Ալբանիայի Սահմանադրական ժողովի ընտրություն (1991)
Սահմանադրական ժողովի ընտրություններն անցկացվել են Ալբանիայի Ժողովրդական Սոցիալիստական Հանրապետությունում 1991 թվականի մարտի 31-ին, հետագա փուլերը` ապրիլի 7-ին և 14-ին[1]։ Դրանք 1923 թվականից ի վեր առաջին բազմակուսակցական ընտրություններն էին, և անցկացվեցին այն բանից հետո, երբ նոր քաղաքական կուսակցությունների ձևավորումն օրինականացվեց 1990-ի դեկտեմբերի 11-ին՝ Տիրանայի համալսարանում 700 ուսանողների գործադուլից հետո՝ հանրակացարանային վատ պայմանների և էլեկտրաէներգիայի անսարքության պատճառով, որը հետագայում քաղաքականացվել է Սալի Բերիշայի ազդեցությամբ[2]։
Արդյունքում հաղթեց իշխող Ալբանիայի աշխատավորական կուսակցությունը (ԱԱԿ), որը ստացավ 250 մանդատներից 169-ը։ Ընտրություններին մասնակցել են քվեարկելու իրավունք ունեցողների 98․6%-ը[3]։
Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընտրություններն անցել են տնտեսական անկման և սոցիալական անկայունության մթնոլորտում։ Ալբանիայի իշխող Աշխատավորական կուսակցությունը քարոզարշավ անցկացնելիս ունեցել է տարբեր առավելություններ, ինչպիսիք են վերահսկողությունը կամ ազդեցությունը լրատվամիջոցների մեծամասնության վրա և ռեսուրսների շատ ավելի մեծ աղբյուր, քան նրա նորաստեղծ ընդդիմությունը։ Հիմնականում քաղաքներում կենտրոնացած Ալբանիայի ժողովրդավարական կուսակցությունը և այլ հակակոմունիստական ընդդիմադիր կուսակցությունները քիչ հնարավորություն ունեցան ազդելու գյուղական բնակավայրի և նրա գյուղացիության վրա, ովքեր վախենում էին, որ Ժողովրդավարական կուսակցությունը սեփականաշնորհելու է հողամասերը և վերականգնելու դրանց նախապատերազմական հողատերերին, ինչը իշխող կուսակցությունը շեշտեց, որ իր ջանքերը կենտրոնացնելու է գյուղի ընտրողների վրա[4][5]։ ԱԱԿ-ն և նրա կողմնակից զանգվածային կազմակերպությունները (ինչպես, օրինակ, Դեմոկրատական ճակատը) ստեղծեցին մի հարթակ, որը հենվում էր հայտարարված պարտավորությունների վրա՝ երկրի անկումը «քաոսից» կանխարգելելու, ինչպես նաև կարգավորվող շուկայական տնտեսության աճը խթանելու, քաղաքական բազմակարծությանը աջակցելու և եվրաինտեգրմանը աջակցելու խոստումներով[6]։ Դեմոկրատական կուսակցությունը խոստացավ կենսամակարդակի վերափոխումը Եվրոպական համայնքին անդամակցության միջոցով, ԱՄՆ-ի և արևմտյան այլ երկրների հետ ամուր կապեր և անհապաղ քայլեր դեպի ազատ շուկայական տնտեսություն[7]։
Միացյալ Նահանգները նկատելիորեն աջակցում էր Ժողովրդավարական կուսակցությանը։ Ժողովրդավարական կուսակցության քաղաքական գործիչ և Բերիշայի օգնական Գրեմոզ Պաշկոն մարտի կեսերին Միացյալ Նահանգներ այցելելուց հետո հայտարարեց այն մասին, որ իր կուսակցությունը իշխանության գալուն պես կստանա «ազատ արտոնագիր» Ամերիկայի կառավարությունից, ինչը կնշանակեր անդամակցություն միջազգային կազմակերպություններում, ինչպիսիք են ԱՀԿ-ն և Համաշխարհային բանկը[8]։
Քարոզարշավի մեկնարկից ի վեր Ժողովրդավարական կուսակցության առաջնորդները միջազգային դիտորդներին պնդում էին, որ ընտրությունները ո՛չ ազատ կլինեն, ո՛չ էլ արդար[9], և ավելի ուշ հայտարարեցին, որ ընտրություններն անցկացվել են «վախի մթնոլորտի» պայմաններում։ Միջազգային դիտորդները, այնուամենայնիվ, ընդհանուր առմամբ ընտրությունները համարում էին արդար, և որ կեղծիքներն ու մանիպուլյացիաները նվազագույն էին, չնայած ԱԱԿ-ի կողմից վայելող էական առավելություններին[10]։ 11 կուսակցություններից կամ քաղաքական շարժումներից ավելի քան 1000 թեկնածուներ վիճարկել են խորհրդարանական 250 մանդատները։
Արդյունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Կուսակցություն | Քվեարկողներ | % | Մանդատներ |
|---|---|---|---|
| Ալբանիայի աշխատավորական կուսակցություն | 1,046,120 | 56.2 | 169 |
| Ալբանիայի ժողովրդավարական կուսակցություն | 720,948 | 38․7 | 75 |
| Հունական փոքրամասնության ժողովրդավարական միություն | 13,538 | 0․7 | 5 |
| Ազգային վետերանների կոմիտե | 5,241 | 0.3 | 1 |
| Անվավեր ձայներ | 88,484 | - | - |
| Ընդհանուր | 1,949,516 | 100 | 250 |
| Աղբյուրը՝ Nohlen & Stöver | |||
Ըստ շրջանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Շրջաններ | Ալբանիայի աշխատավորական կուսակցություն | Ժողովրդավարական կուսակցություն | Օմոնոյա | Վետերանների կոմիտե | Ընդհանուր մանդատներ |
|---|---|---|---|---|---|
| Մանդատներ | Մանդատներ | Մանդատներ | Մանդատներ | ||
| Բերատ | 13 | 1 | 0 | 0 | 14 |
| Դիբար | 11 | 0 | 0 | 1 | 12 |
| Դուրրաս | 6 | 13 | 0 | 0 | 19 |
| Էլբասան | 13 | 6 | 0 | 0 | 19 |
| Ֆիեր | 19 | 0 | 0 | 0 | 19 |
| Գրամշի | 3 | 0 | 0 | 0 | 3 |
| Գիրոկաստեր | 4 | 0 | 2 | 0 | 6 |
| Կոլոնյա | 2 | 0 | 0 | 0 | 2 |
| Կորչա | 12 | 5 | 17 | ||
| Կրույա | 8 | ||||
| Կուկես | 8 | ||||
| Լեժա | 5 | ||||
| Լիբրաժդ | 5 | ||||
| Լյուշնյա | 11 | ||||
| Մատ | 6 | ||||
| Միրդիտա | 4 | ||||
| Պերմետ | 3 | ||||
| Պոգրադեց | 5 | 0 | 0 | 0 | 5 |
| Պուկա | 4 | 0 | 0 | 0 | 4 |
| Սարանդա | 4 | 0 | 3 | 0 | 7 |
| Սկրապար | 4 | 0 | 0 | 0 | 4 |
| Շկոդեր | 3 | 16 | 0 | 0 | 19 |
| Տեպելենա | 4 | 0 | 0 | 0 | 4 |
| Տիրանա | 10 | 19 | 0 | 0 | 29 |
| Տրոպոյա | 3 | 0 | 0 | 0 | 3 |
| Վլյորա | 7 | 7 | 0 | 0 | 14 |
| Ընդհանուր | 169 | 75 | 5 | 1 | 250 |
| % | 67.6 | 30 | 2 | 0.4 | 100 |
Նոր Ժողովրդական ժողովը գումարվել է ապրիլի 10-ին։ Ապրիլի 29-ին ուժի մեջ է մտել նոր Սահմանադրություն՝ հռչակելով այժմյա Ալբանիայի Հանրապետությունը, որի նախագահի նոր պաշտոնը ուժի մեջ է մտնում մեկ օր անց և զբաղեցնում է Ռամիզ Ալիան, ով հրաժարական տվեց ԱԱԿ-ի առաջին քարտուղարի պաշտոնից։ 1991 թվականի հունիսի 12-ին ԱԱԿ-ն վերաանվանվեց Ալբանիայի սոցիալիստական կուսակցություն։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Albania: Elections held in 1991 Inter-Parliamentary Union
- ↑ Elez Biberaj. Albania in Transition: The Rocky Road to Democracy. Boulder, CO.: Westview Press. 1998. pp. 63-65.
- ↑ Dieter Nohlen & Philip Stöver (2010) Elections in Europe: A data handbook, p137 978-3-8329-5609-7
- ↑ Biberaj, pp. 95-97.
- ↑ Miranda Vickers & James Pettifer. Albania: From Anarchy to a Balkan Identity. New York, NY: New York University Press. 2000. p. 53.
- ↑ Biberaj, 95-96. Vickers & Pettifer, p. 52.
- ↑ Vickers & Pettifer, pp. 55-56. Biberaj, pp. 98-99.
- ↑ Vickers & Pettifer, p. 56.
- ↑ Biberaj, p. 95.
- ↑ Robert Bideleux & Ian Jeffries. The Balkans: A Post-Communist History. New York: Routledge. 2007. p. 39. Vickers & Pettifer, p. 59.