Jump to content

Ազգային նույնականություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ազգային ինքնություն
Ենթակատեգորիանույնականություն Խմբագրել Wikidata

Ազգային նույնականություն, անձի ինքնություն կամ պատկանելության զգացումը մեկ կամ մի քանի պետությունների կամ ազգերի նկատմամբ[1][2][3]։

1916 թվականի բացիկ, որի վրա պատկերված են Առաջին համաշխարհային պատերազմի դաշնակիցներից մի քանիսի ազգային անձնավորումները, որոնցից յուրաքանչյուրը ձեռքին պահում է իր ազգը ներկայացնող դրոշը

Ազգային նույնականությունը ներառում է քաղաքական և մշակութային տարրեր[4]։ Ազգային նույնականությունը կարող է առաջանալ մարդկանց կյանքում «ընդհանուր կետերի» առկայությունից, որոնցից են ազգային խորհրդանիշները, լեզուն, ազգի պատմությունը և ազգային գիտակցությունը[5]։ Դա մի զգացողություն է, որը մարդը կիսում է իր ազգակիցների հետ՝ անկախ իր քաղաքաիրավական կարգավիճակից[6]։ Հոգեբանական առումով այն սահմանվում է որպես «տարբերության գիտակցում», ««մենք»-ի և «նրանք»-ի ճանաչում»[7]։ Ազգային ինքնությունը կարող է ներառել բազմազգ պետությունների և հասարակությունների ընդհանուր ինքնության զգացողություն ունեցող բնակչությունը, ինչպես նաև սփյուռքը:

Դրական կոնտեքստում ազգային ինքնության դրսևորումը հայրենասիրությունն է, որը բնութագրվում է ազգային հպարտությամբ և սեփական երկրի հանդեպ մեծ սիրո զգացողությամբ։ Ազգային ինքնության ծայրահեղ և բացասական դրսևորումը շովինիզմն է։

Ձևավորում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նորվեգացիները նշում են երկրի ազգային օրը

Ազգային ինքնությունը բնածին չէ, և ըստ էության, սոցիալական կառույց է[8]։ Չկա ազգային ինքնության վերաբերյալ համաձայնեցված և հստակ սահմանում[9]։ Այն կարող է առաջանալ մարդկանց կյանքում «ընդհանուր կետերի» առկայությունից, որոնցից են ազգային խորհրդանիշները, լեզուն, գույները, ազգային պատմությունը, արյունակցական կապերը, մշակույթը, երաժշտությունը, խոհանոցը, ռադիոն, հեռուստատեսությունը, և այլն[10]։ Տարբեր սոցիալական ազդեցությունների ներքո մարդիկ ազգային ինքնությունը ներառում են հենց իրենց ինքնության մեջ՝ ընդունելով համոզմունքներ, արժեքներ և սպասումներ, որոնք համապատասխանում են իրենց ազգային ինքնությանը։

Կա ազգային ինքնության երեք հիմնական սահմանում.

  • Ազգային ինքնությունը ֆիքսված է՝ հիմնված ծագման, ընդհանուր լեզվի պատմության, էթնիկ պատկանելության և աշխարհայացքի վրա (Քոնոր 1994[11]; Հանթինգթոն 1996[12] ):
  • Կոնստրուկտիվիստները կարևորում են քաղաքականությունը և գերիշխող խմբերի կողմից իշխանության օգտագործումը՝ հասարակությունում արտոնյալ կարգավիճակ ձեռք բերելու և պահպանելու համար (Brubaker, 2009[13]; Spillman, 1997[14]; Wagner-Pacifici & Schwartz, 1991[15] ):
  • Քաղաքացիական ինքնության դպրոցը կենտրոնանում է իրավունքի և պետական ինստիտուտների կառավարման օրինականության վրա[16]։

Որոշ գիտնականներ պարզել են, որ երաժշտությունը կարող է ամրապնդել ազգային ինքնությունը՝ մեծացնելով էթնիկ հպարտության զգացումը[17][18]։

Ազգային գիտակցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամերիկյան դրոշը որպես ազգային խորհրդանիշ

