Jump to content

Ադենովիրուսներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ադենովիրուսներ

Микрофотография аденовирусов на ТЭМ
Գիտական դասակարգում
Միջազգային գիտական անվանում

Adenoviridae

Խումբը ըստ Բալտիմորի

I: Երկշղթա ԴՆԹ վիրուսներ (dsDNA)


Կարգաբանությունը
Վիկիցեղերում
Փնտրել պատկերներ
Վիքիպահեստում
Այս կաղապարը․

Ադենովիրուսներ[1] ( լատին․՝ Adenoviridae ) ԴՆԹ պարունակող ողնաշարավոր վիրուսների ընտանիք է, որոնք չունեն լիպոպրոտեինային թաղանթ [2] [3] : Ադենովիրուսներն ունեն 70–90 նմ տրամագիծ, պարունակում են 34–36 հազար հիմքային զույգ երկարությամբ[4] մեկ կրկնակի շղթայով ԴՆԹ մոլեկուլ և 20–29 ×106 Da մոլեկուլային քաշ ։ Առավել հայտնի են ադենովիրուսները, որոնք առաջացնում են սուր շնչառական հիվանդություններ։ Անվանումը ծագում է ադենոիդներից դրանց սկզբնական մեկուսացումից[5] : Ալտերնատիվ սպլայսինգի երևույթն առաջին անգամ հայտնաբերվել է ադենովիրուսների միջոցով[6] :

Ադենովիրուսային վարակի բուժման համար հատուկ հակավիրուսային թերապիա չկա, կիրառվում է ախտանշանային բուժում։

Դասակարգում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ադենովիրուսը համեմատած այլ վիրուսների հետ

Վիրուսների տաքսոնոմիայի միջազգային կոմիտեի (ICTV) տվյալներով՝ 2021 թվականի մարտի դրությամբ ընտանիքը ներառում է 6 родов 

 :

(10 տեսակ);

(15 տեսակ);

(1 տեսակ);

(51 տեսակ), բոլոր մարդու ադենովիրուսները պատկանում են այս ցեղին։

(8 տեսակ);

Մարդու ադենովիրուսներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
  2. ↑ Гиляров, 1986
  3. ↑ Альтштейн, 2005
  4. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
  5. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}} // Ошибка: не задан параметр |издание= в шаблоне {{публикация}}.
  6. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}} // Ошибка: не задан параметр |издание= в шаблоне {{публикация}}.Page Կաղապար:Шаблон:Цветная ссылка/styles.css has no content.Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}} // Ошибка: не задан параметр |издание= в шаблоне {{публикация}}.

Մարդու ադենովիրուսները պատկանում են ԴՆԹ վիրուսներին (ըստ Բալթիմորի դասակարգման՝ I խումբ), կրկնակի շղթայական ԴՆԹ վիրուսներին (dsDNA վիրուսներ), Adenoviridae ընտանիքին (հին հունարեն ἀδήν που նշանակում է «գեղձ»), Mastadenovirus ցեղին (հին հունարեն μαστός που նշանակում է «կրծքամիս, պտուկ»):

Մարդու ադենովիրուսները պատկանում են ԴՆԹ վիրուսներին (ըստ Բալթիմորի դասակարգման՝ I խումբ), կրկնակի շղթայական ԴՆԹ վիրուսներին (dsDNA վիրուսներ), Adenoviridae ընտանիքին (հին հունարեն ἀδήν που նշանակում է «գեղձ»), Mastadenovirus ցեղին (հին հունարեն μαστός που նշանակում է «կրծքամիս, պտուկ»):

1954 թվականին ադենովիրուսները մեկուսացվեցին հիվանդ անհատների կղանքից և կոկորդից։ Վիրուսները անվանվեցին ադենոիդ-ֆարինգոկոնյուկտիվալ ադենովիրուսներ։

1955 թվականին ադենովիրուսներն արդեն մեկուսացված էին թոքաբորբով տառապող մարդկանցից։

Համաճարակի սեզոնին հունիսից մինչև սեպտեմբեր գերակշռում են ադենովիրուսները: Սուր շնչառական վիրուսային վարակների (ՍՇՎ) շրջանում այս հիվանդության նկատմամբ ամենաշատը հակված են 18-ից 26 տարեկան անձինք:

Մարդու ադենովիրուսի սերոտիպերը համարակալվում են արաբական թվանշաններով։[1] :

Կան մարդու ադենովիրուսների 7 տեսակ, որոնք խմբավորված են 88 սերոտիպերի մեջ՝

  • Ա : 12, 18, 31;
  • Բ ՝ 3, 7, 11, 14, 16, 21, 34, 35, 50, 55;
  • Գ : 1, 2, 5, 6, 57[2] ;
  • Դ ՝ 8, 9, 10, 13, 15, 17, 19, 20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 33, 36, 37, 38, 39, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 51, 53, 54, 56[3], 58, 59, 60, 62, 63[4], 64, 65, 67, 69,[5] 70, 71, 72, 73, 74, 75;
  • Ե : 4;
  • Ֆ : 40, 41;
  • Գ : 52[6] ;

Ադենովիրուսների օգտագործումը այլ հիվանդությունների բուժման համար

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդկանց մոտ ադենովիրուսային վարակը առաջանում է ադենովիրուսներից: Ադենովիրուսային սերոտիպերի մեծ մասը հանգեցնում է վերին շնչուղիների վարակների: Ադենովիրուսները նաև հաճախ պատասխանատու են կոնյուկտիվիտի, տոնզիլիտի և ականջաբորբի համար: Բացի այդ, ադենովիրուսային սերոտիպեր 40-ը և 41-ը կարող են առաջացնել գաստրոէնտերիտ:[7] :

