С. 165—179.
  • Сто замечательных финнов. Калейдоскоп биографий. Хельсинки: Общество финской литературы, 2004. — 814 с.
  • «Эдельфельт, Альберт». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  • Lundstrom M. A Romantic in Spain: The Finnish Nineteenth-Century Painter Albert Edelfelt’s Andalusian Dream // Journal of Intercultural Studies. 2006, N 27 (3), pp. 331—348.
  • Pommereau C. Albert Edelfelt — Lumières de Finland. Paris: Paris Musees, 2022. 224 p.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Helsingin seurakuntayhtymä Hietaniemen hautausmaa
  2. ↑ Hansen B., Weisberg R. E. Collaboration of Art and Science in Albert Edelfelt’s Portrait of Louis Pasteur: The Making of an Enduring Medical Icon: The Making of an Enduring Medical Icon // Bull. Hist. Med. — JHU Press, 2015. — Vol. 89, Iss. 1. — P. 59—91. — ISSN 0007-5140; 1086-3176 — doi:10.1353/BHM.2015.0001 — PMID:25913463
  3. ↑ Vainio-Kurtakko M. Ett gott parti : Scener ur Ellan de la Chapelles och Albert Edelfelts liv (շվեդերեն) // Skrifter utgivna av Svenska litteratursällskapet i Finland — Helsingfors: SLS, 2022. — ISBN 978-951-583-557-4
  4. ↑ https://www.expressen.se/kultur/bocker/da-var-det-fullt-av-syfilis--och-desperata-kvinnor/
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Albert Edelfelt (դան.)
  7. ↑ 7,0 7,1 RKDartists (նիդերլ.)
  8. ↑ Albert Gustaf Aristides Edelfelt (նիդերլ.)
  9. ↑ 9,0 9,1 Register of the Artists' Association of Finland (фин.)
  10. ↑ 10,0 10,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #121778231 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  11. ↑ Васильева Е. Национальная романтика и интернациональный стиль: к проблеме идентичности в системе финского дизайна // Человек. Культура. Образование. 2020, 3 (37), с. 57 — 72. Արխիվացված 2022-10-30 Wayback Machine
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Эдельфельт Альберт // Популярная художественная энциклопедия. Под ред. Полевого В. М.; М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1986.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Aimo, Reitala. "Edelfelt, Albert (1854 - 1905)". National Biography of Finland. Translated by Fletcher Roderick». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  14. ↑ Картина находится в собрании картинной галереи Люксембургского дворца в Париже.
  15. ↑ История искусств, 1897, էջ 697—698
  16. ↑ 16,0 16,1 «Эдельфельт, Альберт». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  17. ↑ Справочник Императорской Академии художеств, 1915, էջ 232
  18. ↑ Высочайшие пожалования и отличия, последовавшие 15-го сего мая в день священного коронования их императорских величеств // Неделя строителя. —СПб., 1883. — № 21. — С. 155. Архивировано из первоисточника 10 փետրվարի 2022.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալբերտ_Էդելֆելտ&oldid=10453067» էջից