Ազգային գիտակցությունը ազգային նույնականության ընդհանուր զգացողություն է, և ընդհանուր ըմբռնումն այն մասին, որ մարդկանց խումբը կիսում է ընդհանուր էթնիկ/լեզվական/մշակութային ծագում։ Պատմականորեն, ազգային գիտակցության բարձրացումը եղել է ազգ ստեղծելու առաջին քայլը։ Առաջին հայացքից, ազգային գիտակցությունը իր կոլեկտիվի մասին մարդու իրազեկության մակարդակն է և այն հասկացողությունը, որ առանց «նրանց» չի կարող լինել «մենք»։ Այն ընտանիքի, սովորույթների, հասարակական և սեռական դերերի և այլնի նկատմամբ բազմաթիվ ընդհանուր վերաբերմունքների և համոզմունքների գիտակցումն է։ Գիտակցությունը թույլ է տալիս մարդուն ունենալ «կոլեկտիվ ինքնություն», որը թույլ է տալիս նրան գիտակցել, թե որտեղ են գտնվում և ինչպես են այդ վայրերն ու շրջապատի մարդիկ այնքան նշանակալից, որ, ի վերջո, կոլեկտիվը վերածում են ազգի[19]։

Եվրոպայում և Ամերիկայում ազգային նույնականությունը զարգացել են պետության ժողովրդին ներդրված քաղաքական ինքնիշխանության գաղափարի հետ մեկտեղ։ Արևելյան Եվրոպայում այն նաև հաճախ կապվում էր էթնիկ պատկանելության հետ։ Ազգայնականությունը նախ պահանջում է ազգային գիտակցություն, մարդկանց կամ ազգի ազգային ընդհանրության գիտակցում[20]։ Ազգային գիտակցության մակարդակի բարձրացումը հաճախ վերագրվում է ազգային հերոսներին և կապված է ազգային խորհրդանիշների հետ։

Տեսակետներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բենեդիկտ Անդերսոն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Բենեդիկտ Անդերսոնի՝ ազգերը երևակայական են։ «Երևակայական համայնքի» գաղափարն այն է, որ ազգը սոցիալական կառուցված է, և կազմված է մի քանի անհատներից, ովքեր իրենց համարում են որոշակի խմբի մաս։ Անդերսոնը ազգերին անվանում էր «երևակայական համայնքներ»[21]։

Էռնեստ Գելներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ի տարբերություն Բենեդիկտ Անդերսոնի, Գելները կարծում էր, որ ազգերը «երևակայական համայնքներ» չեն, և իրական են։ Գելները բացատրում է, թե ինչպես է, իր կարծիքով, առաջացել ազգը։ Իր կարծիքով, ազգերը ժամանակակից կառուցվածքներ են։ Գելները կարծում էր, որ ազգերը արդյունաբերական հեղափոխության արդյունք են։ Քանի որ քաղաքներում հավաքվում էին տարբեր ծագում ունեցող մեծ թվով մարդիկ, նրանց միջև պետք էր ստեղծել ընդհանուր ինքնություն և ինքնության զգացում[22]։ Գելները կարծում էր, որ ազգերը անհրաժեշտություններ չեն։

Փոլ Գիլբերտ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ազգայնականության փիլիսոփայություն» գրքում Փոլ Գիլբերտը պարզաբանում է, թե ինչ է իրենից ներկայացնում ազգը։ Գրքում Գիլբերտը ընդունում է, որ ազգերը շատ բաներ են։ Գիլբերտն ասում է, որ ազգերը հետևյալն են.

Անվանական. ցանկացած մարդկանց խումբ, որ ինքն իրեն ազգ է համարում, ազգ է[23]։

Վոլունտարիստ. մարդկանց խումբ, որը կապված է ընդհանուր կամքով։

Տարածքային. նույն տարածքում գտնվող մարդկանց խումբ։

Լեզվական․ մարդիկ, ովքեր խոսում են նույն լեզվով։

Աքսիոլոգիական. մարդկանց խումբ, որոնք ունեն նույն արժեքները։

Նպատակակետային. մարդկանց խումբ, ովքեր ունեն ընդհանուր պատմություն և ընդհանուր առաքելություն։

Մարտահրավերներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էթնիկ ինքնություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այն երկրներում, որտեղ կան բազմաթիվ էթնիկ խմբեր, ազգային ինքնությունը կարող է հակամարտության թեմա լինել[24]։ Այս հակամարտությունները սովորաբար անվանում են էթնիկ ազգային հակամարտություններ։ Հայտնի էթնիկ ազգային հակամարտություններից մեկը Ավստրալիայի կառավարության և Ավստրալիայի բնիկ բնակչության միջև պայքարն է[25]։ Կառավարությունը չի աջակցում բնիկ ժողովուրդներին իրենց մշակույթների և լեզուների պահպանման հարցում։ Այս հակամարտությունների պատճառով բնիկ աբորիգեններրը ավելի քիչ են նույնականացնում իրենց ավստրալիացիների հետ[26]։

Ներգաղթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներգաղթի աճին զուգահեռ, շատ երկրներ բախվում են ազգային ինքնության հետ կապված խնդիրների հետ[27]։ Որոշ երկրների կառավարություններ խրախուսում են ներգաղթյալներին խորացնել իրենց ընդունող երկրի հանդեպ պատկանելության զգացումը։ Օրինակ՝ Կանադան ունի աշխարհում ամենաբարձր մշտական ներգաղթի ցուցանիշը։ Կանադայի կառավարությունը խրախուսում է ներգաղթյալներին խորացնել Կանադայի հանդեպ պատկանելության զգացումը[28]։ Որոշ երկրներ պակաս ընդունող են։ Օրինակ՝ Ռուսաստանում ներգաղթյալները բացասաբար են ընդունվում ռուս ժողովրդի կողմից և դիտվում են որպես «անցանկալի հյուրեր»։ Ներգաղթյալները մինչ օրս համարվում են օտարականներ և զրկվում են Ռուսաստանի հանդեպ պատկանելության ազգային ինքնությունը կիսելու հնարավորությունից[29]։

Գլոբալիզացիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանի որ աշխարհը գնալով դառնում է ավելի գլոբալիստական, միջազգային զբոսաշրջությունը և հաղորդակցությունը գնալով աճում են[30]։ Աշխարհի տարբեր ծայրերում մարդիկ ավելի հաճախ են հատում երկրների սահմանները՝ մշակութային փոխանակման, կրթության, բիզնեսի և այլ հնարավորությունների որոնման համար։ Գլոբալիզացիան խրախուսում է նույնականացումը համաշխարհային հանրության հետ[31]։ Մարդիկ կարող են հարմարվել կոսմոպոլիտ և իրենց համարել աշխարհի քաղաքացի[32]։ Սա կարող է սպառնալ ազգային ինքնությանը[33]։

Որոշ հետազոտողներ ուսումնասիրել են գլոբալիզացիան և դրա ազդեցությունը ազգային ինքնության վրա։ Նրանք պարզել են, որ երբ երկիրը դառնում է ավելի գլոբալիզացված, հայրենասիրությունը գնալով նվազում է, ինչը ենթադրում է, որ գլոբալիզացիայի աճը կապված է սեփական երկրի ազատության համար պայքարելու պատրաստակամության նվազման հետ[34][35][36]։

Խնդիրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ դեպքերում ազգային ինքնությունը բախվում է անձի քաղաքական ինքնության հետ։ Օրինակ՝ շատ Իսրայելի արաբներ Իսրայելում իրենց պաղեստինցիներ են համարում, սակայն նրանք Իսրայել պետության քաղաքացիներ են, ինչը հակասում է պաղեստինյան ազգությանը[37]։ Թայվանցիները նույնպես բախվում են ազգային ինքնության և քաղաքացիական ինքնության միջև բախման խնդրի։ Եղել են շարժումներ, որոնք պաշտպանում են «Թայվանի անկախությունը» և պայքարում են, որ «Չինաստանի Հանրապետությունը» վերանվանի «Թայվանի Հանրապետություն»[38]։ Թայվանի բնակիչներին տրվում են ազգային ինքնության անձնագրեր «Չինաստանի Հանրապետություն» անվամբ, և թայվանցիների մի մասը չի նույնականացնում իրեն «Չինաստանի Հանրապետության» հետ, այլ համարում է «Թայվանի Հանրապետության» քաղաքացի[39]։

Աղբյուրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Smith, Anthony D. (1993). National identity. University of Nevada Press. ISBN 9780874172041.
  • Huntington, Samuel P. (2004). Who are we? : the challenges to America's national identity. Simon & Schuster. ISBN 9780684870533.
  • Janev, Igor (2021). Prespa Agreement and its Effects on Macedonian Right to National Identity. Lambert. ISBN 978-620-4-71741-8.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Ashmore, Richard D.; Jussim, Lee; Wilder, David, eds. (2001). Social Identity, Intergroup Conflict, and Conflict Reduction. Oxford University Press. էջեր 74–75. ISBN 9780195137439.
  2. ↑ Tajfel, Henri; Turner, John C. (2004). «The Social Identity Theory of Intergroup Behavior». In Jost, John T.; Sidanius, Jim (eds.). Key readings in social psychology. Political psychology: Key readings. Psychology Press. էջեր 276–293).
  3. ↑ «Definition of National Identity in English». Oxford Dictionaries. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  4. ↑ Smith, Anthony D. (1991). National Identity. London: Penguin. էջ 99. ISBN 9780140125658.
  5. ↑ Kelman, Herbert (1997). «Nationalism, Patriotism and National Identity: Social-Psychological Dimensions». In Bar-Tal, Daniel; Staub, Ervin (eds.). Patriotism in the life of individuals and nations. Chicago: Nelson-Hall. էջեր 171–173. ISBN 9780830414109.
  6. ↑ Guibernau, Montserrat (2004). «Anthony D. Smith on Nations and National Identity: a critical assessment». Nations and Nationalism. 10 (1–2): 125–141. doi:10.1111/j.1354-5078.2004.00159.x.
  7. ↑ Lee, Yoonmi (2012). Modern Education, Textbooks, and the Image of the Nation: Politics and Modernization and Nationalism in Korean Education. Routledge. էջ 29. ISBN 9781136600791.
  8. ↑ Anderson, Benedict (1991). Imagined Communities: reflections on the origin and spread of nationalism. Verso. էջ 133. ISBN 9780860915461.
  9. ↑ Özkırımlı, Umut (2005). Contemporary Debates on Nationalism: A Critical Introduction. Palgrave Macmillan. էջ 15. ISBN 978-0333947739.
  10. ↑ László, János (2013). Historical Tales and National Identity: An introduction to narrative social psychology. Routledge. էջ 191. ISBN 9780415704700.
  11. ↑ Connor, Walker (1994 թ․ հունվարի 1). Ethnonationalism. Princeton University Press. doi:10.1515/9780691186962. ISBN 978-0-691-18696-2.
  12. ↑ Kneip, Sascha (2007), «Samuel P. Huntington, the Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, New York 1996», Schlüsselwerke der Politikwissenschaft, Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, էջեր 183–186, doi:10.1007/978-3-531-90400-9_50, ISBN 978-3-531-14005-6, Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 31-ին
  13. ↑ Brubaker, Rogers (1992). Citizenship and nationhood in France and Germany. Harvard University Press. ISBN 9780674028944.
  14. ↑ Spillman, Lyn (1997). Nation and commemoration: creating national identities in the United States and Australia. Cambridge University Press. ISBN 9780521574044.
  15. ↑ Wagner-Pacifici, Robin; Schwartz, Barry (1991 թ․ սեպտեմբեր). «The Vietnam Veterans Memorial: Commemorating a Difficult Past». American Journal of Sociology. 97 (2): 376–420. doi:10.1086/229783. ISSN 0002-9602. S2CID 143960715.
  16. ↑ Sabry, Fouad (2024 թ․ սեպտեմբերի 4). «8: National identity». Patriotism: National Allegiance Dynamics, Understanding Civic Loyalties. Political Science, volume 136. One Billion Knowledgeable. Վերցված է 2025 թ․ ապրիլի 7-ին. «Lastly, the civic identity school emphasizes common principles about rights and the legitimacy of State institutions to govern.»
  17. ↑ Sabry, Fouad (2024 թ․ սեպտեմբերի 4). «8: National identity». Patriotism: National Allegiance Dynamics, Understanding Civic Loyalties. Political Science, volume 136. One Billion Knowledgeable. Վերցված է 2025 թ․ ապրիլի 7-ին. «A few researchers explored the relationship between popular culture and the identity-building process.»