Ադենովիրուսներով քրոնիկ վարակված կուլտուրաների համար բնորոշ են հետևյալները[8] :

  1. Բջջային վարակի ցածր մակարդակ։
  2. Միջավայրում ինտերֆերոնի բացակայություն
  3. Վիրուսից զերծ կլոնների կանոնավոր ստացում։

Ադենովիրուսի մի քանի սերոտիպեր (12, 18 և 31) բարձր ուռուցքածին են, մինչդեռ 3, 7, 11, 14, 16 և 21 սերոտիպերը համարվում են թույլ ուռուցքածին վիրուսներ։  :

Բուժում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադենովիրուսները օգտագործվում են վեկտորային պատվաստանյութերի մշակման մեջ։\[1]\[2] 2021 թվականի դրությամբ ստեղծվել կամ մշակման փուլում են ադենովիրուսային վեկտորային պատվաստանյութեր՝\[3] Էբոլա հեմոռագիկ տենդի, ՁԻԱՀ-ի, Զիկա վիրուսի, մալարիայի, տուբերկուլյոզի և COVID-19-ի դեմ։ Այս պատվաստանյութերը օգտագործում են 5 և 26 սերոտիպերի մոդիֆիկացված մարդկային ադենովիրուսներ, ինչպես նաև շիմպանզեների ChAdOx1 և ChAdY25 ադենովիրուսներ, ինչպես նաև գորիլայի ադենովիրուս GRAd32։\[1][7] :

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադենովիրուսները օգտագործվում են որպես վիրուսային վեկտորներ գենային թերապիայի համար՝ թե՛ բաժանվող, թե՛ չբաժանվող բջիջներում բազմանալու իրենց ունակության շնորհիվ։[9] :

Չինաստանում գենետիկորեն մոդիֆիկացված ադենովիրուսներն օգտագործվում են քաղցկեղի բուժման մեջ՝ ծառայելով որպես ուռուցքաբանական վիրուսներ։  :

Ադենովիրուսները օգտագործվում են վեկտորային պատվաստանյութերի մշակման մեջ։\[1]\[2] 2021 թվականի դրությամբ ստեղծվել կամ մշակման փուլում են ադենովիրուսային վեկտորային պատվաստանյութեր՝\[3] Էբոլա հեմոռագիկ տենդի, ՁԻԱՀ-ի, Զիկա վիրուսի, մալարիայի, տուբերկուլյոզի և COVID-19-ի դեմ։ Այս պատվաստանյութերը օգտագործում են 5 և 26 սերոտիպերի մոդիֆիկացված մարդկային ադենովիրուսներ, ChAdOx1 և ChAdY25 շիմպանզեների ադենովիրուսներ և GRAd32 գորիլայի ադենովիրուս։[7] :

Նշումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
  2. ↑ Walsh. Computational analysis of two species C human adenoviruses provides evidence of a novel virus // Journal of Clinical Microbiology. — 2011. — doi:10.1128/JCM.00156-11.Page Կաղապար:Шаблон:Цветная ссылка/styles.css has no content.Walsh. Computational analysis of two species C human adenoviruses provides evidence of a novel virus // Journal of Clinical Microbiology. — 2011. — doi:10.1128/JCM.00156-11.
  3. ↑ Robinson. Computational analysis and identification of an emergent human adenovirus pathogen implicated in a respiratory fatality // Virology. — 2011. — doi:10.1016/j.virol.2010.10.020.Page Կաղապար:Шаблон:Цветная ссылка/styles.css has no content.Robinson. Computational analysis and identification of an emergent human adenovirus pathogen implicated in a respiratory fatality // Virology. — 2011. — doi:10.1016/j.virol.2010.10.020.
  4. ↑ Singh G, Robinson CM, Dehghan S, Schmidt T, Seto D, Jones MS, և այլք: (2012 թ․ ապրիլ). «Overreliance on the hexon gene, leading to misclassification of human adenoviruses». Journal of Virology. 86 (8): 4693–5. doi:10.1128/jvi.06969-11. PMC 3318657. PMID 22301156.
  5. ↑ Singh G, Zhou X, Lee JY, Yousuf MA, Ramke M, Ismail AM, և այլք: (2015 թ․ նոյեմբեր). «Recombination of the epsilon determinant and corneal tropism: Human adenovirus species D types 15, 29, 56, and 69». Virology. 485: 452–9. doi:10.1016/j.virol.2015.08.018. PMC 4619159. PMID 26343864.
  6. ↑ Jones MS, Harrach B, Ganac RD, Gozum MM, Dela Cruz WP, Riedel B, և այլք: (2007 թ․ հունիս). «New adenovirus species found in a patient presenting with gastroenteritis». Journal of Virology. 81 (11): 5978–84. doi:10.1128/JVI.02650-06. PMC 1900323. PMID 17360747.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Mendonça. Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}} // Ошибка: не задан параметр |издание= в шаблоне {{публикация}}. — 2021.Page Կաղապար:Шаблон:Цветная ссылка/styles.css has no content.Mendonça. Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}} // Ошибка: не задан параметр |издание= в шаблоне {{публикация}}. — 2021. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «pmid 34354082» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  8. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
  9. ↑ {{{վերնագիր}}}. — ISSN 1064-3745. — doi:10.1385/0-89603-178-0:109 Արխիվացված է 12 մայիսի 2015 սկզբնաղբյուրից:

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ադենովիրուսներ&oldid=10369172» էջից