  18. ↑ Kakim, Danabayev; Jowon, Park (2020 թ․ փետրվարի 29). «Q-pop as a Phenomenon to Enhance New Nationalism in Post-Soviet Kazakhstan». Asia Review. 9 (2): 85–129. doi:10.24987/snuacar.2020.02.9.2.85. ISSN 2234-0386. S2CID 216248011.
  19. ↑ «National Consciousness». Peace Review.
  20. ↑ Banac, Ivo (1988). The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics. Cornell University Press. էջ 27. ISBN 9780801494932. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  21. ↑ Anderson, Benedict (1983). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso.
  22. ↑ «The Nationalism Project». NationalismProject.org. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  23. ↑ Gilbert, Paul. «The Nationalism Project». NationalismProject.org. Westview Press. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  24. ↑ Woods, Eric; Schertzer, Robert; Kaufmann, Eric (2011). «Ethno-national conflict and its management». Commonwealth & Comparative Politics. 49 (2): 153–161. doi:10.1080/14662043.2011.564469. S2CID 154796642.
  25. ↑ Batty, Philip (1997). «Saluting the dot-spangled banner: Aboriginal culture, national identity and the Australian Republic». Australian Humanities Review. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  26. ↑ Howard, Judith (2000). «Social Psychology of Identities» (PDF). Annual Review of Sociology. 26: 367–393. doi:10.1146/annurev.soc.26.1.367. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին.
  27. ↑ Doty, Roxanne (1996). «Immigration and National Identity: Constructing the Nation». Review of International Studies. 22 (3): 235–255. doi:10.1017/s0260210500118534. JSTOR 20097447. S2CID 145766384.
  28. ↑ de Zavala, Agnieszka; Cichocka, Aleksandra (2012). Social Psychology of Social Problems: The intergroup context. Palgrave Macmillan. էջեր 102–104. ISBN 978-1137272225.
  29. ↑ Liedy, Amy (2011 թ․ հուլիսի 7). «National Identity through the Prism of Immigration: The Case Study of Modern Russia». Kennan Institute. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  30. ↑ Croucher, Sheila (2004). Globalization and Belonging: The Politics of Identity in a Changing World. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0742516793.
  31. ↑ Shaw, Martin (2000). Global Society and International Relations: Sociological Concepts and Political Perspectives. Cambridge: Polity Press.
  32. ↑ Israel, Ronald (2012). «What Does it Mean to be a Global Citizen». Kosmos Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  33. ↑ Ibrahim, Zawawi (2004). Globalization and National Identity: Managing Ethnicity and Cultural Pluralism in Malaysia. Asia-Pacific Center for Security Studies. ISBN 978-0971941649.
  34. ↑ Ariely, Gal (2012). «Globalisation and the decline of national identity? An exploration across sixty-three countries». Nations and Nationalism. 18 (3): 461–482. doi:10.1111/j.1469-8129.2011.00532.x.
  35. ↑ Arts, Wil; Halman, Loek (2013). Value Contrasts and Consensus in Present-Day Europe: Painting Europe's Moral Landscapes. Brill. ISBN 978-9004261662.
  36. ↑ Acikdilli, Gaye; Ziemnowicz, Christopher; Bahhouth, Victor (2018). «Consumer Ethnocentrism in Turkey: Ours are Better than Theirs». Journal of International Consumer Marketing. 30 (1): 45–57. doi:10.1080/08961530.2017.1361882. ISSN 0896-1530. S2CID 168999049.
  37. ↑ Gibson, Stephen (2002). «Social Psychological Studies of National Identity: A literature review» (PDF). Sociology Youth and European Identity. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  38. ↑ Sullivan, Jonathan (2014 թ․ օգոստոսի 18). «Taiwan's Identity Crisis». The National Interest. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  39. ↑ Seth, Sushil (2005 թ․ նոյեմբերի 15). «Taiwan's national identity in crisis». Taipei Times. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
Ըստ տեսակի
Ըստ դրսևորման
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ազգային նույնականություն» հոդվածին։
Microsoft: 2778407155 · NKC: ph117245
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ազգային_նույնականություն&oldid=10469762» էջից